BİZE ULAŞIN
Bebeklerin dilinin üstünde görülen beyaz renkli oluşumlara pamuk denir. Ağzın içindeki iltihaplanmayla beraber ortaya çıkan pamukçuklar genellikle ilk 6 ay içerisinde görülür ancak 1 yaşına kadar da oluşma ihtimali vardır. Bebeklik döneminde sıklıkla karşılaşılan rahatsızlıklardan biridir. Adını pamuğumsu görüntüsünden alır. Anne sütüyle beslenen beslenen bebeklerde mamayla beslenen bebeklere oranla daha az karşılaşılır. Aynı zamanda prematüre bebeklerde görülme olasılığı da yüksektir.
Pamukçuğa candida albicans adı verilen bir mantar neden olur. Bunlar maya tipi mantarlardır, normalde her insanda bulunur ancak bağışıklık sisteminin düştüğü veya henüz gelişmediği durumlarda enfeksiyon yaratır. Bebekler bu mantarla karşılaşması pek çok ihtimal dahilindedir. Vücuda girip ağız içinde enfekte olan mantar bir süre sonra enfeksiyon yaratır. Mantarın bulaşması ve enfeksiyona neden olması ise birkaç şekilde gerçekleşir.
Anne hamileliği boyunca vajinal mantar sorunu yaşamışsa, bebeğe doğum anında candida mantarı bulaşabilir. Ancak bebeğe mantarın bu şekilde geçmesi için normal doğum yapılmış olması gerekir. Mantar, bebek doğum kanalından geçerken bebeğe bulaşır.
Emziren annenin ya da bebeğin antibiyotik kullanması da bebekte pamukçuk görülmesinin nedenlerinden biridir. Antibiyotik kullanımı bağışıklık sistemini zayıflattığı için mantar çoğalıp enfeksiyon yaratacak seviyeye gelebilir. Bazı antibiyotikler ise zararlı mantarlarla mücadele eden bakterileri zayıflattığından, mantar üremek için kendisine alan bulur.
Bebeklerin beslenmesinde kullanılan araç ve gereçlerin, özellikle biberonların iyi temizlenmesi önemlidir. Sterilize edilmeyen biberon ve başlıkları mantarların üremesi için uygun ortam yaratır. Bu nedenle biberonların ve başlıkların düzenli olarak kaynar suyla temizlenmesine ve kurutulmasına dikkat edilmesi önemlidir. Ayrıca biberon başlıklarının zaman zaman değiştirilmesi bebekte oluşacak rahatsızlıklara karşı koruyucu bir önlem olarak düşünülebilir.
Emzik kullanan bebeklerin de emziklerinin kaynatılarak temizlenmesi gerekir. Yıpranma olan ve içinde su biriken emziklerin ise kullanılmadan yenisiyle değiştirilmesi, mantar kaynaklı enfeksiyonların oluşumunu önler. Islak ve nemli alanlar mantarın çoğalmasına neden olur.
Bebeklerde pamukçuk oluşumuna neden olan bir başka etken ise annenin meme başından bebeğe geçen mantardır. Özellikle süt fazlalığından dolayı sürekli ıslak kalan meme başı mantarın üremesi için uygun bir ortam oluşturur. Anne, sütün emilmesi için göğüs pedi kullanıyorsa, ortam nemli ve ılık kalır. Engellemek için ise göğüs pedinin sürekli yenisiyle değiştirilmesi önerilir. Anne her emzirme sonrası meme ucunun temizliğine dikkat ederse, bebekte oluşacak pamukçuğun önüne geçebilir. Bu temizlik için saf su ve anne sütünün kendisi yeterlidir.
Emziren annelerin sıklıkla yaşadığı sorunlardan biri de meme başında oluşan çatlaklardır. Çatlaklar, mantar ve diğer enfeksiyonların gelişmesi için uygun ortam sağlar. Bozulan meme başı florası da mantarlar için yaşam alanı oluşturur. Anne çatlak önleyici kremler ve bitkisel kürlerle çatlakların onarımını sağlarsa, hem emzirme daha kolay olur hem de bebeğe zarar verecek mantarlar için yaşam alanı oluşmaz.
Pamukçuk oluşumunu anlayabilmek için bir veya birden fazla belirtiyle karşılaşılabilir.
En belirgin belirti bebeğin ağız içinde gözle görülen beyaz lekelerdir. Bu lekeler dil üzerinde, yanaklarda, diş etlerinde ve damakta gözlemlenebilir. Bu lekeler temiz bir bezle silindiğinde çıkmıyorsa kesinlikle pamukçuktur. Fazla bastırmak ise o bölgenin kanamasına yol açabilir.
Bebek, ağzının içinde bulunan enfeksiyon nedeniyle, emme ya da biberonla beslenme sırasında sorun çıkarabilir. Pamukçuk geçiren çocukta beslenme süreleri daha kısa olabilir. Bebek beslenme zamanlarında ağlayabilir ve huysuzluk gösterebilir.
Pamukçuk ağız içinden boğaza doğru ilerleme göstermişse, bebek yutkunmada güçlük çekebilir. Katı gıdaya geçmiş bebeklerde özellikle sert yiyecekler daha çok rahatsızlık uyandırır.
Pamukçuk başlangıç safhalarında ağrı yapmasa da, bebeklerin rahatsız olmasına yol açar. Beslenmeyi reddetme durumları ortaya çıkabilir. İlerlemiş pamukçuk vakalarında ise ağrı olabilir. Ancak pamukçuk kazınarak temizlenmeye çalışılırsa problem ilerler. Kazınmaya çalışılan kısım zedelenebilir ve bebeğin canının yanmasına yol açabilir. Bu yöntem ağız içi mukozasında tahribata neden olur.
Pamukçuk, tedavisi oldukça basit rahatsızlıklardan biridir. Başlangıç safhalarında tedaviye başlanırsa çok kısa sürede iyileşme görülebilir. İlerlemesi durumunda ise tehlikeli sonuçlar doğurur. Bunların başında; akciğer ve sindirim sistemi enfeksiyonları gelir. Hastalığın tespit edilmesi durumunda yapılacak ilk şey çocuk doktoru ile temasa geçmektir. Doktor gerekli tedaviyi önerdikten sonra, aileyi bilgilendirecektir. Pamukçuk, tedaviye başlandıktan sonra bir ile iki hafta arasında tamamen yok olur. Tekrar edebilen bir hastalıktır. Bir kere karşılaşıldığında ilerleyen süreçlerde daha dikkatli olunması tavsiye edilir. Tedavi için birkaç alternatif yöntem mevcuttur.
Bu tür vakalarda ilk yapılan mantara karşı etkili damla kullanmaktır. Yemeklerden önce veya sonra kullanılacak birkaç damla ilaç ile 1-2 hafta içerisinde iyileşme görülür.
Doktor gerekli gördüğü takdirde annenin meme ucuna sürmesi için mantar enfeksiyonlarına karşı krem verebilir. Krem emzirmeden sonra uygulanır.
Mantara karşı savaşan yararlı bakterilerin çoğalmasını destekleyici bir beslenme programı oluşturulabilir. Bu besinlerin içerisinde en etkilileri yoğurt ve kefirdir. Ancak bebekler için ilk 6 ay boyunca sadece anne sütü ve formül mama verildiği göz önüne alınırsa, bu program 6 aydan büyük bebekler için daha uygun olduğu söylenebilir.
Karadut şurubunun da pamukçuk üzerinde etkili olduğu bilinir. Temiz bir beze batırılmış karadut şurubu ile ağız içi yavaşça temizlenir. Eğer bulunabilirse meyvenin kendisinin yenmesi de etkili olacaktır. Karadut meyvesi çok kuvvetli bir antioksidandır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
Bebeklerde pamukçuk karbonat ile nasıl temizlenir? Pamukçuk tedavisinde kullanılan bir başka yöntem ise karbonatlı sudur. Bunun için bir çay bardağı kaynamış ve soğutulmuş suya bir tatlı kaşığı karbonat eklenip karıştırılır. Temiz bir tülbent bu suya batırılır ve bebeğin ağzının içi nazikçe silinir. Silme işlemi bebeğin karnı açken yapılırsa, kusması da engellenmiş olur. Karbonatlı su gün içerisinde birkaç kez değiştirilmelidir. Değiştirilmeyen suya elden ya da bezden karışacak bakteriler üreyerek başka problemlere neden olabilir. Karbonatlı su ile anne memesini de temizleyebilir. Pamukçuk enfeksiyonunu yaratan mantar memeden bebeğe, bebekten de memeye geçiş yapacağı için iki taraflı temizlik yapılması önem taşır. Aksi halde enfeksiyon bir döngü içerisinde bulaşmayı sürdürür.
