Yer fıstığının faydaları nelerdir? Ne zaman yenmeli? Hangi vitaminleri içerir?

Baklagiller familyasına ait bir bitki olan yer fıstığı, ülkemizde Akdeniz, Ege, Batı ve Güneydoğu Anadolu ile Marmara bölgesinde yetiştirilir. Dünyada ise en önemli yetiştiricileri Arjantin, Çin, Amerika, Hindistan'dır. Günümüze kadar gelen 32 çeşidi vardır. Türüne göre tek yıllık ya da çok yıllık bir bitki olarak değişiklik gösterir. Boyu 20-70 cm arasında değişir. Bitkinin yenilebilen kısmı toprak altında yetişir. Toprağın altında yetişen meyve kısmı boğumludur. Bu boğumların içerisinde fıstık meyvesi oluşur.

Tohumları %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat ve vitaminler içerir. Gıda sektörünün gözde yiyeceklerinden biridir. Yer fıstığı çiğ ve kavrulmuş olarak yenilebilir. Bunun yanında yağ yapımında ve besin maddelerine katkı olarak kullanılır. En çok tüketilen çeşitlerinden biri de ezme olarak hazırlanmış olanlarıdır. Süt ve un olarak da tüketimi yapılır. Uzak Doğu ve Asya'nın bir bölümünde ise yemeklere ve soslara katılır. Kozmetik ürünlerin üretiminde de faydalanıldığı bilinir.

Besin değerine bakıldığı zaman da ortaya çok kıymetli bir yiyecek çıkar. İçeriğindeki en yüksek vitamin E vitaminidir. Bunun dışında B grubu vitaminler ile protein, karbonhidrat, lif, kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, çinko magnezyum içerir. Bu içerik, meyvenin sağlık açısından ne kadar önemli olduğunu gösterir. Bütün dünyada üretimi yapılsa da, toprak ve iklim yapısındaki farklar nedeniyle görünüşü ile tadında farklılıklar oluşabilir. Ancak besin değeri aynı kalır.

Yer Fıstığının Kalorisi ve Besin Değeri

Miktar : 100 gr

Kalori (kcal) : 567

Yağ (g) : 49

Karbonhidrat (mg) : 16

Protein (g) : 26

Yer Fıstığının Faydaları

1. Kalp sağlığını korur

Kalp hastalıkları pek çok nedene bağlı gelişebilir. Bunların içerisinde en önemlisi ise damarların tıkanmasıdır. Damar sağlığını korumanın başında doğru gıdaları tüketmek gelir. Doymuş yağlar kalp ve damar sağlığına olumsuz etki ederken, doymamış yağların tüketilmesi önerilir. Fıstık doymamış yağ oranı bakımından zengindir. Kalp ve damar sağlığının korunması inme ve felç riskini de azaltır.

2. Anne ve bebek sağlığına iyi gelir

Hamilelikte yer fıstığının faydaları oldukça fazladır. Besin değeri bu kadar yüksek bir gıdayı tüketmek hem anne hem de bebek sağlığı açısından faydalıdır. Bir taraftan annenin kalp, damar, kemik sağlığı korunur. Diğer yandan da bebeğin beyin gelişimine olumlu etkiler kattığı bilinir. Ancak dikkat edilmesi gereken birkaç nokta vardır. Gebelikte ödem oluşumu fazla olduğu için, tuzlu olanı yerine doğal olanı makbuldür. Tüketimin belirli bir sınırın üzerinde olmaması, annenin aşırı kilo almaması için önemlidir.

3. Cildi ve saçları güzelleştirir

Vücudun dış etkenlere direkt maruz kalan yapısı cilttir. Dolayısıyla da olumsuz koşullar karşısında daha çok yıpranır. Cilt bakımı için gerekli olan maddelerin başında ise E vitamini gelir. Fıstık da E vitamini yönünden oldukça zengindir. Tek dikkat edilmesi gereken nokta, yüksek yağ içerdiği için ilerleyen süreçlerde sivilce sorunu yaşamamak adına az miktarlarda yenilmesidir. İçeriğindeki omega asitleri ise bir yandan saçları besler.

4. Alzheimera karşı korur

Beyin dokusuna zarar vererek kişinin yaşamını doğrudan etkileyen ancak nedeni tam olarak çözülmemiş bir hastalık olan Alzheimer genellikle belli bir yaşın üzerinde ortaya çıkar. Hastalığın bilinen bir tedavisi yoktur. Önleyici tedbirler alınır. Yer fıstığının içeriğindeki B grubu vitaminler Alzheimer'a karşı koruyucudur.

5. Safra kesesi taşlarına karşı etkilidir

Karaciğer tarafından üretilen safrayı depolamakla görevli safra kesesi ile ilgili karşılaşılan en önemli sorun taş oluşmasıdır. Yer fıstığının bilinen en önemli etkilerinden biri de safra kesesinde taş oluşumunu engellemesidir. Safra kesesinde taş oluşması, sancılı bir süreçtir. Taş oluşmuşsa da bu ağrıların hafiflemesini sağlar.

6. Kansere karşı koruma kalkanı oluşturur

Kanser türleri içerisinde en tehlikelilerinden olan kolon ve mide kanserine karşı koruyu etkisi yapılan araştırmalar ile kanıtlandı. Her iki kanser türü de ülkemizde oldukça sık görülür. Polifenolik asit ile mide kanserine karşı koruyucu etki gösterirken, düzenli tüketilmesi halinde kanser riskini yaklaşık %30-40 civarında azaltır.

7. Zihinsel ve bedensel olarak rahatlatır

Çiğ olanında olduğu gibi, tuzlu fıstığın faydaları da vardır. İçeriğindeki farklı bileşenler sayesinde zihinsel ve bedensel olarak rahatlama sağlayarak, bireyin yorgunluğunu alır.

Yer Fıstığı Nasıl Tüketilmeli?

Yemeklere, salatalara ve soslara lezzet veren bu yemiş, birçok farklı şekilde tüketilebilir. Ancak miktarı konusunda dikkatli olunması gerekir. Uzmanlara göre fıstığın günde bir avuçtan fazla tüketilmesi sakıncalıdır. Bu rakam, fıstığın bütün çeşitlerinin toplam tüketim miktarıdır. Kavrulmuş, çiğ ya da ezme şeklinde olması porsiyon miktarını arttırmaz. Ayrıca herhangi bir olumsuz etki yarattığı zaman, tüketiminin hemen kesilip, tıbbi yardım alınması oldukça önemlidir.

Yer Fıstığının Zararları

Yer fıstığının sağlık açısından faydaları yadsınamaz. Ancak çok fazla tüketilmesi birtakım sorunlara da yol açabilir. Bütün gıda maddeleri gibi yer fıstığının da aşırı miktarda tüketilmemesine dikkat edilmesi gerekir.

• En önemli risk alerjidir. Yüksek oranda alerjen gıdalardan biridir. Alerji belirtileri arasında ciltte döküntü, kaşıntı, mide bulantısı, ishal gibi semptomlar oluşturabileceği gibi anafilaksi gibi yaşamı tehdit eden sonuçlar doğurabilir. Çok küçük bir parçası bile ölümcül olabilir. Bu nedenle özellikle küçük çocuklara dikkatli yedirilmesi tavsiye edilir.
• Yüksek miktarda yağ içerdiği için, yer fıstığı kilo aldırır mı sorusu özellikle formunu korumak isteyenlerin aklının bir köşesinde durur. Yer fıstığı çok tüketildiği takdirde kesinlikle kilo aldırır çünkü kalori miktarı çok yüksektir.
• Yine içerdiği yağ oranından dolayı, ciltte yağlanma ve ardından sivilce problemlerine yol açabilir.
• Fıstığın kendini koruma mekanizması olan lektin, insan sindirim sistemine uygun bir madde değildir. Vücuda çok fazla alınması halinde tolere edilemeyebilir ve ottoimmun hastalıklardan, bağırsak problemlerine kadar çeşitli belirtiler ortaya çıkar.
• Üreticilerin, ürünlerini korumak için kullandığı küf önleyici ilaçlarda insan için zararlıdır. İlaçlara bağlı olarak karın ağrısı, bulantı, kusma, baş ağrısı yaşanabilir.
• Küflenmeye oldukça yatkındır. Küfün insan sağlığı açısından zararlı olduğu düşünülürse, tüketmeden önce dikkat etmek ve uygun saklama koşullarında muhafaza etmek önemlidir.
• Çok fazla tüketildiği zaman vücutta kalbe giden damarları tıkar. Bunun sonucunda damar tıkanıklığı ameliyatı yapılabilir.