0-12 ay bebek gelişimi

Pelin Kılıç

20.01.2016 15:58

Listeye Ekle

Aşağıda yer alan maddeler, bebeğinizin 0-12 ay aralığında fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimi ile ilgili bir rehber niteliğindedir.

Bu rehberden faydalanırken her çocuğun kendi hızında büyüdüğünü,**kimi alanlarda yaşıtlarına göre daha geriden gelen bir çocuğun kimi diğer alanlarda yaşıtlarının ötesine geçebildiğini unutmayın. Yazının sonundaki “dikkat edilmesi gerekenler” bölümü, hangi durumlarda uzman görüşü almanızın faydalı olacağına dair bilgiler içerir.**

1. AY

1 aylık bebeğiniz ile ilk günleriniz genellikle onun beslenme, altının değiştirilmesi, temizlenmesi ve uyuma gibi ihtiyaçlarını karşılamakla geçer. Ancak birkaç hafta içinde bebeğinizin sesiniz, kokunuz ve dokunuşunuza karşı farkındalığı ve dikkati artmaya başlar.

1 aylık bebeğinizin görüşü kısıtlıdır, 20-30 cm kadar mesafede iyi görebilir. Siyah beyaz renklere karşı duyarlıdır. Duyma becerisi günden güne kuvvetlenir, zaman içinde farklı seslerin geldiği yönlere doğru kafasını çevirmeye başlar.

Karın üstü yatarken kafasını hafifçe yukarı kaldırabilir, ancak kucağınızdayken boynu ve kafasını tutabilmek için desteğinize ihtiyaç duyar.

NELER YAPABİLİRSİNİZ

Bebeğinizi tanımaya başladığınız bu ilk zamanların tadını çıkarın: sarılın, konuşun, uyku ya da besin ihtiyacını nasıl ifade ettiğini öğrenmeye çalışın ve ihtiyaçlarına yanıt verdiğinizden emin olun. Bebeklik döneminde ihtiyaçlarının zamanında karşılanmaması çocuğun ebeveyni ile olan güvenli bağını zedeleyebilen en önemli faktörlerden biridir.
Uyanık olduğu zamanlarda karnının üzerinde durarak zaman geçirebileceği, yastıklarla çevrili rahat bir ortam yaratın. Karnının üzerinde durmak bebeğinizin kaslarını kuvvetlendirir ve esnetir. Oyuncaklar kullanarak bu pozisyondayken farklı yönlere doğru bakmasını ve uzanmasını sağlayın.
Hasta olmadığı sürece her gün mutlaka dışarı çıkın, temiz hava alın. Fırsatınız varsa parklarda veya ağaçlı, huzurlu ortamlarda birlikte gezinin.
Bebeğinizle konuşurken, şarkı söylerken, ona bir şeyler okurken yakınlaşın ve göz teması kurun.
Ce-e bir süreliğine favori oyununuz olacak! Tadını çıkarın. Ara sıra sizin de onun hareketlerini, mimiklerini ve seslerini taklit ettiğiniz oyunlar oynayın.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Her çocuk kendi hızında büyür, ancak 1 aylık bebeğinizde aşağıdaki noktaları gördüğünüzde bir uzmana danışmanızda fayda vardır:

Çok yavaş yiyor ve iyi emmiyorsa
Etrafında hareket eden objeler ve insanlara bakmıyor, gözleriyle takip etmiyorsa
Objelere, insanlara az da olsa uzanmıyorsa
Vücudu fazla gerginse ya da karın üstündeyken kafasını bir saniyeliğine bile olsa kaldıramıyorsa
Yüksek seslere tepki vermiyorsa

3. AY

SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM

3 aylık bebeğiniz çevresini gülücükleriyle eğlendirmeye başlar! Oyun oynadığınız zamanlarda keyif aldığını, suratınıza ve gözlerinize dikkatlice baktığını fark edersiniz. Sizin surat ifadelerinizi, mimiklerinizi, çıkardığınız sesleri taklit etmeye çalışır.

FİZİKSEL GELİŞİM

Kucağınızdayken artık kafasını desteklemeniz gerekmez. Karnının üzerindeyken kafasıyla birlikte gövdesinin de bir kısmını kaldırmaya başlar.Yüz üstü yatarken ise kollarını havaya kaldırabilir. Ellerini açıp kapayabilir, oyuncakları sallayabilir, izleyebilir ve ellerini ağzına götürebilir.

BİLİŞSEL GELİŞİM

El-göz koordinasyonu gelişmekte olan çocuğunuz, ilgisini çeken objelere çok dikkatli bakmaya başlar. Odanın diğer ucunda duran ebeveynini görebilir ve fark edebilir. Sesleri ayırt etmeye başlar, ebeyveninin ve bakımverenlerinin seslerine karşı daha duyarlı olur. Gözlerini sesin geldiği yöne doğru çevirmeye başlar. Farklı ihtiyaçları için farklı şekillerde ağlamaya başlar ve birbirinden farklı sesler çıkarabilir.

SİZİN ROLÜNÜZ

Bebeğinizin farklı ihtiyaçlarını fark etmeniz ve ona yanıt verebilmeniz, kendisini değerli ve güvende hissetmesini sağlar, aranızdaki güvenli bağı kuvvetlendirir. İhtiyaç duyarsanız sakinleşebilmesi için emzik verebilirsiniz.
Yüzüstü zaman geçirebileceği fırsatlar yaratmaya devam edin. Karnının üzerinde dururken oyuncaklar yardımıyla onu uzanmaya ve yan taraflarına doğru dönmeye teşvik edin.
Bu dönem bebeğinize verebileceğiniz en kıymetli şey sevgi dolu, şefkatli ilgidir. Gün içinde onunla sohbet edin; şu an ne yapıyorsunuz, bu objenin adı nedir, aklınızda neler var… Birlikte kitap okuyun. Sizin konuşmanızı taklit etmeye çalıştığı zamanlarda sizin de onu taklit etmeniz dinlendiğini hissettirir ve iletişim becerilerini kuvvetlendirir.

ÖNEMLİ NOKTALAR

Her çocuk kendi hızında büyür, ancak 3 aylık bebeğinizde aşağıdaki noktaları gördüğünüzde bir uzmana danışmanızda fayda vardır:

Kafasını tutmakta hala fazlasıyla desteğe ihtiyaç duyuyorsa
Elleriyle objeleri tutamıyorsa
Dikkatini hareket eden objelere veremiyorsa
Gülümsemiyorsa
Yüksek seslere tepki vermiyorsa

4 -7 AY

SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİM

Bebeğiniz artık varlığını kuvvetli bir şekilde hissettirir. Gülümser, kahkaha atar, sizinle kendi dilinde diyalog bile kurar. Kendini sakinleştirmenin yollarını keşfetmeye başlar, bunun için ara sıra parmaklarını ağzına götürebilir.

FİZİKSEL GELİŞİM

Gün geçtikçe daha da hareketlenir; 7 aylık bir bebek yüz üstü yatırıldığında diğer yanlara yuvarlanabilir, yardımınız olmadan oturabilir, siz onu tutarken bacaklarını kullanarak ufak ufak zıplayabilir. Objeleri sıkıca tutabilir ve bir elinden diğer eline geçirebilir.

BİLİŞSEL GELİŞİM

Ce-e hala en sevdiği oyundur ve oyuncakların saklanıp tekrar ortaya çıkmasından çok keyif alır. Artık dünyayı tamamen renkli görmektedir. Önünde bir objeyi hareket ettirdiğinizde onu daha da dikkatlice izler. Aynada kendini izlemek de onun için çok keyiflidir. Ayrıca bebeğiniz artık sesinize karşı daha hassastır ve “hayır” uyarınızı anlamaya başlar. Adını biliyordur ve onu adı ile çağırdığınızda size bakar.

SİZİN ROLÜNÜZ

Bebeğinizin en etkili öğrendiği zamanlar sizinle etkileşim halinde olduğu zamanlardır, bu yüzden onunla yaptığınız her şeye oyunu katın. Gülümseyin, bolca dokunun ve kendince çıkardığı seslere onun gibi yanıt vermeye çalışın.

Her gün birlikte kitap okuyun, kitapta ve çevrenizde gördüğünüz objeleri isimlendirin, ona anlatın.

Yeni gelişmekte olan fiziksel becerilerini desteklemek için ona fırsat verin. Oturması, sırt ve yüzüstü oynaması için yastıklarla çevrili, ona özel rahat bir ortamı evinizin bir köşesinde kalacak şekilde kurun.

Emeklemeye başlamadan önce evinizde tehlike oluşturabilecek detayları gözden geçirin ve güvenli hale getirin. Çevresini keşfederken güvende olduğunu bilmeniz önemlidir.

Uyku, beslenme, banyo ve oyun zamanınızı rutine oturtun. Bebeğinizin kendisini güvende hissetmesi ve gelişim basamaklarını sorunsuzca atlaması için en çok ihtiyaç duyduğu şey rutindir. Bebeğiniz kesinlikle belli bir saatten sonra dışarda olmamalıdır. Bebeğinizin uyku düzenini bozmayacak şekilde program yapmaya özen gösterin.

6 aydan itibaren katı gıdalara geçebilirsiniz. Yemeklere dokunmasını, elleriyle hissetmesini teşvik edin.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Her çocuk kendi hızında büyür, ancak 4-7 aylık bebeğinizde aşağıdaki noktaları gördüğünüzde bir uzmana danışmanızda fayda vardır:

Vücudu fazla gergin ya da hareketlerini kontrol edemez bir hali varsa

Kafasını tutamıyorsa

Kendi başına oturamıyorsa

Seslere, gülümsemelere, hareket eden objelere yanıt vermiyorsa ve dikkatle izlemiyorsa

Ebeveynleri ve yakınındaki diğer kimselerle özel, karşılıklı bir ilişki geliştirmiyorsa

Objelere uzanmıyor ve elleriyle tutmuyorsa

**8 -12 AY

**

SOSYAL VE DUYGUSAL GELİŞİM

Çıkardığı kendine has seslerle artık bebeğinizle gerçek bir diyaloga giriyormuş gibi hissedersiniz. İlk defa “anne” ve “baba” dediğini duyabilirsiniz. Bu dönemde tanımadığı insanlarla yalnız kalmaktan, ebeveynlerinden ayrılmaktan hoşlanmayabilir.

FİZİKSEL GELİŞİM

Bebeğiniz artık tam bir kaşif! Emekleyerek nasıl da evin her yerini gezebildiğine şaşıracaksınız. Artık kendi başına rahatlıkla oturabiliyor, gözüne kestirdiği pek çok şeyi elleriyle yakalayabiliyor ve tutuyor. Hatta birinci yaşını doldurmadan birkaç adım atmaya bile başlayabilir. Yemeklerini parmaklarıyla tutmaya başlayabilir ve kendine yedirmeyi deneyebilir.

BİLİŞSEL GELİŞİM

Çok yakında kelime haznesinin hızlıca gelişmesine tanık olacaksınız, ama o zamana kadar sizi çıkardığı farklı sesler mimikleriyle kendisini ifade etmeye devam edecek. En keyif aldığı oyunlar ce-e, saklambaç, telefonda konuşur gibi yapmak ve objeleri bir yere yerleştirme ve oradan geri çıkarma oyunlarıdır.

SİZİN ROLÜNÜZ

Bol bol sohbet edin, bu hem dil gelişimi için, hem de aranızdaki güvenli bağlanmayı kuvvetlendirmek için çok önemlidir. Günlük planınızı, ne yaptığınızı, birazdan ne yapacağınızı anlatın. Gördüğü, ilgilendiği şeylerin isimlerini ona söyleyin. Nasıl hissettiği hakkında konuşurken ses tonunuzu ve mimiklerinizi kullanın.

Çıkarmaya çalıştığı sesleri taklit ederek yanıt verin.
Birlikte kitap okumaya ve yukarıda belirttiğimiz sevdiği oyunları oynamaya devam edin.
Artık iyice hareketli olduğu için, evde keşfe çıktığı zamanlarda güvende olduğundan emin olun. Onun rahatça gezinebilmesine uygun bir alan yaratın.
Nelerden keyif aldığını keşfedin ve bunlara uygun aktiviteler planlayın. Bebeklere uygun parmak boyası, bloklar, iç içe geçen ve ses çıkaran oyuncaklar bu dönemde pek çok bebeğin hoşuna gider.
Bu dönemde ayrılık kaygısını daha yoğun yaşayan bebeğinize “bay bay” demeden bir yere gitmeyin ve onu uzun bir süre ebeveynlerinden ayrı bırakmayın.
İyi davranışlarını kutlayın ve destekleyin. Yanlış bir davranışta bulunduğunda bebeğinize (hatta hiçbir yaştaki çocuğunuza) kızmayın. Ses tonunuzu biraz daha kalın ve kararlı bir hale getirerek “hayır” diyebilir ve bebeğinizi başka bir şeye doğru yönlendirebilirsiniz. Kuralları anlamak ve takip etmek için yaşının hala küçük olduğunu unutmayın.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Her çocuk kendi hızında büyür, ancak 8-12 aylık bebeğinizde aşağıdaki noktaları gördüğünüzde bir uzmana danışmanızda fayda vardır: