Egzama: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Vücudun birçok yerinde, farklı türleriyle görülebilir. Her yaştan insanda görülebilen egzama, özellikle bağışıklık sistemi daha güçsüz olan çocuklarda ortaya çıkar.

Egzama Nedir?

Egzama, kısa vadede herhangi bir rahatsızlığa neden olmaz. Ancak zaman ilerlediği sürece belirtiler ve semptomlar şiddetlenebilir. Bu durumda hastalık ciddi bir soruna neden olarak, rahatsızlık vermeye başlar. Özellikle kaşıntı ve kızarıklık, günlük hayatta zor anlar yaşanmasına neden olabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve karaciğerde meydana gelen bazı sorunlar sonucunda görülür.

İnsan vücudu, çok fazla depoladığı ve artık bünyesine almak istemediği zararlı besinlerin tüketimi devam ederse kendi savunma mekanizmasını harekete geçirebilir. Vücut sisteminin zararlı mikroorganizmalarla yaptığı mücadele sırasında ortaya çıkan iltihaplanmalar zaman içerisinde farklı semptomları bünyesine dahil ederek, egzama oluşumuna neden olabilir.

Bebeklerde Egzama

Bebeklerde görülen egzama daha çok yapısal nedenlere bağlı olarak meydana gelebilir. Doğum anında ya da sonrasında oluşan tetikleyici faktörler başlangıç noktasını oluşturabilir. Ancak erken teşhis ile bebeklerde daha kısa sürede iyileşme gösterir. Aynı zamanda bebeklerin aile fertlerinden birinde saman nezlesi ya da astım gibi sağlık sorunlarının olması hastalık riskini artırır.

Birçok ürünün içerisinde yer alan kimyasal maddeler, deterjanlar, yiyecekler, yünlü kıyafetler alerjiye neden olur. Özellikle bebeklerde gıda alerjisi en çok inek sütüne karşı görülür. Anne sütünden sonra ek gıdaya geçen bebeklerde, inek sütüne karşı vücut alerjik bir reaksiyon gösterir. Bunun sonucunda alerjik bir hastalık ortaya çıkabilir.

Bebek hem sağlığı hem de bağışıklık sisteminin güçlenmesi için uzun süre anne sütü ile beslenmelidir. Sıvı besinlerin tüketilmesinden sonra katı gıdalara geçildiğinde çocuklarda ani bir şekilde egzama ortaya çıkabilir. Bu durum çocuk 5 yaşına gelmeden geçer. Ancak ilerleyen zamanlarda tekrar meydana gelebilir.

Egzama Türleri Nelerdir?

İnsan vücudunun birçok yerinde ortaya çıkabilir. Aynı zamanda farklı türleri bulunur. Bunlar,

1. Kontakt dermatit

Alerjik ve tahriş edici olmak üzere ikiye ayrılır. Kontakt dermatit, cilt yüzeyinin farklı kısımlarında tahriş edici bir cisme dokunulması sonucunda ortaya çıkar. Alerjen maddeye dokunulduğunda , cilt yüzeyinde alerjik bir reaksiyon oluşur ve vücut buna bir şekilde tepki verir. Aynı zamanda aşırı sıcak, tükürük, polen, temizlik sırasında kullanılan ürünler ya da ter kaynaklı olabilir. Kişisel bakım ürünleri olan krem, duş jeli, şampuan ya da parfüm kullanımında da alerjik bir durum ortaya çıkabilir.

2. Atopik dermatit

Genel olarak saman nezlesi ya da astım gibi hastalıklara sahip olan kişilerde daha çok görülebilir. İnsan vücudunda genellikle dirsek, diz, boyun ve yüz bölgesinde meydana gelir. Aynı zamanda vücudun farklı bölgelerinde de oluşabilir. İltihap ya da kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Daha çok bebeklerde ve çocuklarda ortaya çıkan atopik dermatit geçse bile, ilerleyen zamanlarda tekrar oluşabilir. Çocuklarda ise kafa derisi, vücut kıvrımları, el ve ayaklarda kendini gösterir. Bazı temizlik ürünlerinin içerisinde belirli bir oranda kimyasal maddeler bulunur. Kimyasal maddeler de bu sorunun oluşumuna neden olabilir.

3. Seboreik dermatit

Saç derisinde daha çok kepek, kabuklanma ve kaşıntı şeklinde ortaya çıkar. Diğer türlerinden farkı ise yağlı bir yapıya sahip olmasıdır. En sık kafa derisinde görülür. İlerleyen aşamalarda ise boyun, burun etrafında ortaya çıkabilir. Seboreik mantar çeşidi, kirli şebeke suları nedeniyle de vücudun birçok kısmında görülebilir.

**4. Liken simpleks dermatit

Daha çok asabi, sinirli ve çok stresli olan kişilerde görülür. Vücudun birçok bölgesinde kendini kırmızı, kabarık ve kaşıntılı bir şekilde gösterebilir. Sürekli aynı yerin kaşınması ve ovulması sonucu meydana gelir. Cilt yüzeyinin sürekli kaşınması, deformasyona neden olabilir. Bu nedenle renksiz bir deri oluşumu gözlenir.

5. **Elde egzama

Egzamanın en sık görülen türleri arasında yer alır. Deri yüzeyinde sürekli kaşıntı ve iltihap meydana gelebilir. Başlangıç noktası eller, özellikle avuç içidir. Daha sonra ellerin üstü ve vücudun farklı kısımlarına doğru yayılma gösterir. Ellerin daha çok kimyasal maddeler ve temizlik ürünlerine maruz kalması sonucunda ortaya çıkar. Sürekli ellerini sabunla yıkayan kişilerde de görülür.

6. Saçta egzama

Saç derisinde kaşıntı, kızarıklık, kabuklanma oluşması ile birlikte yaşanır. Herhangi bir saç bakım ürününe karşı saç derisinin alerjisi olabilir. Alerjen maddelere çok fazla maruz kalan saç derisinin yapısında bir süre sonra bozulmalar meydana gelebilir.

6. Varikoz dermatit

Yaşın ilerlemesine bağlı olarak orta bacak bölgesinde görülebilir. Yaş ilerlediği zaman, bacaklarda sağlıksız bir kan dolaşımı ortaya çıkar. Bu durumdan ayak bölgesi de olumsuz bir şekilde etkilenebilir. Aynı zamanda iltihaplanma, kabarıklık ve kızarıklık şeklinde kendini gösterir. Tedavi aşamasına geç kalındığı zaman, ülser oluşumuna bile yol açabilir.

7. Yüzde egzama

Özellikle yüz derisinin birçok hastalığa daha duyarlı bir yapısı vardır. Bu nedenle en çok oluşum gösterdiği alanlardan biridir. Yüzde ortaya çıkan egzama genel olarak kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve cilt renginde koyulaşma gibi belirtilerle kendini gösterir.

Egzamanın Nedenleri Nelerdir?

Egzamanın ortaya çıkmasında çevresel ve yapısal faktörler etkilidir. Bu faktörlerin bir araya gelmesi ya da sadece birinin insan vücudunda görülmesi egzamaya sebep olabilir.

1. Cildin tahriş olması

Egzamanın ortaya çıkmasındaki en önemli sebeplerde biri cildin tahriş olmasıdır. Cilt güçsüz ve sağlıksız bir yapıya sahip olduğu zaman tahriş meydana gelebilir. Cildin herhangi bir alerjen maddeyle temas etmesi sonucu cilt yapısı daha duyarlı hale gelir ve incelmeye başlar. Cilt alerjen maddeye tepki vererek, egzama oluşumunu hızlandırabilir. Aynı zamanda cilt yüzeyinde kızarıklık, kuruluk ve kaşıntıya da neden olur.

2. Alerjen maddeler

Vücudun alerjen maddelere sıklıkla maruz kalması ilerleyen zamanlarda daha büyük sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle yiyeceklere, ev hayvanlarına karşı alerjisi olan çocuklarda oluşumu çok sık görülen bir durumdur. Aynı zamanda cilde temas eden nikel takılar, kozmetik ürünler, saç boyası ya da parfümler de aynı etkinin ortaya çıkmasına neden olabilir.

3. Hava koşulları

Hava sıcaklığında yaşanan değişimler cilt yapısının olumsuz etkilenmesine neden olur. Cilt çok sıcak ve çok soğuk karşısında daha duyarlı bir hale gelir. Bu nedenle nem seviyesini belirli bir oranda kaybederek, bazı sağlık sorunlarının oluşmasına yol açabilir. Özellikle mevsim geçişlerinde çok sık görülür.

4. Genetik faktörler

Egzamanın temel sebeplerinden biri de genetik faktörlerdir. Anne ve babanın genlerinin egzamaya etkisi yaklaşık olarak %60-%80 arasındadır. Ancak egzamanın ortaya çıkmasında tek bir gen yeterli olmayabilir.

5. Bağışıklık sistemi

İnsan vücudunun en önemli sistemlerinden biri bağışıklık sistemidir. Koruyucu kalkan görevi gören bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda egzama ortaya çıkabilir. Alerjik egzama hastalığına sahip olan bireylerde, vücudun alerjiye tepki veren sitokin maddesinin değeri yüksek olur. Bu madde bağışıklık sisteminin yapısında yer alan hücrelerin protein salgılamasına yardımcıdır. Herhangi bir enfeksiyon durumu olmasa da cilt yüzeyinde iltihaplanma ortaya çıkabilir.

6. Stres

Günümüzde birçok insan uzun çalışma saatleri ve yoğun çalışma temposu sonucunda stresli bir hayat yaşıyor. Yoğun stres altında kalan insan vücudu hem fiziksel hem de ruhsal olarak bir süreden sonra olumsuz olarak etkilenmeye başlar. Beyin stres altındayken, sebebin ne olduğunun farkına varmadan, vücut için tehlike alarmı verir. İnsan vücudu tüm gün boyunca stres altında olmaya uyumlu değildir.

Egzama Bulaşıcı Mıdır?

Genel olarak alerjik bir reaksiyon olduğu için, alerjiye duyarlı metabolizmalarda daha çok görülebilir. Herhangi bir temas yoluyla başka bir insana bulaşmaz. Ancak hastaların vücudunda farklı bölgelerde çeşitli türleri ortaya çıkabilir ve hızla yayılabilir.

Egzamanın Belirtileri Nelerdir?

Birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak kendini bazı belirtilerle belli eder. Her insanda farklı bölgelerde ve birçok alanda ortaya çıkabilir. Bu nedenle çıktığı alanda farklı belirtiler meydana gelir.

1. Kaşıntı

Kaşıntı, egzamanın en önemli belirtileri arasında yer alır. Cilt öncelikle nemini kaybetmeye başlar ve ilerleyen zamanlarda kaşıntı oluşur. Egzamanın gözlendiği her alanda kaşıntı meydana gelir. Buna bağlı olarak iltihaplanma da oluşabilir.

2. Kızarıklık

Farklı cilt yüzeylerinde kızarıklık ortaya çıkar. Ciltteki kızarıklıkların en önemli sebebi cilt rahatsızlıklarıdır. Aynı zamanda farklı bölgelerde meydana gelen belirti farklı şiddette görülür. Ancak kızarıklıklar, farklı hastalıkların da bir belirtisi olabilir.

3. Kabuklanma

Yüzde ya da saç derisinde belirli dönemlerde kuruluğa bağlı olarak kabuklanma meydana gelebilir. Kabuklanma, saç derisinde uzun süre devam ederse farklı cilt sorunlarına neden olabilir.

Yüzde ya da vücudun diğer bölgelerinde pullanma oluşabilir. Bu durum daha çok cildin nemini kaybetmesi ya da nem seviyesinin azalması sonucunda görülür. Cilt nem kaybettiği zaman deri pul pul atabilir.

Egzamanın Tedavisi Nasıl Yapılır?

Egzamanın tedavisi için farklı yöntemler denenir. Ancak asıl önemli olan altında yatan sebebe uygun tedavi yönteminin uygulanmasıdır. Bunun için uzman bir cilt doktoruna başvurmak gerekir. Gerekli testlerin yapılması durumunda altında yatan sebep belirlenir.

1. İlaç tedavisi

Egzama,tehlikeli ve çok ciddi hastalıklar arasında yer almaz. Ancak bazı semptomlardan dolayı hastaya zor anlar yaşatabilir. Semptomları geçici bir süre hafifletmek için kortizon içerikli kremler kullanılabilir. Bu kremlerin dikkatli bir şekilde kullanılması gerekir. Aynı zamanda cilt doktoru tarafından reçetelendirilmesi şarttır. Egzamanın görülen türüne göre uygulanacak olan krem farklılık gösterir. Cilt yüzeyinde renk farklılığı varsa ve cilt çok kuruysa ilk tercih kortizon kremlerdir. Bazı kremlerin içeriğinde bakterilere karşı antimikrobiyal maddeler bulunabilir. İhtiyaç duyulan güce sahip preparatların düzenli olarak kullanılması gerekir. Kortizon oranı düşük olan kremlerin bu sorun üzerinde kontrol etme gücü az olur ve semptomlar daha hızlı ilerleme gösterir.

Özellikle çocuklarda daha ağır olursa, direkt olarak grup 2 ya da 3 kortizonu ile tedaviye başlanılır. Kremlerin etkisi görüldüğü takdirde daha hafif kremlere dönüş yapılır. Düzenli olarak kullanıldığı zaman bu kremlerin herhangi bir sakıncası olmaz. Eğer kaşıntı için kullanılacak, belirli bir süre ara verilmesi gerekir.

Elidel ve protopic ilaçlar ise kortizon içermez. Bu kremler de günde 2 kere olacak şekilde kullanılabilir. Bakteri önleyici ilaçlar da kullanıma uygundur.

2. Egzama bitkisel tedavi

Bitkisel tedavi birçok hastalığı geçirme özelliğine sahiptir, bazı hastalıklar için de takviye olarak kullanılabilir.

• Beyaz dut: İçeriğinde yer alan yüksek orana antioksidan sayesinde güçlü bir çözümdür. Dutu sıcak su içerisinde bir süre kaynattıktan sonra, sorunlu olan bölgeye sürebilir ya da direkt olarak meyve şeklinde tüketebilirsiniz. İki şekilde de uygularsanız, büyük oranda fayda elde edebilirsiniz.
• Aloe vera: Birçok cilt hastalığında kullanılır. Aloe vera bitkisinin içeriğinde yer alan jel çoğu kozmetik ürünlerinde kullanılır. Güçlü yapısı sayesinde insan vücudunun koruyucu kalkanı olan bağışıklık sistemini koruyarak, ortaya çıkan kızarıklık, kaşıntı ve pullanma gibi şikayetlerin azalmasına yardımcı olur. Uzun süre kullanımı sonucunda egzamayı tamamen yok edebilecek etkiye sahiptir. İlk olarak hastalığın bulunduğu bölgeyi temizlemeniz gerekir. Daha sonra aloe vera bitkisinin jelini çıkararak, cildinize uygulayabilirsiniz.
• Lavanta yağı: Lavanta, hem etkileyici kokusu hem de güçlü yapısıyla çoğu insanın tercih ettiği bir bitkidir. Lavanta yağının cilt yüzeyini yumuşatıcı etkisinin yanı sıra, aynı zamanda sakinleştirici ve antiseptik özellikleri de bulunur. Ciltte büyük bir oranda rahatlama etkisi oluşturarak, semptomlardan olan acı, kaşıntı ve kızarıklığı tamamen giderir. Lavanta yağı daha çok, ekstrakt, losyon ve kuru çiçek şeklinde görülür. Genel olarak inceltilmeye gerek olmadan, direkt olarak cilde uygulanır. Banyo suyunun içerisine birkaç damla lavanta ekstraktı damlatmanız büyük oranda fayda elde etmenizi sağlar. Aynı zamanda cilt yüzeyine, suyu dahil etmeden dışarıdan bir uygulama da yapabilirsiniz. Lavanta yağını içmenin zehirleyici bir etkisi olabilir. Bu nedenle ağız yoluyla tüketmek sakıncalıdır.
• Sarı kantaron: Önemli ve etkili bitkiler arasında yer alan sarı kantaronun iltihap giderici bir özelliği bulunur. Bu sayede çeşitli semptomları hafifletir ve düzenli olarak kullanıldığı zaman egzamanın tamamen geçmesini sağlayabilir. Sarı kantaron bitkisini yağ ya da krem formunda kullanabilirsiniz. Günde iki kere sorunlu olan bölgeye ince bir tabaka halinde uyguladığınız zaman büyük ölçüde yarar sağlar. İsterseniz vücudu iç kısımdan desteklemek için bitki çayı şeklinde de tüketebilirsiniz.

Evde Uygulanan Yöntemlerle Egzama Nasıl Geçer?

Cilt kuruluğunu önlemek için cildin kuruma süresine göre gün içerisinde birkaç kez nemlendirilmesi gerekir. Alerjiye neden olan yünlü kıyafetlerin deriye direkt olarak temas etmesinden kaçınılmalıdır. Daha çok pamuklu ve yumuşak yapısı olan kıyafetler tercih edilebilir. Çok sıcak ve uzun süre banyo yapılmamalıdır. Sıcak su egzamanın oluşumunu hızlandırır ve yayılmasına neden olur. Kısa süre içerisinde ve ılık bir su ile duş alabilirsiniz. Cildinizi hafif dokunuşlarla temizlemeye çalışın. Kış mevsiminde sıcak odada üzerinizi değiştirmeniz yararlı olabilir. Bedeninizi kurulamak için emici özelliği yüksek ve pamuklu bezler kullanmaya çalışın. Bedeninizi ve cildinizi temizlerken kokusuz, renksiz ve kimyasal madde içeriği olmayan doğal ürünleri tercih edin. Alerjiyi tetikleyecek olan hayvan tüyü ya da bazı besin maddelerinden uzak durun.