BİZE ULAŞIN
Rengin Arslan
BBC Türkçe, İstanbul
NATO, Rusya'nın Türkiye hava sahasını ihlali üzerine acil toplandı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg bu durumu "Kabul edilemez” diye nitelendirdi.
Peki bu tavrın karşılığı ne olabilir? İki yıl önce NATO misyonu çerçevesinde Türkiye'nin Suriye sınırına yerleştirilen Patriot füze savunma sistemlerinin yazın geri çekildiği düşünüldüğünde, Ankara NATO'dan ne bekleyebilir?
'NATO savaş mı aşacak? Yapamaz'
Türkiye'nin eski dışişleri bakanlarından Hikmet Çetin Suriye'nin, dünyanın buluşmaya başladığı ve aynı zamanda "soğuk savaş esintilerinin de olduğu bir yere" dönüştüğünü söylüyor.
Hikmet Çetin önce Rusya için Suriye'nin önemini vurguluyor:
"Rusya için Doğu Akdeniz'de tek üs şansı Lazkiye. Konu sadece Esad'ı savunmak değil. Lazkiye'deki üssünü korumak istiyor."
Peki NATO'nun açıklamaları ne anlama geliyor?
Çetin, "Türkiye bir NATO ülkesi. Sınır ihlali de oldu. NATO'nun böyle bir kınama yapması doğal. Kendi üyesi bir ülkenin hava sahasının ihlali söz konusu. Ama bunun daha ötesine gideceğini sanmıyorum. Savaş mı açacak? Öyle bir şey yapamaz. Böyle bir fikir birliği de sağlayamaz" diyor.
Türkiye'de konuşlandırılmış olan Patriot füze savunma sisteminin çekilmesiyle ilgili olarak ise "Onlar süreli geldiler ama olay geçmişe göre daha vahim olmasına rağmen çektiler. İsterlerse uzatabilirlerdi ama istemediler" diye konuşuyor.
2013'te ABD'nin iki füze bataryası Gaziantep'e, Almanya'nın iki bataryası Kahramanmaraş'a, Hollanda'nın iki bataryası da Adana'da kurulan birliklere konuşlandırılmıştı.
Füzeler, Türkiye'nin sınır bütünlüğünü koruyacak ve NATO'nun güneydoğu sınırındaki tehditlere karşı önlem alacaktı.
'NATO Türkiye'yi Rusya'nın kucağına bırakmaz'
ABD'nin yerleştirdiği füze bataryalarının süresi Ekim ayında, Almanya'nınkilerin süresi ise 2016 Ocak ayında bitiyordu.
Ancak bazı yorumcular İncirlik hava üssünün ABD'nin IŞİD'e karşı hava saldırılarında kullanılmaya başlaması nedeniyle bir güvenlik zaafiyeti doğmayacağını düşünüyorlar.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Başkanı ve emekli büyükelçi Özdem Sanberk, NATO'nun tepkisini "en asgari" düzeyde diye niteliyor ve sürdürüyor:
"NATO ilk reaksiyonu gösterdi. Bu mesaj hem Rusya'ya hem Türkiye kamuoyuna. Bu aşamada yapabilecekleri en asgari şey bu. NATO çok tahrik edici bir tutum içinde değil ama çok net ve açık mesajları var. Daha sert bir açıklama yapabilir miydi? Yapabilirdi. Ama yapmaması belki iyi de oldu."
Rusya'nın Türkiye hava sahasını ihlal ederek aslında Türkiye'yi test ettiğini ama aynı zamanda NATO'yu da test ettiğini söyleyen Sanberk, "NATO'nun açıklaması bence ciddi, doğru, zamanlı yapılmış bir açıklama" diyor.
NATO'nun "Türkiye'yi kolay kolay Rusya'nın kucağına bırakmayacağını" belirten Sanberk, bugün gelinen durumla ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:
"Patriotlar olsaydı hemen bunları kullanacağız diye bir şey olmayacaktı. Patriotların çekilmesinde asıl Türkiye ile Batı dünyası arasındaki güvensizlik rol oynadı."
NATO ve Türkiye'nin seçenekleri
Rusya'nın "işi burada bırakmayacağını" düşünen eski büyükelçi Sanberk, şu an kamuoyuna yansımayan diplomatik temaslar sürdürüldüğünü söylüyor.
Sanberk, "Şu sırada temaslar var Dışişleri Bakanlıklarında, NATO üyesi ülkelerin bakanlıklarıyla konuşulan konu budur. Diplomatik bir süreç devam ediyor. Bunun dışında açıklanmayan diplomatik girişimler de var. Türkiye bir NATO ülkesidir ve Rusya'ya NATO'nun temel dayanışma prensibi hatırlatılıyordur" diyor.
Hikmet Çetin ise Rusya ile görüşülmesi gerektiğini söylerken, dün ve bugün Rus ile Türk yetkililerden birbirini yalanlayan açıklamalar geldi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tanju Bilgiç, Türkiye'nin Suriye'deki hava operasyonlarının koordinasyonu için Rusya'ya ortak bir askeri çalışma grubu kurmayı önermediğini söyledi.
Dün Rus Interfax haber ajansına bilgi veren Rusya Savunma Bakanlığından bir yetkili ise Türkiye'nin böyle bir öneriyle geldiğini, buna açık olduklarını söylemişti.
