'Ankara, Şam ile Atina arasında sıkıştı'

Financial Times yazarı Daniel Dombey, Türkiye'nin İran ve Irak'la ilişkilerini değerlendirdiği makalesinde "Yakın ilişkiler, riskleri de beraberinde getiriyor" diyor.

Enerji Bakanı Taner Yıldız'ın bu hafta Kuzey Irak'taki bir konferansa gitmesinin Irak makamlarınca son dakikada engellendiğini, Bakan'ın uçağının yolun yarısından geri dönmek zorunda kaldığını belirten yazara göre, bu olay Türkiye'nin ekonomik ve siyasi açıdan yürümek zorunda olduğu yolun ne kadar hassas olduğuna işaret ediyor.

Yazar özetle şöyle diyor:

"Bir anlamda Ankara Atina ile Şam arasında; Euro bölgesindeki ekonomik krizle Orta Doğu'daki siyasi kriz arasında sıkışmış durumda. Durgunluk içindeki AB ekonomisine bağımlılığını azaltmaya çalışan Türkiye, bazı ülkelerle ilişkisi sorunlu olmasına rağmen doğusunda ve güneyinde yeni pazarlara yöneldi."

Siyasi ilişkilerin bozulmasının ticari ilişkileri de tehlikeye atabileceğine dikkat çeken yazar şöyle devam ediyor:

"Son beş yıl içinde AB'nin Türkiye'nin toplam ihracatındaki payı yüzde 57'den yüzde 38'e düştü. Orta Doğu ve Kafkaslar'ın payı ise ikiye katlanarak yüzde 28'e çıktı. Gelecek yıl Irak Almanya'yı geçerek Türkiye'nin en büyük ihracat pazarı olacak.”

Belirsizlikler

Büyük miktarda altın alımları yapan İran ise ikinci sırada. Ama buradaki siyasi riskleri anlamak zor değil. Erdoğan ve Irak Başbakanı Maliki birbirlerinin ülkeleri için iç savaş öngörüsünde bulunuyor. Dikkat çekmemek için altın satışı Birleşik Arap Emirlikleri gibi üçüncü ülkeler üzerinden yapılmaya başlandı ve Amerikan Senatosu bunu durdurmaya yönelik bir karar aldı."

"İki önemli gelişme, Türkiye'nin doğuya ve güneye yönelimini zorlaştırdı. Birincisi özellikle Suriye'deki savaş nedeniyle Şii-Sünni ayrılığı keskinleşti. Burada Irak ve İran Türkiye'nin karşı safında yer alıyor. Ve geçen yüzyılın başında bölgede İngilizler ve Fransızlar tarafından çizilen sınırlar baskı altında."

Irak'ın Türkiye'yle Kuzey Irak arasında planlanan gaz ve petrol boru hatlarının bölgenin ekonomik ve siyasi bağımsızlığını ve hızlandırmasından endişe ettiğini belirten yazar, Bağdat’ın geçen ay Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı ile Basra'da petrol arama anlaşmasını iptal ettiğini belirtiyor:

"Tahran'ın yaptırımları Türkiye üzerinden aşmaya çalıştığına ilişkin birçok işaret var. Bu yılın ilk dokuz ayında İranlılar Türkiye'de 651 şirket kurdu. Ama bu eğilimin sürüp sürmeyeceği şüpheli. Erdoğan, İran'dan gaz alımını kesemeyeceklerini söylüyor. Türkiye'nin İran'ın gaz ihracatındaki payı yüzde 90. Türkiye geçmişte bu tür yaptırımlara direnmiş sonra uymak zorunda kalmıştı.”

“Tüm bunlar Türk işadamlarının Orta Doğu'da belirsiz bir gelecekle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Ankara'nın bölgeyle diplomatik ilişkileri olduğu gibi, ekonomik yönelimi de riskler içeriyor. Şimdi asıl soru şu: Bu çalkantılı bölgede ekonomi siyasete baskın mı gelecek yoksa Ankara'nın ticaret rüyaları boş mu çıkacak?"