BİZE ULAŞIN
İSTANBUL (İHA) - İstanbul Boğazı'nın Karadeniz girişinde Beykoz sırtlarındaki tarihi Ceneviz Kalesi'ni, Büyükşehir Belediyesi devralıyor. Bakımsız durumdaki kale, Büyükşehir tarafından aslına uygun olarak restore edilerek İstanbullular'ın hizmetine ve turizme sunulacak.
Mülkiyeti, Maliye Hazinesi ve Milli Savunma Bakanlığı'na ait olan kalenin devri ile ilgili Hukuk Komisyonu raporu Büyükşehir Belediye Meclisi'nde görüşüldü. Belediye Meclisi, Ceneviz Kalesi'nin orta kale tabir edilen 9 bin 260 bin metrekarelik bölümünün devri konusunda Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş'a protokol yapma yetkisi verdi.
Beykoz sırtlarında Anadolu Kavağı'nda Karadeniz'e paralel bir şekilde 500 metre uzanan kale, protokolle Büyükşehir Belediyesi'ne devredilecek. Büyükşehir bu devir karşılığında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaç duyduğu altyapı, bina ve tesisleri yapacak. Devir işlemlerinin tamamlanmasından sonra kalenin rölove, restitüsyon, restorasyon ve çevre düzenlemesi yapılacak. Böylece tarihi Yoros (Ceneviz) Kalesi İstanbullular'a ve turizme kazandırılmış olacak. Beykoz sırtlarında Anadolu Kavağı'nda Karadeniz'e paralel bir şekilde 500 metre uzanan kalenin genişliği de 60 ila 130 metre arasında değişiyor.
Yoros (Ceneviz) Kalesi'nin tarihi şöyle:
"İstanbul Boğazı'nın Karadeniz'den girişinde, Anadolu yakasında bir tepenin zirvesinde bir kale görülür. Bu, halk arasında Yoros Kalesi veya daha yaygın olarak Ceneviz Kalesi olarak adlandırılan ve Boğaz'ın girişini kontrol etmek için yapılan eski bir tahkimattır. Yoros Kalesi'nin adını, Yunanca'da dağ, tepe anlamına gelen Oros'dan almış olabileceği düşünülür.
Asya'dan gelen ve Karadeniz üzerinden Akdeniz'e ve Batı Avrupa kıyılarına ulaşan ticaret yolunu, 13. yy.'dan 15.yy.'ın ortalarına kadar ellerinde tutmaya çalışan Cenovalıların birkaç yerde gemilerine sığınak olmak üzere koloniler kurdukları bilinir. Bunlardan bir tanesi Kırım'da, Kefe'de, bir diğeri Anadolu kıyısında Amasra'da, en büyük ve önemlisi ise İstanbul'un karşısında Haliç girişinde, Galata'da idi. Ancak Cenovalılar veya halk dilinde söylendiği gibi Cenevizler, ticaretten başka bir şey düşünmeyen ve yapıcı olmayan bir topluluktu. Bizans'ın en zayıfladığı son yıllarda çok kısa bir süre için bu kaleyi de ele geçirmiş olabilirler. Fakat kalenin esas yapımı Bizans işidir.
Kalenin en yukarı kısmında, heybetli yarım yuvarlak iki burcun arasında, arkadaki araziye açılan bir kapısı vardır. Bu burçların dışarı bakan yüzlerinde işlenmiş salip ve bunun kolları arasında grek yazısı ile Hz. İsa'nın sıfatını ve adını belirten harfler görülür. Aynı girişin iç tarafında ise, yine mermer üzerine işlenmiş bir levha üzerinde takım grek harfleri vardır ki, bunlar "despot Manuel'in unvan ve adını monogram halindeki harflerle belirtmektedir. Türk ilerleyişi sırasında kale fethedilmiş ve buraya bir Osmanlı kuvveti yerleşmiştir. 14. yüzyılın başlarında, 1305'te kale, Şile Kalesi ile birlikte Türklerin eline geçmiş, ancak fazla bir süre elde tutulamamıştır. 1348'den itibaren de, Karadeniz ticaret yolu hakimiyetine sahip bulunan Cenevizliler buraya hakim olurlar. Fakat 14. yüzyılın sonlarında, Boğaziçi'nin Anadolu yakasına tamamen hakim olan Osmanlılar tarafından tekrar fethedilmiştir.
1391-1414 arasında Yoros Kalesi Türklerin elinde. İspanya kralının elçisi olarak Timur'un yanına gönderilen Ruy Gonzales de Clavijo, Karadeniz'e açılırken gördüğü kaleyi "El Guirol de la Turquia" olarak adlandırıyor. Buranın bakımlı olduğunu ve içinde bir Türk garnizonu bulunduğunu bildiriyor. Yoros Kalesi, Osmanlı devrinin içlerinde Boğazı koruyan daha modern tabyalarının yapılması ile askeri önemini kaybetmiş ve bir mesire yeri durumuna girmiştir. Son birkaç yüzyıl içinde, bilhassa çok sıcak yaz aylarında halkın Karadeniz'in serin havasından faydalandığı bir piknik yeri olarak tanınıyordu.
Ermeni yazar P. G. İnciciyan, 18. yüzyılın sonları, 19. yüzyılın başlarında Yoros Kalesi içinde 25 evlik bir Türk mahallesi bulunduğunu, ayrıca muhafız olarak bir dizdar idaresinde 20 kişilik bir müfrezenin de burada kaldığını bildiriyor. Yoros Kalesi, 19. yüzyılda bir kez daha terk edildi. Doğudan batıya, 500 metre kadar bir uzunluğu olan Yoros Kalesi, Karadeniz'e paralel olarak araziye yerleşir. Kalenin genişliği 6o-130 metre arasında değişir. Bu tahkimat, Boğaz tarafında olanı daha alçak iki tepenin üstünü kaplar. Kalenin en güçlü kısmı, yüksek tepenin, doğuya, yani Anadolu'ya bakan tarafıdır. Bu da Yoros Kalesi'nin, Boğaz girişini kontrol etmek kadar, kara tarafından gelecek bir tehlikeyi karşılamak üzere düşünüldüğünü gösteriyor".
