BİZE ULAŞIN
Çedene, fıstık familyasına mensup olan bir bitkidir. Farklı yörelerde menengiç, çitlembik, bıttım, çıtlak, çöğre ve çıtlık gibi isimlerle anılır. Çalı türünde olan çedenenin meyvesi yaz aylarında olgunlaşır ve toz haline gelir. Meyvenin olgunlaşmış hali yeşil renktedir. Meyve vermediği diğer aylarda ise sadece çiçek açar. Meyvesi toplanırken ellere zeytinyağı sürülmesi gerekir. Aksi halde yoğun bir renge sahip olduğu için elleri boyar ve boya uzun süre çıkmaz. Toplanan meyveler güneşte birkaç gün kurutulur.
Tadı antep fıstığını andırır. Kavrularak kuru yemiş şeklinde tüketilebilir. Ya da toz haline getirilerek menengiç kahvesi yapılabilir. Saplarında farklı boyutlarda yer alan lifler, kumaş yapımında kullanılır.
Çedene nerede yetişir; Türkiye'de daha çok Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da, Elazığ, Gaziantep, Siirt ve Şanlıurfa illerinde yetiştirilir. Genel olarak sıcaklığı ve kuru toprağı daha çok sever.
Miktar: 5 gr
Kalori (kcal): 30
Yağ (g): 2.58
Karbonhidrat (mg): 0.82
Protein (g): 1.04
Çedenenin yapısında vücudun üretemediği, dışarıdan günlük olarak alınması gereken 9 farklı esansiyel amino asit yer alır. Aynı zamanda vücudun demir mineraline olan ihtiyacının yarısını karşılamaya yetecek niteliktedir. Potasyum, kalsiyum, sodyum, fosfor, magnezyum, bakır, çinko, kadmiyum, selenyum, mangan mineralleri, A, C ve E vitaminleri, omega-3, omega-6 yağ asitleri, bitkisel protein, alfa tokoferol açısından zengin içeriğiyle vücuda birçok faydası bulunur.
Vücuttaki serbest radikallerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasını engelleyerek farklı türlerdeki kanser oluşumunun önüne geçer. Özellikle çok sık görülen akciğer kanserini tedavi etmede başarılıdır. Amino asit içeriği ile kanserli hücrelerin diğer organlara yayılmasını önler. Kanser hücreleriyle savaşan hücrelerin sayıca artmasına yardımcı olur.
İçeriğinde yüksek oranda bulunan vitamin ve mineraller sayesinde vücudun koruyucu kalkanı olarak görev yapan bağışıklık sistemini destekler. Bu sayede özellikle kış aylarında çok sık görülen üst solunum yolu hastalıklarına ve mikrop ve virüslerin vücuda girmesiyle ortaya çıkan hastalıkların semptomlarına karşı daha güçlü bir savunma sistemi oluşur. Alfa tokoferol maddesiyle hücrelerin yapısını güçlendirir.
Böbreklerde yapısal ya da çevresel sebeplere bağlı olarak meydana gelen kum ve taş gibi sorunların vücuttan atılmasına yardımcı olur. Vücudun tekrar kum ve taş üretmesinin önüne geçer. İçerisinde yer alan omega-3 ve omega-6 yağ asitleri böbrekleri güçlendirerek hastalık oluşumunu önler.
Sindirim sistemine bağlı olarak işlevini sürdüren organları ve dokuları büyük oranda destekler. Sindirim sorunlarında ortaya çıkan kabızlık ve ishali tedavi eder. Vücutta biriken atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlar. İçerisinde yer alan potasyum minerali sayesinde bağırsaklardaki yararlı bakterilerin çoğalmasına yardımcı olur. Bu sayede gaz sorununun önüne geçilir.
Çedenenin içerisinde yer alan A ve C vitaminleri saç derisinde meydana gelen kepeklenmeyi engeller. Saç derisinin nemini kaybetmesi kepeklenmeye ve mantar oluşumuna neden olabilir. Çedene ise derinin kaybettiğini nemi tekrar kazandırır. Saçları kökten uca besleyerek, güçlendirir. Aynı zamanda sigara, egzoz dumanı, sıcak ve soğuk hava gibi etkenlerin yol açtığı saç dökülmesini önler.
Sedef, egzama, roza ve zona gibi cilt hastalıklarının tedavisine yardımcı olur. Cilt yüzeyinde meydana gelen kızarıklık ve kaşıntının azalması için çedene bitkisiyle bakım yapılabilir. Aynı zamanda içerisinde yer alan çok sayıda vitamin ve mineraller sayesinde cildin nem dengesini belirli bir seviyede tutar. Çok sıcak ve soğuk havalarda cildin kaybettiği nemi tekrar kazanmasını sağlar. Bu sayede cilt yüzeyinde oluşan kuruluğu önler. Yaşın ilerlemesiyle birlikte ortaya çıkan kırışıklık, elastikliğin kaybedilmesi ve sarkma gibi yaşlılık belirtilerini azaltır.
Omega- 3 ve omega-6 yağ asitleri sayesinde yüksek kolesterolü kontrol altında tutar. Damar sertliği ve tıkanmasına neden olan kolesterol, kalbi de etkiler. Başta kalp tıkanıklığı olmak üzere, bazı sağlık sorunlarına zemin hazırlar. Çedene ise yüksek kolesterol sebebiyle kalp ve beyin damarlarında meydana gelen tahribatı büyük oranda önler. Aynı zamanda hormonlarda olumsuz bir etkiye yol açan kolesterol eksikliğini giderir. Kolesterol seviyesinde oluşan artıştan etkilenen organ ve dokularda meydana gelen sorunları tedavi eder.
İçerisindeki alfa-tokoferol maddesi sayesinde midede ortaya çıkan hastalıkları önler. Özellikle mide üşütmesi, gastrit ve reflü hastalıklarına karşı etkilidir. Mide asidi seviyesini dengeler.
Çedene kahvesi, soğuk kış aylarında ortaya çıkan kuru öksürük, balgam gibi hastalık belirtilerini yok eder. Aynı zamanda içeriğindeki mineraller ile boğazın yumuşamasını sağlar ve öksürüğe neden olan etkenleri ortadan kaldırır. Ses tellerinin deforme olması sonucunda ortaya çıkan sesin kısılmasına karşı ses tellerini iyileştirir.
Antiseptik özelliği ile boğazın kurumasını engeller. Göğüste hastalık sonucu oluşan hırıltıyı azaltır ve göğsün yumuşamasına yardımcı olur.
İçerisinde yer alan bitkisel protein ağız kokusunun oluşumunu engeller. Nefesin ferahlamasına ve uzun süre güzel kokmasına yardımcı olur.
İnsan vücudunun demir ihtiyacının büyük bir bölümünü içeriğinde barındıran çedene, bu sayede vücuda dinçlik katar, halsizlik, yorgunluk gibi sorunları ortadan kaldırır. Aynı zamanda vücudun daha kuvvetli olmasına yardımcı olur.
Türkiye'de üretimi birçok bölgede yapılan çedene bitkisinin yetiştirilmesinde kanunlarda belirtilen herhangi bir yasak yoktur. Ancak kenevirle karıştırılan bitkinin belirli bir sınırlaması bulunur. Yeni çıkan kanunlara göre 19 farklı şehirde üretimi yasal hale getirildi. Eğer bitkinin sap, tohum ve lifi bilimsel araştırmalar için kullanılacaksa, 1 yıl üretilebilir. Üretim en çok 3 yıl süresince geçerliliğini korur.
