Asırlık halılar İranlı ustanın elinde hayat buluyor

Fatih Emrah ERDOĞAN- Necip KARATUNA/SINDIRGI (Balıkesir), (DHA)- BALIKESİR’in Sındırgı ilçesine bir yıl önce yerleşen İranlı halı ustası Yusuf İrani (51), kullanılamaz hale gelen tarihi el dokuması halı ve kilimleri tamir ediyor. İrani, tarihi halı ve kilimleri, orijinal motiflerini işleyerek ve eski usul eğrilmiş ve kök boyama ile boyanmış ipleri kullanarak tamir ediyor. İrani'nin ustalığı sayesinde Sındırgı'nın dünyaca ünlü Yağcıbedir halıları başta olmak üzere asırlık birçok halı ve kilim değer kazanarak, sahiplerini mutlu ediyor.
İran’dan 10 yıl önce Türkiye’ye gelerek, Bodurum ve Mersin gibi farklı kentlerde halı tamirciliği yapan Yusuf İrani, arkadaşının tavsiyesi üzerine bir yıl önce de Yağcıbedir halılarıyla ünlü Sındırgı ilçesine yerleşti. Sındırgı’da kaliteli bir üretim olduğunu, ancak tamir işi yapılmadığını söyleyen İrani, açtığı atölyesinde Türkiye'nin farklı kentlerinden ve Sındırgı'nın köylerinden gönderilen el dokuması halı ve kilimlerin yanı sıra fabrikasyon ürünlerin de tamir işini yaparak, yeniden kullanıma ve ekonomiye kazandırıyor. Mesleğe İran'da 19 yaşında çırak olarak başladığını, 30 yıldır da halı ve kilim tamir ustası olarak dünyanın farklı ülkelerinde çalıştığını anlatan İrani, Türkiye'nin halı sektöründe önemli bir konumda olduğunu belirtti.
YAĞCIBEDİR’İN ÜNÜ DOĞALLIĞINDA
Yağcıbedir halı ve kilimlerinin dünya genelinde tanındığını ifade eden İrani, "Sındırgı Yağcıbedir halı ve kilimlerinin farkı, motiflerinin gelişigüzel olmaması. Hepsinin ayrı anlamları var. Evlenme çağına gelen kızlar kendilerine özgü motifler belirlermiş. Yani motifler ailelerden geliyor bir anlamda da. Yağcıbedir kilimlerinde doğal yünden eğirerek yapılan ipler kullanılmış. Ayrıca hiçbir kimyasal içermeyen eski usul kök boyama iplerle dokunmuş. Makinede normal boyanmış ipler kullanılarak yapılan halılar çabuk hav yapar. Boyaları çabuk gider. Ama doğal ip ve kök boyama ile yapılan halılar yüzyıllarca kullanılır. Kök boyada kimyasal madde yoktur ve bitkilerden elde edilen renkler kullanılmaktadır. Bu nedenle Yağcıbedir kilim ve halıları dünya genelinde tutulmuş ve isim yapmıştır" diye konuştu.
YÜZYIL ÖNCEKİ İPLERİ BULUYOR
Kök boyama ve eğirme iplerden yapılan meşhur Yağcıbedir başta olmak üzere farklı halıların tamiratını yapan İrani, "El dokumacılığı, gelişen teknolojiyle birlikte yerini fabrikasyon ürünlere bıraktı. Fabrikasyon ürünlerde de güve oluyor ve zarar veriyor. Bu halıları da tamir ediyorum. Ancak asıl işim tarihi el dokuması halıları tamir etmek. Bunları da orijinal motiflerini işleyerek, yine eski usul eğrilmiş ve kök boyama ile boyanmış ipleri kullanarak tamir ediyorum. Burada önemli olan tadilat sırasında halının özelliği ve üretildiği yıla uygun ipleri temin etmek. Eski halıların tamiratında yine eski ip temin edip kullanmak zorundayız. Yeni ip kullanıldığında o belli olur. Kullanılmayacak hale gelen eski kilimleri sökerek, bu ipleri temin ediyoruz. Ancak, benim temennim kök boyamanın geri gelmesi ve çocuklarımızın da üzerinde oynadığı halıların doğal olması. Ben bu işi öğretmeye de hazırım. İlla bu iş için fabrika kurmaya da gerek yok. Evlerde de yapılabilir. Aile bütçesine katkısı olur" dedi.
ÇÖPE GİDECEK HALI VE KİLİMLER DEĞER KAZANIYOR
Kullanılmaz hale gelmiş el dokuması halı ve kilimler ile fabrikasyon ürünleri tamir ederek, yeniden ekonomiye ve kullanıma kazandırdığı için mutlu olduğunu söyleyen İrani, şöyle konuştu:
"Yaşadığım ilçenin ekonomisine katkı sunduğum için mutluyum. İlçede esnaf ve köylüler çöp olması muhtemel eski halı ve kilimleri bana tamir ettiriyor. Atılacak olan bu tarihi kilimler, ortalama 200-300 lira gibi bir ücretle tamir edildikten sonra 2-3 bin liralık gibi değere ulaşıyor. Mesela şu an elimde bir İran halısı var. Güveler yemiş ve hav yapmış. 1 hafta gibi bir süre tamiri için uğraştım. Şu anda değeri 35 bin TL. Yeniden değer kazanan tarihi halı ve kilimlerden yurtdışına ihraç edilenler dahi oluyor. Bu işin diğer bir katkısı da halı yıkama işi yapanlara. Sındırgı’ya geldiğimden beri yaklaşık 300 bin TL değerindeki kilim ve halıyı ekonomiye kazandırmışım. Ayrıca bu halıları yıkayanlar da 50-60 bin kazanmıştır. İlçede çok sayıda istihdam sağlanabileceğini düşünüyorum."
'İRANLI HALI USTASI İLÇEMİZE DEĞER KATTI'
Sındırgı Belediye Başkanı AK Partili Ekrem Yavaş ise, bu yıl belediye olarak Yağcıbedir halısının coğrafi işaretini aldıklarını söyledi. Uluslararası Yağcebedir Kültür ve Sanat Günlerini düzenleyerek, Sındırgı’nın en büyük markası Yağcıbedir halısını tanıttıklarını belirten Başkan Yavaş, "Yeni üretimlerin yanı sıra eskiden dokunmuş, ama bugün eskimeye yüz tutmuş veya bir şekilde parçalanmış halılar İranlı Yusuf ustamız sayesinde değerleniyor. Kendisi tam bir zanaatkar. Halı tamirinin yanı sıra eski halılardan farklı ürünler de üretiyor. Kendisi bu noktada Sındırgı’nın ufkunu açtı. Halı tamirciliği yanı sıra deriyle, ahşapla buluşan farklı ürünler de ortaya çıkarıyor. Bizler bu durumdan çok memnunuz. İlçemizde halı sadece dokunur ve pazarda satılırdı. Şimdi eski olan halılar tamir ediliyor. Ustamız için Bakanlıktan oturma izni aldık. Şimdi de kendisini kadınlarımıza yeni bir istihdam sahası oluşturursun diye usta öğretici olarak görevlendireceğiz. İnşallah bu çalışmalarla, Sındırgı’da Yağcıbedir halılarını değerlendirip, yüzyıllar boyunca yaşamalarını sağlayabilecek bir istihdam alanı oluşmuş olacak. Sındırgı sanata, kültürü aşık bir memleket. Halkın geçim kaynağı için de bu çalışmalar oldukça önemli olacak" dedi.

FOTOĞRAFLI