'Hollanda'nın elinde daha fazla Srebrenitsa görüntüsü var'

Yusuf Özkan

Lahey, Hollanda

Bosna Hersek'teki iç savaş sırasında Srebrenitsa'da 8 bin 400 Müslüman erkeğin Sırplar tarafından katledilmesine tanık olan Hollandalı askerler, Lahey yönetiminin elinde soykırıma ilişkin çok sayıda görüntü ve ses kaydı bulunduğu öne sürdü.

Srebrenitsa'da Birleşmiş Milletler (BM) adına görev yapan Hollanda Görev Kuvveti'ne (Dutchbat) bağlı personel, askeri istihbaratın elinde bulunan görüntülerin açıklanmasını istedi.

Dutchbat bünyesinde Srebrenitsa'da görev yapan eski Hollandalı askerler, "bile bile imkansız bir göreve gönderildikleri" gerekçesiyle devlet aleyhine dava açtı. Görüntüler davada kanıt olarak gösterilecek.

Hollanda Savunma Bakanı Jeanine Hennis'in Haziran ayındaki Gaziler Günü'nde, Dutchbat'ın yetersiz personel ve kaynaklarla Bosna Hersek'e gönderildiğini açıklaması üzerine, 12 eski asker devlet aleyhine dava açma kararı almıştı.

Geçen hafta, davacı sayısı 180'e ulaştı. İki avukat, eski Dutchbat personeli adına tazminat istemiyle mahkemeye başvurdu.

BM'nin güvenli bölge ilan ettiği Srebrenitsa'nın koruması Hollanda askerlerine verilmişti

Tazminat talebi Aralık'ta görüşülecekAvukatlara göre, Hollanda hükümetinin ihmali ve dikkatsizliği nedeniyle, Dutchbat personeli General Ratko Mladiç komutasındaki Sırp milislerin soykırım yapmasına engel olamadı.

Bu nedenle yıllardır katliama göz yummakla suçlanan Hollanda birliğine bağlı askerler maddi ve manevi zarara uğradı.

Hollanda hukuk sistemine göre, Aralık ayı başında bağımısız bir avukat, Savunma Bakanlığı temsilcileri ile bir araya gelerek, tazminat talebini ele alacak.

Srebrenitsa'da görev yapan 180 eski asker adına dava açan avukatlar Klaas Arjen Krikke ve Michael Ruperti, savaş suçunu belgeleyen ses kaydı ve görüntülerin açıklanmasını istedi.

Avukatlar, Sırp güçleri tarafından gerçekleştirilen katliama ilişkin en az sekiz film rulosunun baskısının bulunduğunu belirtiyor.

Bosnalı Sırpların komutanı olan Mladiç, savaş suçu işlediği gerekçesiyle Lahey'de yargılanıyor.

İddiaların dayanağı 1995 yılındaki askeri brifing

Avukatlar, bunun dışında Hollanda'nın elinde savaş suçunu işlendiğini ortaya koyan çok sayıda belge ve görüntünün bulunduğunu savunuyor. Buna gerekçe olarak da, 22 Eylül 1995 tarihindeki Srebrenitsa brifingi gösteriliyor.

Katliamdan iki ay sonra düzenlenen brifingde, Hollandalı askerlerin neredeyse yüzde 95'inin katliam sırasında görüntü ve ses kaydı aldığı belirtilmişti.

Avukatlara göre görüntülerin bir kısmının üstlerinin emriyle askerler tarafından imha edildi, ancak hala çok sayıda belge ve görüntünün askeri istihbaratın elinde bulunuyor.

Krikke, görüntülere el koyan askeri istihbaratın, Dutchbat personeline de, "Bu konuyu dillendirmeyin" diye baskı yaptığını öne sürdü.

Avukatlara göre o dönem Savunma Bakanlığı'nda görevli üst düzey personelin, çok önemli bilgileri Dutchbat personeli ile paylaşmadığı konusunda ciddi işaretler var.

Paylaşılmayan bu bilgiler arasında Müslüman Boşnakların tahliyesine ilişkin faks mesajları ve BM ile Sırplar arasında yapılan anlaşma da bulunuyor.

Günah keçisi ilan edildiğini söyleyen Karremans'ın Srebrenitsa'yı teslim ettikten sonra Mladiç ile şampanya içtiği bu görüntüler büyük tepki toplamıştı.

Kenti Sırplara Hollandalı birlik teslim ettiBM tarafından güvenli bölge ilan edilen Srebrenitsa'da görev yapan Hollanda askerleri, 11 Temmuz 1995 tarihinde binlerce Müslüman'ın yaşadığı kenti Mladiç komutasındaki Sırp birliklerine teslim etmişti.

Dutchbat Komutanı Albay Ton Karremans, defalarca yaptığı hava desteği çağrısına BM tarafından yanıt verilmediğini savunmuştu. Karremans, BM ve Hollanda hükümetinin ihmali yüzünden kendilerinin "günah keçisi" ilan edildiğini söylemişti.

Dönemin Hollanda Savunma Bakanı Joris Voorhoeve da, ABD, Fransa ve İngiltere arasında yapılan gizli anlaşma uyarınca Sırplara yönelik hava harekatı yapılmadığını öne sürmüştü.

Ancak Hollanda Savaş ve Soykırım Enstitüsü'ne (NIOD) göre ise müttefikler arasında böyle bir gizli anlaşmaya ilişkin kanıt yok.