Makat sarkması (rektal prolapsus) belirtileri nelerdir?

Gaz ve dışkı kaçırma: Hastaların % 40-80’inde mevcuttur, bu durum gaz ve dışkı inkontinensi (fekal inkontinens) olarakta adlandırılır. Sıklıkla daha ileri yaştaki hastalarda görülür. Sarkmaya bağlı bağırsak genişlemesi, pudendal sinir bozukluğu (nöropati), rektoanal önleyeci (inhibitör) refleksin sürekli olarak uyarılması, gaz ve dışkı kaçırmaya neden olur. Ancak, burada gaz ve dışkı kaçırmaya asıl neden olan gaz ve dışkı tutma kaslarının (anal sfinkter) bağırsağın sürekli olarak dışarıya sarkması nedeniyle aşırı gerilmeye maruz kalması ve bunun sonucunda da zarar görmesi nedeniyledir.

Dışkılama güçlüğü: olguların % 50’sinde görülür.
Tıkayıcı tipte dışkılama (obstrüktif defekasyon)
Makat sarkması varlığında makat kasının istirahat basınçları azalır ve rektumda genişleme olur.

Makat sarkması (rektal prolapsus) ile hemoroid’in (basur) farkı nedir?

Makattan kanama ve makattan sarkma gibi belirtiler hem hemoroid (basur) ve hem de rektal prolapsus gibi hastalıklarda görülür. Rektal prolapsus durumunda bağırsağın daha üst bir bölümü dışarı çıkarken, hemoroid hastalığında bağırsağın makata yakın olan bölümü dışarı fıtıklaşır.

Makat sarkması (rektal prolapsus) tanısı nasıl konulur?

Bu konuda uzman bir hekim hastanın sorgulamasını yaparken ve muayene sırasında çoğunlukla rektal prolapsus (makat sarkması) tanısını koyabilir. Hastalar muayene sırasında öncelikle yatarak ve ardından çömelmeleri ve ıkınmaları istenilerek muayene edilir ve bu sayede özellikle tip III rektal prolapsus olgularında çoğunlukla tanı konulur. Muayene sırasında belirgin şekilde bağırsak sarkması (prolapsus) saptanırsa, ödem gelişmemesi için doktor sıklıkla bağırsağı içeriye iter ve bazen de bağırsağın tekrar çıkmaması için flasterle tutturur. Bağırsağın aşırı sarkması sonucunda, lenf damarlarının tıkanmasına bağlı olarak ödem gelişir ve bu durum önlenmezse bağırsakta çürümeye (nekroz) neden olabilir.

Defekografi: Bazen iç veya gizli rektal prolapsus (makat sarkması) durumlarında radyolojik bir inceleme tekniği olan video-defekografi yararlı olur. Bu görüntüleme yönteminde bağırsak hareketleri sırasında floroskopi (video-defekografi), bilgisayarlı tomografi (BT defekografi) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG defekografi) ile çeşitli görüntüler alınarak gizli makat sarkmaları görüntülenebilir.

Anorektal manometri: Makat etrafındaki kasların gücünü ve fonksiyonunu araştırmak için anorektal manometri çok yararlı bir araştırma yöntemidir. Bu tetkikte gaz ve dışkı tutmayı sağlayan kasların istirahat ve kasılma halindeki basınçları ölçülerek değerlendirmeler yapılır.

Pelvik MRG: Makat ve pelvik taban kaslarının durumu hakkında ‘’pelvik relaksasyon MRG’’ ile bilgi edinilir. Bu kaslarda var olan hasar kolaylıkla MRG’de görülebilir.
ERUS: özellikle cerrahi onarım yapılacak hastalarda endoskopik rektal ultrasonografi (ERUS) ile inceleme yararlıdır. Bu inceleme radyoloji uzmanı tarafından ultrason probu aracılığı ile veya endoskopist tarafından ucuna ultrason monte edilmiş bir endoskop yardımı ile yapılabilir.

Üroloji muayenesi: bu hasta grubunda sıklıkla idrar yakınmaları da olur, bu nedenle bir Üroloji Uzmanı’nın muayenesi çok katkı sağlayabilir.

Makat sarkması (rektal prolapsus) nasıl sınıflandırılır?

Günümüzde yaygın olarak kullanılmakta olan rektal prolapsus sınıflaması ilk olarak 1971 yılında Altemeier tarafından tanımlanmıştır.

Tip I: yalancı prolapsus veya rektal mukozal prolapsus adı da verilir. Genellikle hemoroid (basur) ile birlikte görülür.

Tip II: Makat kanalının içinde, sıklıkla 7-8 cm yukarıda, rektum organı sucuk gibi iç içe girer (intususepsiyon), ama dışarıya çıkmaz. Sıklıkla gaz ve dışkı kaçırma mevcuttur.

Tip III: En sık görülen tiptir ve makat tamamen dışarıya sarkar.

	**I. derece**	**II. derece**	**III. derece**
**Rektosel**	2 cm'den az	2-4 cm arası	4'cm den çok
**Enterosel**	Vajina'nın üst 1/3'ü	Vajina'nın orda 1/3'ü	Vajina’nın alt 1/3’ü
**İntussusepsiyon**	Puborektal çizginin üzerinde	Puborektal çizgi düzeyinde	Makat kanalı içinde
**Sigmoidosel**	Pubokoksigeal çizgi üzerinde	Pubokoksigeal çizgi düzeyinde	Pubokoksigeal çizgi altında
**Perine çökmesi (desensus)**		Ikınma ile 4 cm’den fazla çökme olması

Makat sarkması (rektal prolapsus) hangi hastalıklar ile karışabilir?

Rektal polipler
Rektum kanseri
Hemoroidler