Prematüre bir bebek sahibi olmak ebeveynler için stresli ve endişe verici bir durumdur. Bebeğin çok küçük olması, teşhis konusundaki belirsizlik ve yeni doğmuş bebeğinizi hemen kucağınıza alamamanız – yenidoğum yoğun bakım ünitesinin prosedürlerini öğrenme çabalarıyla birleştiğinde – çok bunaltıcı olabilir. Ancak bebeğinizi tanıdıkça endişelerinizi azaltacak olumlu adımlar da vardır.
Bebeğiniz doğduktan sonra yapabileceğiniz en önemli şeylerden biri mümkün olduğunca çok soru sormaktır. Örneğin unutmamak için sorularınızı bir liste halinde yazabilir ve aklınıza yenileri geldikçe bu listeye ekleyebilirsiniz. Kendisiyle rahat konuşabileceğiniz ve güvenebileceğiniz bir çalışan bulabilirsiniz, örneğin bir hemşire... Pek çok ebeveyn bebeklerinin yenidoğum bakım ünitesinde olmasının yarattığı hissi, duygularını herkesin gözünün önüne serecek bir şekilde hızla aşağı doğru inen bir trende olmaya ya da bir balık fanusunda yaşamaya benzetiyorlar. Görüştüğüm ebeveynler, bu süreçte konuşabilecekleri birilerinin olmasının ne kadar önemli olduğunu vurguladılar.
**HASTANEDE KALIRKEN**
Her hastanenin sağladığı hizmet farklıdır. Ancak hepsi sizin rahatınızı sağlamak için ellerinden geleni yapar, bebeğinizin ihtiyaçlarını size öğretir ve bebeğiniz eve geldiğinde onu sağlığınız yerinde karşılayabilmeniz için çalışırlar. Hastanede ziyaretiniz sırasında mahremiyetinizin sağlanması açısından etrafınıza bir perde ya da panel konmasını isteyebilirsiniz. Pek çok hastane siz ve bebeğiniz için bir hemşire ya da ekibi hizmetinize verir. Her ziyaretinizde farklı bir personel olacaksa, iletişimin sürekliliğini sağlayacak bir hemşirenin olmasını isteyebilirsiniz. Bebeğinizle her gün ilgilenemeyecek olsa bile her ikinizi de tanıyacak, neler olduğu ve bebeğinizin nasıl geliştiği ile ilgili olarak size bilgi verebilecektir. Bebeğinizi hemen kucağınıza alamasanız bile, bebeğiniz sizin orada olduğunuzu hissedecektir. Beslenme öncesi ya da uyanmaya başladığı sırada onunla yumuşak bir ses touyla konuşun. Sizi gebelik esnasında zaten duyduğu için sesiniz ona güven verecektir. Onu kucağınıza henüz alamıyor olsanız bile ona dokunabilirsimiz. Bebekler için dokunma en önemli duyulardan biridir. Bebeğinizin ne tür bir dokunuştan hoşlandığını onun rahatlayıp rahatlamadığına ya da kendini geri çekip çekmediğine bakarak anlayabilirsiniz. Bazı bebekler okşanmayı, bazı bebekler de hareketsiz dokunuşları severler. Bebeğinizin tercihini anlayabilmek için her ikisini de deneyin.
Eğer bebeğinizi kucağınıza almanıza izin veriliyorsa, siz ve partneriniz “kanguru ihtimamı” tabir edilen uygulamayı deneyebilirsiniz. Bebeğinizi sadece altı bağlanmış vaziyette cildinizle temas eder şekilde kucağınıza alın, sırtını ise bir battaniye ile sıcak tutun. Bunu bir saat ya da daha fazla sürdürün. Bu yakınlık hem bebeğe hem de ebeveyne iyi gelecektir.
Bebekler hastaneyi terk etmeye hazırlanırken bazı aşamalar kaydederler: ılık tutan masadan çocuk karyolasına, ağızdan hiçbir besin alamamaktan kısa süreli emzirmeye, tüple beslenmeden emzirme ya da mamaya. Her beslenme esnasında çok küçük öğünler aldıkları için, prematüre bebekler eve gittiklerinde sık sık beslenmeleri gerekir. Hemşirelerden bebeğinizin günlük rutinini ve personelin bebeğinizi rahat ettirmek için neler yaptığını mutlaka öğrenin. Beslenme ve yıkanma zamanlarına mümkün olduğunca katılmaya çalışın. Böylece çok küçük görünen bebeğinize bakmak konusunda kendinizi daha emin hissetmeye başlayabilirsiniz. Ayrıca hastanedeyken emzirme uzmanıyla görüşerek daha sonra kontrol ya da başka sorular için gelebileceğinizden emin olun.
**EVE GİTME ZAMANI**
Bebeğinizi eve götürebileceğinizi düşündüğünüz günde bir erteleme olursa şaşırmayın ya da korkmayın. Bazı “yanlış başlangıçlar” görülmedik değildir, çünkü doktor ve hemşireler bebeğin hastane ortamını terketmeye hazır olup olmadığından tamamen emin olmak isterler. Bazen bebeklerin sadece dış dünyaya alışabilmek için biraz daha vakte ihtiyacı olur. Anne sütü ya da mamayı daha büyük oranlarda tüketmeye başladıkça, alışabilmek için birkaç güne daha ihtiyaçları olabilir. Önlem niteliğindeki ertelemeler konusunda aşırı titiz olmayın.
Bebeğinizle beraber eve geldiğinizde, aile olmanın keyfine varacaksınız. Aynı zamanda bebeğinizin ev rutinine alışabilmesi için yardıma ihtiyacı olduğunu göreceksiniz. Prematüre bebekler genellikle tüm gün uyur ve gece boyunca yemek yerler. Bebeğinizin rutinini sağlayabilmek için uyuduğu yer konusunda net olmalı, gün içinde verdiği açlık sinyallerini (emme, tutma, ellerini ağza götürme ve hareketlenmedeki artış gibi) iyi takip etmelisiniz. Prematüre bebekler uzun süre ağlayabilecek güce sahip değildirler. Bu güce sahip olsalar bile bunu yemek yemek yerine ağlamaya harcarlar. Bebeğiniz gün içinde daha sık yemeye başladıkça, yaklaşık iki üç saatte bir, geceleri bir defada uyuduğu süre yaklaşık dört saate kadar uzayacaktır.
Pek çok prematüre bebek annesi, bebeklerinin ne kadar emdiğinden emin olamadıkları için çok gergindir. Eğer bebeğiniz 24 saat içinde her 8 – 10 saatte bir emiyorsa, kakası en az 3-4 el ayası büyüklüğündeyse, günde 5-6 kez bezini ıslatıyorsa ve her gün ? ons kadar kilo alıyorsa, bebeğinizin anne sütüyle yeteri kadar beslendiğinden emin olabilirsiniz. Pek çok prematüre bebek uzun süreli emmeye yetecek enerjiye sahip değildir. Dolayısıyla emzirme düzeni oturana kadar ek süte ihtiyaç duyabilir. Emzirme danışmanınız ve bebeğinizin doktoru ek anne sütü ya da mama miktarının ne olması gerektiği ve ayrıca emzirme düzeni oluştuğunda bebeğinizin ek besinlerini nasıl azaltabileceğiniz konusunda size yardımcı olabilir. Bebeğinizin kilosu konusunda endişeleriniz varsa, bir sağlık kurumundan bir hemşirenin bebeğin ağırlığını ölçmek için sizi ziyaret etmesini isteyebilirsiniz. Bazı sigorta şirketleri evinize hemşire gelmesi, bebeğinizi tartması ve sorularınızı yanıtlaması konusunda hizmet vermektedirler.
**EK BAKIM**
Evdeki ilk ay içinde, herkes sizi ziyaret edip bebeğinizi görmek isteyecektir. Eller enfeksiyonların yayılmasına zemin hazırladığı için, bebeğinizi kucağına almak isteyen kişilerden ellerini antibakteriyel bir sabunla iyice yıkamasını rica edin. Ayrıca çok insan tarafından kucağa alınmasının bebeği enfeksiyonlara daha açık hale getireceğini ve onun için gereğinden fazla uyarıcı olabileceğini unutmayın. Bebeğiniz uyuyor gibi görünürken aslında etrafında bu kadar çok insan bulunmasının stresini üzerinden atmaya çalışıyor da olabilir. Eğer böyle bir durum varsa, bunu bebeğin günün ilerleyen saatlerinde beslenme esnasında daha az istekli olmasından ya da artık enerjisi kalmadığı için yiyememesinden anlayabilirsiniz. Bunun yanı sıra bebeğiniz huysuzlaşabilir ve kendisini teselli etmek çok zor olabilir. Bebeğinizi korumak için bebeğinizin – ve ailenizin – ihtiyaçlarına odaklanarak ziyaretlere bir sınır getirebilirsiniz. İlk aylarda en önemli olan şey bebeğinizle ilgilenirken rahat olmanız, gereksinimiz olan her türlü desteği almanız – ve bir aile olarak beraberce büyümenizdir.
**BEBEĞİN
SAĞLIK KONTROLLERİ**
Bebeğinizle birlikte bir monitor, oksijen, beslenme tüpleri ve diğer cihazları da idare etmek zorundaysanız, sağlık konttrollerine gitmek gerçekten zorlayıcı olabilir. İyi organize olmak ihtiyaç duyduğunuz anahtardır. Bir önceki geceden bez çantanızı hazırlayın ve sorularınızı bir kenara yazın. Yedek giysi, bez ve teskin edici birşeyleri de çantanıza koymayı ihmal etmeyin.
Arabadaki yerine bebeğinizi iyi yerleştirmek önemlidir. Pek çok prematüre bebek başlarının düzgün durması ve öne düşmemesi için biraz daha ek desteğe ihtiyaç duyar (bükülmüş bir havlu ya da battaniye gibi). Pramatüre bebekler için özel üretilmiş araba koltuğu destekleri de satın alabilirsiniz. Hemşirelerin bebeğinizi doğru yerlerştirmesine yardım edebilmesi için eve giderken bebeğinizin araba koltuğunu ve desteklerini yanınızda götürün.
**GELİŞİM GRAFİĞİNİ İZLEMEK**
Prematüre bebekler de diğer bebeklerle aynı gelişim basamaklarından geçer. Fakat, büyüme ve gelişmelerini izlerken, bebeğin gelişim yaşını hesaplayabilmek için kaç hafta erken doğmuşsa onu şimdiki yaşından çıkarmamız gerekir. Örneğin bebeğiniz 8 hafta erken doğmuşsa, 8 hafta ya da 2 ayı şimdiki yaşından çıkarırsınız. Dolayısıyla bebeğiniz 6 aylık olduğunda, büyüme ve gelişimini 4 aylık bir bebekmiş gibi ele alın. Katı yiyeceklere ne zaman başlayacağınız veya bebeğinizin ne zaman emekleyeceğini ya da yürüyeceğini hesaplamanız açısından bu önemlidir. Ancak bebeğinizin aşılarının vakti konusunda bir değişiklik olmayacaktır.
Bebeğiniz iki yaşına geldiğinde, bir iki ay erken doğmuş olması büyüme ve gelişimi açısından fark edilemez hale gelecektir. Bu yaşta bebeğinizin gelişimine bakarak artık ona prematüre diyemezsiniz. Ancak üç ay erken doğan bebekler için biraz daha ek süre gerekebilir.
Doktorunuz bebeğinizin büyüme ve gelişimini takip eder. Ayrıca her bölgedeki sağlık ya da eğitim bölümleri erken müdahale programları aracılığıyla ücretsiz olarak bebeğinizin gelişimini izler ve sizin ya da ailenizin endişeleri konusunda destek sunar.
Barbara Jones Deloian, PhD, RN, CPNP, pediyatrik hemşire olarak Denver’da Çocuk Hastanesi’nde yeme problemli çocuklara yönelik olarak kurulmuş bir beslenme kliniğinde görev yapmaktadır. Aynı zamanda prematüre doğmuş ya da özel bakım ihtiyacı bulunan bebekler ve küçük çocuklar için evlerde yürütülen bir erken müdahale projesinde çalışmaktadır.
**Barbara J. Deloian**
BİZE ULAŞIN
