BİZE ULAŞIN
Türkiye 31 Mart Pazar günü iki bakımdan yakın zamanda yapılan seçimlerden farklı bir ortamda yerel seçimleri yaşadı.
Birinci farklılık, ilk defa 24 Haziran seçimlerinde tecrübe ettiğimiz siyasi parti ittifaklarının, gayri resmi olarak da olsa ilk defa bir yerel seçimde gördük.
AKP ve MHP Cumhur İttifakı olarak, CHP ve İYİ Parti de Millet İttifakı olarak birçok il ve ilçede ortak aday gösterdiler.
İkinci farklılık ise 2009 yerel seçimlerinden bu yana ilk defa AKP oldukça olumsuz ekonomik koşullar altında seçim mücadelesi verdi.
Seçimin belki de en çarpıcı sonucu 25 yıldır AKP siyasi çizgisinde yönetilen Ankara ve İstanbul'un CHP'li bir aday tarafından kazanılmış olması oldu. Bu sonuçlarda üç farklı etmenin rolü olduğunu söylemek mümkün.
Birincisi, daha önce de belirtildiği gibi, hane halkını yakından etkileyen olumsuz ekonomik durum.
Özellikle Kasım 2018'den beri artan enflasyon ve hissedilen hayat pahalılığının son dönemde özellikle AKP seçmeninde önemli bir memnuniyetsizliğe sebep olduğu söylemek mümkün.
İkinci sebep ise Millet İttifakı'nın belirlediği adayların rakip partilerin seçmenlerinde bir rahatsızlık yaratmayacak profillerde olması. Hem Ankara adayı Mansur Yavaş hem de İstanbul adayı Ekrem İmamoğlu kampanyaları boyunca oldukça ılımlı ve kapsayıcı bir dil tutturmayı başardılar.
Üçüncü etmen ise her iki şehirde de adayların Cumhur İttifakı adayını önüne geçebilmesi için gerekli olan CHP ve İYİ Parti tabanları dışında bulunan seçmen desteğini alabilmesi. Bu destek Ankara'da daha çok MHP'nin tabanından gelirken, İstanbul'da HDP'nin tabanından geldi.
İstanbul ve Ankara'ya ek olarak Adana, Mersin ve Antalya'da da yarışı CHP'li adayların kazanması, büyük illerde AK Parti'nin ciddi alan kaybettiği sonucunu ortaya çıkarttı.
İttifaklar bakımından değişik bir dinamik ise MHP'nin AKP ile ortak aday göstermediği illerdeki başarısı oldu.
MHP'nin seçimi kazandığı 11 ilin 9'unda hem AKP'nin hem de MHP'nin adayları olması, AKP seçmeninde oluşan memnuniyetsizliğin, bu illerde adres olarak MHP'yi tercih ettiğini gösteriyor.
Bu sonuçlar AKP'nin güç kaybettiğine işaret etse de bir başka önemli mesajı da içinde barındırıyor. Seçmenin AKP'ye bir ihtar verdiği muhakkak ancak ittifakların aldıkları oy oranların bakıldığında daha farklı bir tablo ortaya çıkıyor.
Zira Cumhur İttifakı'nın Türkiye genelindeki oy oranı yüzde 51,36. Bu oran 24 Haziran genel seçimlerinde yüzde 53,66 seviyesindeydi. Bir gerileme olsa da bugün itibarıyla Cumhur İttifakı hala oyların çoğuna sahip gözüküyor.
Kuşkusuz belediye başkanlığını hangi partinin kazandığı kadar il ve büyükşehir meclislerinin nasıl oluştuğu da önem taşıyor.
Örneğin İstanbul ve Ankara'da ipi göğüslemeyi başaran CHP'li belediye başkanları, çoğunluğu AKP'li üyelerden oluşan meclislerle icraatlarını yapmak durumunda.
Benzer durumlar Bolu, Bilecik ve Kırşehir için de geçerli.
Bundan farklı olarak Artvin'de CHP ve İYİ Parti Belediye Meclislerinde çoğunluğu elde ediyor ancak mesela Ardahan'da HDP, CHP'li başkana destek verse dahi AKP'nin çoğunluk olduğu bir meclis söz konusu.
Aşağıdaki tablo partilerin 2014 ve 2019 yerel seçimlerinde partilerin kazandıkları il sayısını gösteriyor.
Buna göre AK Parti ve HDP toplam il sayısında gerileme yaşarken, CHP ve MHP il sayısını arttırmayı başarıyor. Kuşkusuz burada en yüksek artış CHP'de.
Seçimin, bilenler içim sürpriz olmasa da, en farklı sonuçlarından biri Tunceli'de birinciliği elde eden Türkiye Komünist Partisi.
Aşağıdaki tablo ise 2014 ve 2019 yerel seçim sonuçlarına göre hangi partinin hangi partiden kaç il kazandığını gösteriyor.
Bu tablonun en çarpıcı sonucu MHP'nin kazandığı tüm illeri AKP'den kazanmış olması. Son olarak sonuçlar toplamda AKP'nin 15, CHP'nin 3, MHP'nin ve HDP'nin 4'er ilde yönetimi kaybettiğini gösteriyor.
Bu sonuçlara ve Cumhur İttifakı liderlerinin seçim gecesi yaptıkları açıklamalara bakıldığında, ittifakın daha da yakın bir şekilde devam edeceği sonucu ortaya çıkıyor.
Bir başka sonuç ise, ittifakın küçük üyesi olarak anılan MHP'nin ittifak içindeki ağırlığının önümüzdeki dönemde çok daha fazla olacağı.
İller bazında ittifakların performansına bakmak için 24 Haziran sonuçları ile 31 Mart sonuçlarını kıyasladık.
Daha detaylı anlatmak gerekirse, il bazında AK Parti ve MHP'nin aldığı oy oranları ile CHP ve İYİ Parti'nin aldığı oy oranlarını mukayese ettik.
24 Haziran seçimlerinde Millet İttifakı'nda olan Saadet Partisi'nin, bu seçimlerde ittifak dışı hareket etmesinden dolayı, ittifakın 24 Haziran sonuçlarından Saadet Partisi'nin oyları çıkarttık.
Cumhur İttifakı 35 ilde oylarını arttırmayı başarırken, Millet İttifakı'nın aynı başarıyı 42 ilde elde ettiği görülüyor.
Öte yandan Cumhur İttifakı, Millet İttifakı'nın oylarının düştüğü 27 ilde oylarını arttırmayı başarırken, aynı rakam Millet İttifakı için 34.
Sonuç olarak Millet İttifakı, Cumhur İttifakı'nın oy kaybettiği daha fazla ilde oyunu arttırmayı başarmış.
Seçimin en çok konuşulan konularından biri olan HDP seçmeninin oylarına gelince farklı sonuçlar var.
Millet İttifakı adaylarının kazandığı 21 il ve büyükşehrin 7'sinde HDP'li seçmenin ittifak adayını desteklediği görülmekte.
Bu iller Adana, Ankara, Ardahan, Artvin, İstanbul, Kırşehir ve Mersin. Antalya, Adana, İzmir ve Tekirdağ illerinde de kısmen bir destek söz konusu.
İlçeler bazında bakıldığında daha detaylı sonuçlara ulaşmak mümkün. Bu çalışma kapsamında toplam 956 ilçede Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı oylarını 24 Haziran ve 31 Mart sonuçlarına göre inceledik.
Cumhur İttifakı 406 ilçede oyunu arttırırken, 550 ilçede oy kaybetti.
Millet İttifakı ise 468 ilçede oy arttırırken, 488 ilçede oy kaybetti. Millet İttifakı, Cumhur İttifakı'nın oy kaybettiği 550 ilçenin 381 tanesinde oyunu arttırabilirken, Cumhur İttifakı için aynı rakam toplam 468 ilçede 87 oldu.
Sonuçlara bakıldığında Millet İttifakı'nın oy artışının daha geniş bir coğrafi temsili olduğu anlaşılıyor.
Türkiye'de son yıllarda bloklar arası oy geçişkenliğinin çok az olduğu görülüyor.
31 Mart seçimlerinde ittifakların genel oy oranı çok değişmemiş olsa da, özellikle aday bazlı geçişkenliklerin Millet İttifakı lehine olduğu sonucu da ortaya çıkıyor.
