BİZE ULAŞIN
Kışın kapalı mekanlara adeta hapsolan çocuklar, yazın gönüllerince dışarıda top koşturup, atlayıp zıplıyor, bisiklete biniyor, kimi anne babasıyla kimi de tek başına ya da arkadaşlarıyla deniz veya havuza gidiyor.
Yaz aylarında açık alanlarda zaman geçirmeye bağlı olarak artan hareketlilik ise, yaralanmaları ve travmaları belirgin şekilde artırıyor.
Peki yaz aylarında artış gösteren bu kazaların meydana gelmesi durumunda ne yapmak gerekiyor? Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Acıbadem Bakırköy Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu, en sık görülen 6 yaz tehlikesini ve yapılması gerekenleri mynet.com için anlattı.
SICAK ÇARPMASINA DİKKAT
Hele de Ağustos sıcağında çocuklarda sıcak çarpmasına sıkça rastlanıyor. Sıcak çarpması yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut sıcaklığının ayarlanamaması nedeniyle ortaya çıkıyor.Belirtileri arasında adale krampları, yorgunluk, baş dönmesi, sinirlilik, solgun ve sıcak deri, kusma, bulantı, bilinç kaybı ve hızlı nabız yer alıyor.
Böyle bir durumda hastayı serin bir yere almak, giysileri çıkartmak, sırt üstü yatırıp kolları ve bacakları yükseltmek gerekiyor. 112 ile iletişime geçilmeli ve hasta sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı. Bayılma ve bilinç kaybı durumunda ise sıkan giysiler gevşetilmeli, hasta ya da yaralıya koma pozisyonu (yüzükoyun-yan pozisyon) verilmeli, kusma varsa yan pozisyonda tutularak kusma içeriğinin akciğerlere gitmesi engellenmeli. 112 ile iletişime geçilip yardım gelinceye kadar yanında bekleyerek düşme ve ek yaralanmaların önüne geçilmeli ve hasta sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı. Hastaya, bilinci yerinde ve konuşabiliyor ise bol su içirilmeli. Böyle durumlarda bol su içmek iyileşmeyi hızlandırıyor. çıkse bol su içmesi iyileşmeyi hızlandırıyor.
YANIĞA YOĞURT, DİŞ MACUNU SÜRMEYİN!
Yaz kazaları arasında çok sık karşılaşılan bir durum termal yanıklar ve toplumda doğru bilinen yaygın yanlışlar fazlasıyla uygulanabiliyor! Örneğin yanık bölgeye kesinlikle yoğurt, salça, diş macunu, zeytinyağı gibi şeyler sürmemek gerekiyor. Giysi üzerine kaynar su, çay vbdökülmesi şeklindeki yanıklarda öncelikle giysi çıkarılmalı, çıplak cilde müdahale edilmeli.
Birinci derece yanıklarda yanan bölge en az 10 dakika soğuk suya tutulmalı. Ağrısını almak ve gerginliği azaltmak için yanık merhemi veya yağlı krem sürülebilir. Geniş yanıklarda kişi kendi içebilecek durumdaysa bol sıvı içerilmesi gerekiyor. 2. derece yanıklarda ise yaranın ağrıya neden olmaması için hemen steril gazlı bezle kapatılmalı ve hava ile teması kesilmeli. Böylece enfeksiyondan da koruma sağlanıyor. 112 ile iletişime geçip hasta sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı. Yanıkta oluşan baloncukların ise kesinlikle hastane dışı ortamda patlatılmaması gerekli. Eğer patlamışsa içindeki sıvı boşaldıktan sonra o kısım antiseptikle silinip üzerine steril gazlı bezle kapatılarak sarılmalı.
KANA TÜTÜN BASMAYIN
Yaz aylarında gönüllerince koşan, bisiklete binen, atlayıp zıplayan çocukları bekleyen tehlikelerden biri düşme ve çarpma sonucu olan kanamalar. En çok yüz, saçlı deri ve ellerde görülüyor. Böyle bir durumda siz siz olun tütün, sigara külü gibi yabancı maddeleri koyarak kanı durdurmaya çalışmayın. Hemen turnike uygulamayın yani bandaj sarmayın. Aksine turnike ile bağlayarak damarı sıkıştırma en son seçenek olmalı.
Peki ne yapmak gerekiyor? Parmakla kanama noktasına (lokal, yerel) basınç uygulanmalı. Yaranın üstünde (gövdeye yakın tarafta) yer alan arter/damar köküne basınç yapılmalı. Toz-toprak vb ile kirlenmiş yaralarda temiz bir su kaynağı ile yıkayarak temizlemeli. Basınçlı sargı yapılabilir ancak kanayan kısmın kalp seviyesinde veya üzerinde tutulması gerekiyor. 112 ile iletişime geçilip çocuğu sağlık kuruluşuna ulaştırmalı. Özellikle toprakla temas eden ve kirli yaralarda tetanoz aşılaması da gerekiyor.
KOPAN ORGAN 6-8 SAAT İÇİNDE DİKİLEBİLİYOR
Çocuklarda otomobil veya ev kapıları arasında parmakların sıkışması en sık görülen kazalardan. Kopan organın çok hızlı bir şekilde 112'ye haber verilerek sağlık kuruluşuna ulaştırılması çok önemli. Zira kopan organ uygun koşullarda 6-8 saat içinde hastaneye nakledildiğinde yerine dikilip eski haline dönebiliyor.
Organ nemli ve soğuk tutulmalı, çevredeki en temiz kumaş (atlet, t-shirt de olabilir) ve bulunabilen en temiz su ile nemlendirilerek sarılmalı. En temiz, deliksiz, kilitli bir plastik torbaya konulup ağzı sıkıca bağlandıktan sonra içinde su ve buz parçaları olan bir başka torba ya da kap içine yerleştirilmeli. Organı doğrudan su içine koyup buz ile temas ettirmekten, dondurmaktan kaçınmalı. Kanamanın ise hemen doğrudan baskıyla durdurulması gerekli. Kanama, doğrudan basınca ve kalp seviyesinden yükseğe kaldırmaya rağmen durdurulamamışsa son seçenek olarak turnike uygulanabiliyor yani bandajla sarılabiliyor.
BOĞULMALARA DİKKAT!
Suda boğulma yaz aylarında çok sık görülen acil durumlar arasında yer alıyor. Sadece yüzme bilmeyenler değil yüzme bilenler de çeşitli nedenlerden boğulma riski ile karşı karşıya kalabiliyor. Boğulmada ilk yardımın temel amacı, akciğerlere hava girmesini sağlamak. Boğulan kişiyi denizden çıkarırken öncelikle kesinlikle size sarılmasına izin vermeyin. Profesyonel acil yardım gelene kadar hastaya önce 'iyi misin, beni duyuyor musun' gibi sorularla bilinç kontrolü yapın.
Bu, solunum ve dolaşımın olduğunu gösteriyor. Cevap vermiyorsa kazazede sırtüstü yere yatırılıp başı hafifçe arkaya eğilmeli. Yapay solunum yapacak kişi dudaklarını kazazedenin dudaklarına yapıştırıp kuvvetlice nefes vermeli. Çocuklara verilen nefesin çok kuvvetli olmaması gerekiyor. Ardından kazazedenin soluk vermesine izin vermek amacıyla ağzı açık başı hemen yana çevirilmeli. Kalbi durduğu düşünülen (öksürme-yutkunma hareketleri olmayan, çevredeki uyaranlara yanıt vermeyen) kişiler için 2 kez suni solunumun ardından 30 kez kalp masajı yapılmalı. 2 dakikada 5 kez 30/2 döngüsü tamamlanarak devam edilmeli.Profesyonel acil yardım gelene dek sürdürülmeli.
KIRIKLARDA YÜZÜK VE SAAT GİBİ TAKILARI ÇIKARIN
Çocukların açık alanlarda koşarken veya atlarken en sık maruz kaldıkları kazalardan biri, kırıklar.
Kırık durumunda hareket ile artan ağrı, şekil bozukluğu, hareket kaybı, ödem ve kanama nedeniyle morarma meydana geliyor. Kırık bölgesinde oluşabilecek ödem nedeniyle yüzük ve saat gibi takıların çıkarılması, 112'yi arayarak sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekiyor. Burkulma iseeklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılması anlamına geliyor. Burkulmanın belirtileri arasında burkulan bölgede ağrı, kızarma, şişlik ve işlev kaybı yer alıyor. Böyle bir durumda şişliği azaltmak için o bölgeyi yukarı kaldırmak ve hareket ettirmemek gerekiyor. 112 ile iletişime geçilip hasta sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı.
