'9 kez hamile kaldım, artık yeter'

Jane Dreaper

BBC Sağlık Muhabiri

Nijerya'da her 10 çiftten biri doğum kontrol yöntemi kullanıyor.

Ama ziyaret ettiğim, kuzeydeki Jigawa eyaletinde doğum kontrolünden yararlanma oranı yüzde 1. Üstelik bundan dört yıl önce mevcut olmayan hizmetler bölge halkının ayağına kadar getirilmiş olduğu halde...

Lancet dergisinde yayımlanan bir haberde, dünya çapında daha yaygın olarak doğum kontrol yöntemi kullanılmasının, yılda 100 bin kadının hayatını kurtaracağı kaydedildi. Bunlar doğum sırasında ölen kadınlar...

Çarşamba günü Londra'da büyük bir uluslararası toplantı yapılıyor. Toplantıda, gelişmekte olan ülkelerde doğum kontrol yöntemleri için ayrılan yeni fonlar açıklanacak.

İngiltere hükümeti ile Bill ve Melinda Gates Vakfı'nca düzenlenen toplantıda ele alınacak ülkelerden biri Nijerya. Nijerya'nın nüfusu 167 milyon ve hâlâ yükseliyor.

Ben Nijerya'daki aile planlama hizmetlerinin düşük düzeyde olduğunu gördüm. Bu hizmetler, ülkenin diğer sağlık ihtiyaçları kapsamında planlanmalı.

Katika köyünde, iki kulübeden oluşan basit bir sağlık merkezinde, kucaklarında bebekleriyle kadınlar, yetersiz beslenme kliniği önünde kuyrukta bekleşiyordu.

35 yaşındaki Zeliha Elhasan 8 çocuğu olduğunu ve iki de düşük yaptığını anlatıyor.

Bir çevirmen aracılığıyla konuşan Elhasan, "Doğum kontrol iğnesi yaptırdığıma memnunum. Üç ay korunma sağlıyor" diyor.

Hadiza Damina da doğum kontrol iğnesi kullanıyormuş. Artık ikide bir gebe kalmaktan kurtulduğu için memnun. 3 doğum yapmış, 6 kez de düşük...

Damina, "Her defasında sorunlar yaşadığım için artık doğurmak istemiyorum. Kolay birşey değil, benim için çok üzücü oldu" diyor.

Her iki kadın da klinik yakınlarında, balçıktan yapılma evlerde yaşıyor. Jigawa'da yaşayanlar geleneksel, tutucu ve çoğunluğu Müslüman olan bir topluluk.

'Aralıklı doğum programı'

İngiltere Uluslararası Kalkınma Dairesi'nden Nijerya'ya verilen 3 milyon sterlin tutarındaki yardımla, doğum kontrol iğnesi ve diğer yöntemler için fon sağlanıyor.

Bu, göze batmayan bir ilişki. Afrikalıların projeleri başlatıp yürütmeleri, hizmetleri sunmaları bekleniyor.

Daha sonra bağış yapacak kurum ya da örgüt devreye giriyor ve örneğin ebeler eğitiliyor, elde edilen ilerleme dikkatle denetleniyor. Nijerya'da "aile planlaması" konusundan söz etmek bile, duyarlılık gerektiriyor.

Jigawa sağlık yetkilisi Hassana Adamu, "Biz Allah'ın yarattığı kullarının rızkını verdiğine inanırız. Bu yüzden bazı insanlar ailenin sınırlanması gibi bir gerek olduğuna inanmaz" diyor.

Ve sürdürüyor: "O yüzden de aile planlama programlarını, 'aralıklı doğum programı' diye adlandırıyoruz ve kadınların, kendilerini toparlayıp bir sonraki doğuma hazırlanabilmeleri için, yapacakları doğumlar arasında zaman koymaları gerektiğini anlatmaya çalışıyoruz.

Nijerya'da bulunduğum sırada, Cumhurbaşkanı Goodluck Jonathan'ın doğum kontrol yasası çıkarılması olasılığından söz etmesi tam bir fırtına kopardı burada.

Hükümet, Cumhurbaşkanının yanlış anlaşıldığını açıkladı. Ama hükümetteki bakanlar, her bireye ulaşan bir ekonomik büyüme olmaksızın yılda yüzde 3 oranındaki bir nüfus artışının sürdürülemeyeceğini kabul ediyor.

Cesetler

Mike Egboh Paths 2 adlı bir programın yöneticisi. Bu programla Nijerya'daki sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi, örneğin hastanelerin onarılması için çalışıyorlar.

Egboh, annesi 11. doğumunu yaparken öldüğü için bu işe girişmiş. "Afrika'da çoğumuz, planlanmış gebelikler sonucu dünyaya gelmiş insanlar değiliz. Doğumhaneden ölü çıkan çok kadın gördüm ben. Birgün hastanede kaldım ve üç saat içinde 5 kadının cesedi çıktı. Tam beş! Gözlerimle gördüm" diyor.

Jigawa'da Paths 2 projesinin ekip lideri Ebubekir Kende, "Bu kadınların çoğu daha fazla çocuk doğuracak durumda değil. Bir çıkış yolu bulmaya çalışıyorlar. Eskiden ellerinde yeterli bilgi yoktu. Şimdi bunu sağlıyoruz, parasız doğum kontrol yöntemlerini de ayaklarına kadar getiriyoruz. Dolayısıyla yakında bu alanda mevcut olan engellerin kalkacağını düşünüyorum" diyor.