Adet döngüsünün düzeni nasıl olmalıdır?

Bir adet dönemi adet kanamasının başladığı ilk gün ile takip eden aydaki adetin ilk günü arasında geçen gün sayısıdır. Bu süre ortalama 28 gün olmakla birlikte 21-35 gün arasında olması normal olarak tanımlanır. Bir gün içinde kullanılan ped miktarı 2-3 adet olmalı, pıhtı içermemeli ve kanama süresi 8 günü geçmemelidir.

21 günden daha kısa aralıklarla görülen adet polimenore yani sık adet görme, 35 günden daha uzun aralıklarla adet görme oligomenore yani geç aralıklarla adet görme olarak tanımlanır. Adet döneminde kanama miktarının az olması hipomenore, adet kanamasının miktar olarak fazla olması fakat süresinin normal olması hipermenore, adet kanamasının süresinin uzaması menoraji, düzensiz aralıklarla meydana gelen kanamalar metroraji, düzensiz aralıklarla meydana gelen bol miktardaki kanamalar menometroraji, adet kanamasından önce oluşan hafif kanama premenstruel kanama, lekelenme şeklinde oluşan kanamalar spotting, 2 adet kanaması ortasında yumurtlama döneminde oluşan hafif kanamalar Ovulasyon kanaması, ilk adet veya sonrasında görülen genellikle yumurtlama sorununa bağlı oluşan kanama Jüvenil kanama olarak tanımlanır.

Adet döngüsü düzensizliğinin nedenleri nelerdir?

1.Aşırı kilo alımı veya kilo kaybı. Çok düşük vücut ağırlığı düzensiz kanamalar veya adet gecikmelerine sıklıkla yol açarken obezite de adet düzensizlikleri nedenidir.
2.Anoreksia veya bulumnia şeklindeki yeme bozuklukları.
3.Aşrı egsersiz. Atletlerde adet kanamaları kesilebilir.
4.Emosyonel stres.
5.İrritable barsak Sendromu, diabet, tüberküloz, karaciğer hastalıkları gibi sistemik hastalıklar
6.Seyahatler
7.Doğum kontrol ilaçları. Kanama miktarı azalır, düzensiz lekelenmeler olabilir, adet dönemi atlayabiir.
8.Hormonal problemler: Polikistikover sendromu, prolaktin yüksekliği, tiroid hormonu bozuklukları, Cushing Hastalığı, Hiperprolaktinemi
9.Pelvik organ problemleri: Polipler, miyomlar, yumurtalık kistleri, rahim iç duvarında yapışıklıklar
10.Emzirme. Emziren kadınların çoğu emzirme döneminde adet görmeyebilir veya düzensiz olabilir.
11.Uyuşturucu ilaçlar
12.Erken menopoz. 40 yaşından önce adetlerin kesilmesidir. Ailede erken menopoz olması, yumurtalık ameliyatları, kemoterapi veya pelvik bölgeye uygulanan radyasyon erken menopoza neden olabilir ancak çoğu zaman sebebi bilinemez.
13.İlaçlar: Hormonal ilaçlar, rahim içi araçlar, tamoksifen, warfarin
14.Gebelik: Dış gebelik, düşük, gebelik komplikasyonları

Adet döngüsünün düzensiz olduğunu nasıl anlayabiliriz?

Adet kanamalarının başladığı ergenlik döneminin ilk yılları ve menopoza geçiş döneminde adetler düzensiz olabilir. Düzensiz zannedilen kanamaların altında fark edilmeyen gebelik ve bununla ilgili problemler olabilir. Bu nedenle tanı konulması için mutlaka jinekolojik muayene ve değerlendirme gerekir. Adet düzensizliği bazen hiçbir sebebi olmadan olabilmekte ancak bir yılda ikiden fazla adet düzensizliği olmuşsa adet düzensizliği olarak kabul edilmeli ve bunun altında yatabilecek problemler araştırılmalıdır.

Adet döngüsünün düzensiz olması ne gibi rahatsızlıkların belirtisi olabilir?

Kadınlar ara ara adet düzeninde sapmalar, gecikmeler veya ara kanamalar yaşayabilir. Stresler, sıkıntılar, ani kilo değişiklikleri, spor, üzüntüler gibi pek çok faktör adet düzenini etkileyebilir ve düzenli işleyen bu mekanizmada sapmalara neden olabilir. Yapılan jinekolojik muayene, ultrason ve bazı hormon testleri sonrasında gebelik ve gebelik ile ilgili problemler, ilaçlar, rahim veya yumurtalıklarda kistler, miyomlar, rahim iç duvarı polipleri, kanser gibi nedenler dışlandıktan sonra altta yatan anatomik bir patoloji olmadığı halde normal adet düzeninde meydana gelen anormal kanamalara Disfonksiyonel Uterin Kanama (DUK) adı verilir. Burada önemli olan nokta kanama bozukluğunu açıklayacak oluşumun bulunmasıdır.

Ergenliğe girildiği ilk yıllarda adet döngüsünün düzensiz olması normal midir?

Ergenlik dönemi olarak kabul edilen 9-16 yaş arasındaki buluğ çağında adet döngülerinin başladığı ilk yıllarda adetler düzensiz olabilir. Bu beyin-yumurtalık arasındaki hormonal işleyişin henüz olgunlaşmamasına bağlı olabileceği gibi bazı hormonal bozuklukların, genetik problemlerin veya jinekolojik hastalıkların belirtisi de olabilir. Jinekolojik muayene ile rahim ve yumurtalıkların durumu, gerekirse hormon testleri, kıllanma durumu olup olmadığı, sekonder seks karakterleri dediğimiz meme gelişimi, cinsel bölgede kıllanma değerlendirilir.

Adet döngüsünün düzensiz olması nelere neden olabilir?

Adet düzensizliğini kadın hayatının belirli dönemleri olan çocukluk, ergenlik, doğurganlık, menopoz öncesi ve menopoz sonrası olarak ayırarak incelemek daha doğru olacaktır. Her dönemde düzensizliğin oluşturduğu problemler farklı sıkıntılar yaşanmasına neden olabilir. Çocukluk ve ergenlik döneminde juvenil kanamalar olarak tanımladığımız hormonal düzensizliğe bağlı kanamalar daha fazla iken, doğurgan döneminde gebelik, yumurtlama problemleri, polkistik over sendromu, kısırlık, rahim polipleri, miyomlar, yumurtalık kistleri daha sık görülür. Menopoza geçiş döneminde hormonal düzensizlikler daha ön planda olabilirken menopoz sonrasında rahim ve yumurtalık kanserleri açısından dikkatli olmak gerekir.

Adet düzensizliği neden dikkate alınmalıdır?

Kadın üreme sistemindeki hemen hemen bütün problemlerin en sık verdikleri belirti adet düzensizliğidir. Bu nedenle adet düzenindeki sapmaların araştırılması gerekir.

Rahimde miyom, polip, tümör veya yumurtalık kistleri, kadın genital organ kanserleri gibi problemler adet düzensizliklerinin %25 nedenini oluşturmaktadır. Bunlar Organik kökenli adet düzensizlikleri olarak sınıflanmaktadır. Disfonksiyonel uterin kanamalar ise adet düzensizliklerinin %75’ini oluşturmaktadır. Yapısal bir problem olmaksızın, yalnızca hormonal problemlere bağlı adet düzensizlikleridir.
Öncelikle düzensiz adet kanaması yakınması mutlaka bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından değerlendirmelidir. Muayene sırasında kanamaya neden olabilecek faktörler tek tek gözden geçirilir. Vajina, rahim, yumurtalıklar muayene edilir ve ultrasonografi ile değerlendirilir, rahim iç zarının kalınlığı ölçülür, smear testi alınır. Bu şekilde kadının sağlığını önemli ölçüde etkileyebilecek sağlık problemlerinin bir an önce tanısı konularak tedavi edilebilir.

Adet düzensizliği nasıl tedavi edilir?

Adet düzensizliğinin tedavisinde, düzensizliğin tipi, sıklığı, ağırlığı ve hangi yaş grubunda olduğu önemlidir. Farklı yaş gruplarında farklı şekillerde görülebilen adet düzensizliğinin nedenleri ve tedavileri farklı olmaktadır.

Düzensiz adet kanamalarının sebebi organik bir hastalık ise bu sebep ortadan kaldırılmalıdır. Örneğin rahim iç duvarında polip varsa histeroskopi yöntemi ile polip çıkartılmalıdır. Diğer bir karşılaşılan neden ise miyomlardır. Miyom, rahim içinin kas tabakasından çıkan iyi huylu urlardır. Bunlar genellikle belirti vermezler, ancak rahmin iç dokusuna doğru baskı yaptıkları zaman kanamaya sebep olabilmektedir. Miyom kanamaya neden oluyorsa, hastanın yaşına, çocuk isteğine göre sadece miyomun alınması veya hasta ileri yaşta ve çocuk isteği yoksa rahmin tamamının alınması şeklinde ameliyat planlanabilir.

Genelde doğurganlık döneminde Polikistik Over Sendromu hastalarında adet düzensizliği ve hiç olmaması durumu olabilir. Birinci basamak tedavi yaşam şeklinin düzenlenmesi, sağlıklı beslenme ve ideal kiloya ulaşmadır. Kısırlık sorunu varsa yumurtlama tedavileri ile yüksek başarı oranları ile hamilelik sağlanabilir. Çocuk isteği olmayan veya kıllanma, sivilcelenme, saç dökülmesi, ciltte yağlanma gibi şikayetleri olan polikistik over hastalarında kıllanma tedavisi ilaçları veya doğum kontrol hapları kullanılabilir.

Adet düzensizliği tedavi edilmezse ileride kısırlığa neden olabilir mi?

Çocuk isteyen kadınlarda adet düzensizliği yumurtlamalarda düzensizliğe veya yumurtlamamaya neden olduğu için kısırlık nedeni olabilir. Rahim veya yumurtalıklarda kistler, miyomlar, rahim iç duvarı polipleri de adet düzensizliği şikayetleri verebilir ve bunlar da hamile kalmaya engel durum oluştururlar. Düzensizliğin nedeni saptandıktan sonra bu nedene yönelik tedavi uygulanması gereklidir. Çoğu zaman adet düzensizliği yapan yaşam şekli, kilo ve genel sağlık problemleri düzeltilince kendiliğinden gebelik olabilse de hamileliği planlarken kadın doğum doktoruna başvurarak diğer jinekolojik problemlerin de olup olmadığı araştırılmalı ve varsa uygun şekilde tedavi edilmelidir. Bazen çok basit tedaviler ile gebelik sağlanabilirken bazı durumlarda ileri üreme teknikleri olarak adlandırılan tüp bebek yöntemine başvurulması zorunlu olabilir. Bu nedenlerle adet düzensizliği olan bir kadın özellikle çocuk sahibi olmayı istiyorsa mutlaka kısırlık tedavileri konusunda deneyimli tüp bebek uzmanına başvurmalıdır.

Prof. Dr. Nilgün Turhan
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Web sitesi: http://www.nilgunturhan.com.tr/
Facebook: facebook/drnilgunturhan/
Instagram: instagram/drnilgunturhan/