AGİT Minsk Grubu Dağlık Karabağ için 27 yıldır çözüm üretemiyor

BAKÜ (AA) - RUSLAN REHİMOV - Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorununu çözmek için kurulan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu, 27 yıldır devam eden müzakere sürecinde çözüm üretemedi.

Rus, Fransız ve Amerikalı eş başkanlardan oluşan ve kurulduğu günden bugüne kadar birçok girişimde bulunmasına rağmen Dağlık Karabağ sorununun çözümüne yönelik somut neticeler elde edemeyen Minsk Grubu, sadece Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanları ve dışişleri bakanlarının görüşmesini organize eden yapı hüviyetine büründü.

Minsk Grubu eş başkanlarının önerisiyle Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın Avusturya'nın başkenti Viyana'da bir araya gelmesi yönünde mutabakat sağlandı. Fakat iki ülkenin basını bu görüşmeden de net bir sonuç beklemiyor.

Minsk Grubunun uzun yıllardır devam eden müzakerelerde sonuç elde edememesi Azerbaycan'da tepkiyle karşılanıyor. Azerbaycanlı yetkililer sık sık Minsk Grubu'na tepkilerini dile getiriyor.

Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Dış Politika Meseleleri Daire Başkanı Hikmet Hacıyev, eleştirisini "Müzakere süreci 25 yıldan fazladır devam ediyor. Bu süreçte Azerbaycan toprakları işgalden kurtarıldı mı? Hayır. Göçmenler topraklarına geri döndü mü? Hayır. Artık işgalci ve saldırganı kendi adıyla çağırmanın zamanıdır. Konuya sadece genel ve dengeli ifadelerle yaklaşım, işgalin 25 yıldan fazla devam etmesine neden oldu. Bu gibi adımlar da işgalci devleti cesaretlendiriyor. Dolayısıyla Ermenistan işgalci politikasını güçlendiriyor, Azerbaycan topraklarını ilhak etmek siyasetini yürütüyor." şeklinde dile getirmişti.

Minsk Grubu, sorunun çözümüne yönelik ortaya başarılı çalışma koyamamanın yanı sıra işgalci Ermenistan ile mağdur Azerbaycan'a aynı yaklaşımı sergilediği için de eleştiriliyor.

Minsk Grubu, Sovyetlerin dağılmasının ardından Ermenilerin Dağlık Karabağ'da hak iddia etmesi, ardından başlattıkları saldırılarla Azerbaycan topraklarının yüzde 20'sini işgal etmesiyle başlayan sorunun barışçıl yollarla çözülmesini teşvik ve taraflar arasında aracılık etmek amacıyla 1992'de kuruldu.

Müzakere sürecine AGİT Minsk Grubu ile birlikte AGİT Özel Temsilcisi Andrzej Kasprzyk de katılıyor. Minsk Grubu eş başkanları ülkeleri tarafından belirli aralıklarla değiştirilseler de Polonyalı diplomat Kasprzyk 1997'den beri bu görevi icra ediyor.

Belli aralıklarla her iki ülkeyi ziyaret eden ve yetkililerle görüşen Minsk Grubu eş başkanları her defasında taraflara ateşkes ihlali yapmama uyarısında bulunmakla yetiniyor.

- Dağlık Karabağ sorunu

Dağlık Karabağ, hukuken Azerbaycan sınırları içerisinde yer alıyor ancak fiilen Ermenistan işgali altında bulunuyor.

Ermenistan, Dağlık Karabağ'ın yanı sıra Laçın, Hocavend, Kelbecer, Ağdere, Ağdam,Cebrayıl, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan gibi Azerbaycan bölgelerini de işgal altında tutuyor. İşgal sonucu doğduğu toprakları terk etmek zorunda kalan 1 milyona yakın insan yaşamlarını ülkenin diğer bölgelerinde sürdürüyor.

Tarafların 4-5 Mayıs 1994'te, Bişkek'te, Bağımsız Devletler Topluluğu Parlamentolararası Meclisi, Kırgızistan Cumhuriyeti'nin Parlamentosu, Rusya'nın Federal Meclisi ve Dışişleri Bakanlığının inisiyatifiyle imzaladığı, Bişkek Protokolü diye bilinen ateşkes anlaşması da kağıt üzerinde kaldı.

Kademeli çözümden yana olan Azerbaycan tarafı sürecin başlaması için Ermeni askerlerinin işgal altındaki bölgelerden çekilme şartını öne sürüyor. Azerbaycan, Dağlık Karabağ'a yüksek statülü özerklik vadederken, Ermenistan bu bölgenin Azerbaycan'dan ayrılarak bağımsız olmasını istiyor.

Bişkek Protokolünün imzalanmasından günümüze kadar geçen 25 yılda yaşanan çatışmalarda, taraflarca net rakamlar verilmese de sayıları binlerle ifade edilen askerini kaybetti.

En son 26 Mart'ta Ermenistan ordusunun ateşkesi ihlal etmesi sonucu Azerbaycan ordusundan bir asker şehit oldu.