ATO'dan 'vize ücreti' araştırması

ANKARA (İHA) - Ankara Ticaret Odası'nın vize ücretlerine ilişkin yaptığı araştırmaya göre, Türk işadamları ve vatandaşlarına yönelik vize çilesi sürerken, vize ücretleri de el yakıyor.

Araştırmaya göre, Avrupa Birliği, yeni güvenlik önlemlerinin maliyetini karşılama gerekçesiyle, Schengen vizesine 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere yüzde 71 oranında zam yaptı. 2006 yılında 35 euro olan Schengen vizesi ücreti 60 euroya yükseltildi. 6 yaş altı çocuklar, öğrenim ve eğitim amacıyla öğretmenleri ile birlikte seyahat eden öğrenciler ve araştırma görevlileri Schengen vizesi harcından muaf tutuluyor. Schengen vizesi alanlar, Schengen Anlaşması'na imza koyan Belçika, Danimarka, Almanya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Avusturya, Portekiz, İsveç ve İspanya'da serbesçte dolaşabiliyor. Schengen ülkeleri, 15 ülkede geçerli olan Schengen vizesi dışında sadece kendi ülkeleri için geçerli olan vize için de farklı ücretler talep ediyorlar. Örneğin, turistik ve ticari vize için Almanya, Finlandiya, Fransa, İsveç ve İtalya 60 euro, Belçika ve Yunanistan 120 YTL, Norveç 115 YTL, Danimarka 110 YTL, Avusturya 35 euro, Hollanda 67 YTL, Portekiz 66 YTL alıyor. AB'ye tam üye olan komşu Bulgaristan, 1 Ocak 2007 tarihi itibariyle sınır kapılarında transit vize uygulamasına AB müktesebatı gereğince son verdi. Bulgaristan'a gidecek olan Türk vatandaşları bundan böyle vize için elçiliğe başvuracak ve daha önce 5-10 euro olan vize ücreti yerine 40-50 euro'yu bulan ücretler ödemeye başlayacak.

DİĞER ÜLKELERİN VİZE ÜCRETLERİ DE YÜKSEK

Diğer ülkelerin vize ücretleri de bir hayli yüksek. Örneğin turistik ve ticari vize için İngiltere 150 YTL (50 sterlin), ABD 100 dolar, Polonya 72 YTL, Avustralya 70 Avustralya Doları, İrlanda tek giriş için 60 euro veya 120 YTL, çok giriş için 100 euro veya 200 YTL, Kanada tek giriş için 75, çok giriş için 150 Kanada Doları, Macaristan ve Slovenya 35 euro, Ukrayna ve Hindistan 40 dolar, Bangladeş 3 aya kadar 35 dolar, 6 aya kadar 50 dolar talep ediyor. Yugoslavya tek giriş için 25 euro, çift giriş için 44 euro, çok giriş için 31 euro vize ücreti alıyor. Görece diğerlerlerinden ucuz olan Çin Halk Cumhuriyeti'nin vize ücreti 20 dolar iken, Slovak Cumhuriyeti'nin vize ücreti 30 YTL.

Kimi ülkeler de turistik ve ticari vize için farklı ücretler uyguluyor. Örneğin Tayland turist vizesi için 25 dolar, ticari vize için 50 dolar, çok giriş için 100 dolar isterken, Mısır ticari vizeye 50 YTL, turistik vizeye 35 YTL istiyor.

VİZE İÇİN RANDEVU ALMAK DA PARAYLA

Vize başvurularında karışıklığı önlemek amacıyla randevu sistemine geçen bazı ülkeler, randevu vermek için de ayrı ücret talep ediyor. Randevu ücretlerinin hangi para cinsinden olacağına ise büyükelçilikler karar veriyor. Örneğin İngiltere 40 YTL, Almanya, Fransa, Hollanda ve Avusturya 18 YTL randevu ücreti alırken, ABD 16 dolar para talep ediyor. Bu arada, büyükelçilikler randevu için günün belirli saatlerinde aranabiliyor. Bu da elçiliklerin genellikle meşgul olan telefonlarına ulaşmayı zorlaştırıyor. Bazı ülkelerin vize başvurusu için belirledikleri süreler de yurtdışına acil çıkış yapmak zorunda olanları zor durumda bırakıyor. Örneğin ABD, vize için 6-8 hafta öncesinden başvuru yapılmasını şart koşuyor. Bu durumda, ABD'deki önemli bir kongreden 15 gün öncesinden haberdar olan bir işadamının vize için başvuru yapma şansı bulunmuyor. Almanya için bu süre ise 48 saat.

BİR PİN NUMARASINA İKİ SORU

ABD, Almanya, Fransa ve Avusturya büyükelçiliklerinden vize almak isteyenler önce randevu ücreti ödeyerek bir pin numarasına sahip oluyor. Sözkonusu pin numarası vize almak isteyen kişinin elçiliği arayabilmesi için gerekli şifreyi oluşturuyor. Bazı büyükelçiliklerde, örneğin ABD Büyükelçiliği'nde bir pin numarası, aynı gün içinde en fazla iki kez kullanılabiliyor. Başvuran kişi, ertesi gün bir başka soru için elçiliği aramak isterse tekrar randevu ücreti ödeyerek yeni bir pin numarası almak zorunda.
Vize için randevu ücreti ve vize ücreti adı altında paralar tahsil eden büyükelçilikler, herhangi bir nedenle vize vermemeleri durumunda, aldıkları ücretleri de iade etmiyorlar. Büyükelçilikler bu durumu başvuru formlarında not olarak Türk vatandaşlarına duyuruyor ve gelebilecek itirazları da önlüyorlar.

ÇİFTE STANDART

Avrupa Birliği, aday ülke olmasına rağmen diğer üçüncü ülkelere olduğu gibi Türkiye'ye de Schengen vizesi için 60 euro ücret uygularken, henüz aday bile olmayan Ukrayna'nın vize kurallarını gevşeterek bir çifte standarda daha imza attı. Taraflar arasında varılan anlaşmaya göre Schengen vizesi Ukrayna vatandaşları için 35 euro olacak. Ukraynalı öğrenci, gazeteci, engelli ve emeklilerden ise vize ücreti alınmayacak. Türk işadamları, Avrupa Birliği ülkelerine gitmek için elçilikler önünde vize çilesi çekerken Ukraynalı işadamı ve sivil toplum örgütü temsilcileri kolayca vize alabilecek.

Başta Avrupa Birliği ve ABD olmak üzere çok sayıda ülkenin Türk işadamları ve vatandaşlarına uyguladıkları vize çilesi tüm tepkilere rağmen devam ediyor. Banka hesap cüzdanından tapu fotokopisine ve kredi kartı ekstresine kadar 37'yi bulan sayıda belge isteniyor.

EV HANIMINA KOCANIN VİZESİ SORULUYOR

Talep edilen belgeler arasında insana 'yok artık' dedirtecekler de bulunuyor. Örneğin yurtdışına seyahat etmek isteyen kişi ev hanımı ise, eşinin varsa süresi bitmiş olsun veya olmasın vize belgesinin fotokopisi talep ediliyor. Türk vatandaşı, gideceği ülkede arkadaşının veya akrabasının yanında kalacaksa, vize çilesi, misafir edecek kişiyi de kapsıyor. Ev sahibi şahıs, Türk vatandaşını misafir edeceği için, davetiye metninin yanı sıra, pasaportunun fotokopisini, oturma izin belgesini, gelir durumunu gösterir belgeyi ve banka hesaplarının fotokopisini elçiliğe göndermek zorunda kalıyor.

TÜİK'in verilerine göre, 2005 yılında 4 milyon 124 bin kişi yurtdışına çıktı. Bu sayı 2004 yılında 3 milyon 844 bin, 2003 yılında, 3 milyon 414 bin kişi idi. 2005 yılında yurtdışına çıkanların 953 bini yurtdışındaki yakınlarını ziyaret amacıyla vize çilesine katlanırken, 834 bini ticari amaçla, 93 bin kişi toplantı, konferans ve seminere katılmak amacıyla, 622 bin kişi de gezi amacıyla yurtdışına çıktı. 2007 yılında yurtdışına çıkanlardan görevli olanların sayısı ise 277 bin kişi.
ATO Başkanı Sinan Aygün, başta Türkiye'nin de aday olduğu Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere pek çok ülkenin Türk işadamlarına ve vatandaşlarına uyguladıkları vize prosedürünün insan haklarına aykırı olduğunu belirtti. AB ile üyelik müzakerelerine başlayan Türkiye'ye Schengen vizesi uygulanırken AB ile uzaktan yakından ilgisi olmayan Andora, Uruguay, San Marino, Malta, Bolivya, Şili ve Ekvador'un da aralarında bulunduğu çok sayıda ülke vatandaşlarının Schengen ülkelerine vizesiz girebildiklerini kaydeden Aygün, şöyle devam etti:

"Bu uygulamanın mantığını anlamak mümkün değil. Tam bir çifte standart ile karşı karşıyayız. Türk vatandaşları Andora ya da San Marino vatandaşlarından daha mı değersiz? Uruguay vatandaşının seyahat özgürlüğü var da Türk vatandaşının neden yok? Türk vatandaşı olmak evrensel bir suç da bizim haberimiz mi yok? Türk işadamları ve vatandaşlarına reva görülen bu çile, insan haklarına aykırıdır. İnsan haklarını kendilerine göre yorumlayan AB ülkeleri önce bu ayıbı temizlemelidir".
Vize prosedürünün çileden çıkarıcı boyutlara ulaştığını kaydeden Aygün, "Vize için istenen belgeler gereklilik ölçüsünü çoktan aştı. Bir annemizin kızlık soyadını sormadıkları kaldı. Türk vatandaşları bu muameleyi haketmiyor" dedi. Aygün, AB'nin, vize uygulamasıyla, Türk işadamlarının Ankara Anlaşması, Katma Protokol ve Ortaklık Konseyi'nden doğan haklarını ihlal ettiğini belirtti.

VİZE İÇİN İSTENEN BELGELER
Aralarında çoğu AB üyesi olmak üzere ABD, Rusya ve Çin'in de bulunduğu 34 ülkenin vize için istediği bölgeler ise şunlar:
"1- Vize Başvuru Formu
2- Pasaport (Geçerlilik süresi en az 6 ay)
3- Vesikalık fotoğraf (Elçiliklerin anlaşmalı olduğu fotoğraf stüdyolarında çekilmiş olacak. Yüz çehresi, alın, kulak, boyun açık alınacak.)
4- Dilekçe
- İşveren vize talebinde bulunuyorsa: Şirketin antetli kağıdına kaşeli ve imzalı olarak, seyahat detaylarını ve vize talebini belirten dilekçe
- Bordrolu çalışılıyorsa: Şirketin antetli kağıdına şirketteki görevi, seyahat detaylarını ve vize talebini içeren dilekçe,
- Turist ve öğrenciyse: Normal dilekçe
5-Gidilecek ülkeden bir şirketin göndereceği davetiyenin aslı
6-Davetiye gönderen yabancı şirketin ticaret sicil kaydı belgesi
7-Yurtdışı sağlık sigortası (en az 30.000 Euro tedavi tazminatlı)
8-Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi
9-Oda Sicil Kayıt Sureti Aslı
10-Faaliyet Belgesi Aslı
11-Vergi Levhası Fotokopisi
12-Mükellef Belgesi (Vergi Dairesinden tasdikli)
13-Noterden Onaylı İmza Sirküleri
14-Bağ-Kur'dan döküm aslı rpar Vize başvurularında kar
15-AT/11 Belgesi
16-Ortaklık Teyit Belgesi
17-Banka Hesap Cüzdanı Fotokopisi
18-Şirketin banka hesap cüzdanı fotokopisi
19-Kredi kartı fotokopisi
20-Kredi kartı ekstresi
21-GayrimenkulTapu Fotokopisi
22-Son 3 ayın banka dökümleri
23-Son 3 ayın maaş bordroları
24-SSK işe giriş bildirgesi
25-4 aylık SSK prim belgesi
26-İşverenin seyahatle ilgili yazısı
27-Otel rezervasyonu (Parasının ödenmesi şartı)
28-Gidiş-dönüş tarihleri atılmış uçak, tren veya otobüs rezervasyonu
29-Vize talep eden kişinin şahsi müracaatı
30-Seyahat edecek kişi ev hanımı ise eşinin geçerli ya da eski vizesi varsa fotokopileri
31-Öğrenci ise yeni tarihli öğrenci belgesi
32-Öğrenci ve yaşı 18'den küçükse anne ve babadan seyahat edebilmesi için muvaffakiyet belgesi
33-Öğrencinin ailesine ilişkin,
*Aile eğer şirket sahibiyse,
- Şirketin ticaret sicil gazetesi fotokopisi
- Vergi Levhasının fotokopisi
- İmza sirküleri fotokopisi
- Odası sicil kayıt sureti
*Aile bordroluysa,
- Çalıştığı şirketin imza sirküleri
- Vergi levhası fotokopisi
- Ticaret sicil gazetesi fotokopisi
- SSK işe giriş belgesi
- 4 aylık SSK prim belgesi
- Üç aylık bordro
34-Öğrencinin anne veya babasının geçerli ya da eski vizesi varsa fotokopisi
35-Emekliyse, emekli cüzdanı fotokopisi
36-Emekliyse, sağlık karnesi fotokopisi
37-Yurtdışına gidecek şahıs akraba veya arkadaş yanına gidiliyorsa kişinin;
- Davetiye yazısı
- Pasaport fotokopisi
- Oturma izni fotokopisi
- Gelir durumunu gösteren evrak maaş bordrosu
- Banka hesapları:".