BİZE ULAŞIN
Böbrek taşı neden olur sorusu cevaplanırken patofizyolojik mekanizma da göz önünde bulundurulur. İdrar çıkışının engellenmesi, idrar birikmesi ve partiküllerin çökmesine bağlı olarak böbrek taşı oluşumu gözlenebilir.
At nalı böbrek denilen doğuştan ortaya çıkan hastalıkta da böbrek taşı daha sık görülür. Bu sebeple böbrek taşının sebebinin araştırılmasında ayrıntılı ilaçlı filmlerin ve tomografilerin çekilmesi önem arz etmektedir.
Böbrek taşlarının her defasında tedavi edilmesi gerekmeyebilir. Bazı durumlarda taşın takibi uygun olabilir. Özellikle ufak taşlarda taş kırmak çok gerekli değildir, çünkü taş kendiliğinden düşebilir.
Cerrahi müdahale veya dıştan şok dalgasının uygulanması, hastanın durumuna ve böbreğin pozisyonuna göre yapılır. Ama kanalı tıkayan ve şişme yapan durumlarda mutlaka acil müdahale gerekir.
Böbrek taşlarının tiplerinin belirlenmesi için analiz gerekmektedir. Çünkü çeşitli taş tipleri bulunmaktadır. Her taşın tipine göre oluşmasına yol açan problemin net olarak ortaya konması gerekir. Taş tipi belirlendikten sonra hastaya uygun tedavi verilebilir.
Taşın sadece böbrekten alınıp yolun açılması ve böbreğin taşsız hale getirilmesi çözüm değildir. Daha sonrasında tekrar taş oluşmaması için, taşın analizinin yapılması ve önleyici ilaç tedavilerinin yapılması gerekir.
He durumda olmasa bile, her hastaya günde 1,5 litre su içilmesini önermekteyiz. Ancak bazı taş tiplerinde su içilse bile taş oluşumu devam etmektedir. Taşın oluşumunu sadece bol su içmek engellemez. Taşın analizinin yapılıp, eksikliğin veya fazlalığın belirlenip ona göre müdahale edilmesi gerekir.
Örneğin; hasta çok hayvansal gıdayla besleniyorsa, ürik asit düzeyinin çok yüksek olmasına bağlı olarak ürik asit taşı oluşurken, bu hastanın bol su içmesi bu oluşumu azaltsa bile tamamen ortadan kaldırmaz.
Böbrek taşı böbrek yetmezliğine yol açabilir. Böbrek taşının börek yetmezliğine yol açması, yolun tıkanması ve böbrek fonksiyonlarının kaybolması sonucunda ortaya çıkar. Böbrek içerisindeki taşlarda bütün böbreği dolduracak ve idrar üretimini engelleyecek bir durum olursa gerçekleşir. Onun haricinde taşın idrar kanalına düşmesi sonucunda ağrıyla başlayan klinik bulguların, ağrıya dikkat edilmemesi ve böbreğin şişmesi sonucunda böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Bu sebeple böbrek taşlarında hastanın taşının tedavi edildiği ve kanal içerisinde taş kalmadığının mutlaka belirlenmesi gerekir.
Böbrek taşları idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir. Çünkü böbrek taşları yabancı cisim fonksiyonu görür, kanalda çıkışı tıkayarak biriken enfeksiyonu kolaylaştırır. Hatta idrar kanalına düşmüş taşlarda enfeksiyon çok daha hızlı ve saldırgan ilerleyebilir.
Eğer idrar akışı sağlanmazsa yapılacak antibiyotik tedavisi fayda sağlamayacaktır. Bu sebeple böbrek taşlarının idrar yolu enfeksiyonuna yol açabileceği her zaman akılda bulundurulmalıdır.
Böbrek taşı tedavi seçenekleri, cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemler olarak sınıflandırılabilir. Cerrahi yöntemlerde şok dalga tedavisi ilk tedavidir. Röntgen ve ultrason görüntülemenin yardımıyla taş odaklanır ve dıştan uygulanan şok dalgalarıyla taşın kırılıp rahatlıkla düşmesi sağlanır.
Böbrek taşı tedavisi kapalı yöntemle tedavidir. İdrar kanalından girilerek, böbrek içerisindeki taşların lazerle kırılıp parçalanıp dışarı alınması yöntemidir.
Perkütan nefrolitotomi yöntemi, taş yükünün çok fazla olduğu, böbrek içerisindeki taşlarda uygulanan bir yöntemdir. Hastanın sırt bölgesinden girilerek böbrek içerisindeki taşların kırılıp dışarıya alındığı bir cerrahi yöntemdir.
Günümüzde çok nadiren kullanılan açık cerrahi yöntemi de vardır. Diğer tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda çok nadiren de olsa bu yöntem kullanılır.
Böbrek taşında tedavi seçenekleri, taşın bulunduğu yere ve boyutuna göre belirlenir. Böbrek içerisinde 1,5 cm. boyutundan büyük taşlarda tercih edilen perkütan nefrolitotomi daha uygun bir seçenektir. Burada amaç tedavi sonrasında taşsızlığı sağlamaktır. Hangi yöntem hastaya daha az zarar verir ve taşsızlığı sağlarsa o yöntem tercih edilir.
Hastanın genel durumu da tedavi seçeneklerini belirler. Eğer hasta kan sulandırıcı bir ilaç kullanıyorsa, şok dalga tedavisinde süreç uzun süreceği için, bu ilacın daha uzun süreli bırakılması gerekir. Bu gibi durumlarda hastalara endoskopik tedavilerin kullanılması ilk tercih olmalıdır.
Aşırı kilolu olup da şok dalga tedavisinin etkili olmadığı hastalarda da endoskopik tedavi tercih edilebilir. Aynı şekilde anestezi riski olan hastalarda şok dalga tedavisi birinci seçenek olarak belirlenebilir.
Böbrek taşlarının eriten ilaç yoktur. Böbrek taşlarının ilaçla direkt olarak bir tedavisi bulunmaz. Taş, teşhis edildikten ve böbrek içerisindeki taş alındıktan sonra, tekrarlanmaması için önleyici şekilde ilaç tedavileri uygulanabilir. Fakat böbrek taşını eriten ilaç ile ilişkili bir tedavi günümüzde yoktur.
Cerrahi uygulanamayacak kadar küçük olan taşlarda, sıvının arttırılması ve eksik olan maddelerin yerine konmasıyla, nadir vakalarda da olsa taşların kaybolduğu görülmüştür.
