CHP, kamu hizmetine girişte güvenlik soruşturması yasa teklifine neden karşı, ne öneriyor?

Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı başvuruyla daha önce iki kez güvenlik soruşturmasına ilişkin düzenlemelerin iptalini sağlayan CHP, TBMM İçişleri Komisyonu'nda kabul edilen yasa teklifine koyduğu muhalefet şerhinde, alternatif öneriye de yer verdi.

Bu kapsamda CHP, kamu hizmetine giriş sürecinde güvenlik soruşturması yerine, şüphe doğuran bilgi ve belgelerle ilgili kamu görevine girecek adaya bilgi verilmesi ve savunma olanağı tanınmasını istedi.

TBMM İçişleri Komisyonu'nda kabul edilen "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması"na ilişkin Yasa Teklifi'ne CHP ve HDP birçok açıdan anayasaya aykırılıklar içerdiği gerekçesiyle muhalefet şerhi koydu.

CHP'li İçişleri Komisyonu üyeleri tarafından hazırlanan muhalefet şerhinde, kamuya girişte, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yerine alternatif bir öneriye de yer verildi. CHP'nin önerisi şöyle:

"Kamu hizmetine giriş koşullarını taşıyan ve gerekli sınavları başarmış olan adaylarla ilgili bilgi ve belgeler; aday olunan kamu göreviyle ilgili kamu kurumları tarafından, ilgili kurumun yönetim, denetim ve hukuk birimlerinin birer temsilcisinden oluşan kurula iletilir. Adayın ilgili kamu görevinin gerektirdiği nitelikleri taşımadığına ilişkin kuvvetli şüphe doğuran ve hukuka uygun şekilde elde edilmiş bilgi ve belgeler konusunda aday bilgilendirilir. Bu çerçevede değerlendirilen veriler, adayların anayasal haklarının meşru kullanımına ilişkin olamaz ve istihbarat notu niteliği taşıyamaz. Adaya, kendisi hakkındaki iddialar konusunda savunma hakkı tanınır. Adaylar arasında kesinlikle ayrımcılık uygulanmaz. Görüşme, kamera kaydı altında yapılır. Kamera kayıtları, sadece yargısal başvurularda kullanılabilir."

CHP'nin muhalefet şerhinde, düzenlemeyle ilgili yer alan bazı eleştiri ve öneriler de şöyle:

Liyakat gözetilmedi: Kanun teklifinin gerekçesinde ve komisyon görüşmelerinde, AYM içtihatlarına ve Anayasa'ya rağmen "güvenlik soruşturmasında" ısrar edilmesinin esaslı gerekçesi olarak "FETÖ" olgusu sunulmaktadır. Hatırlanmalıdır ki AK Parti iktidarında, "FETÖ" kadroları, hakim, savcı, polis ve asker yapılırken, söz konusu meslek grupları için bir güvenlik soruşturması mevcuttu. Ancak FETÖ kadroları, güvenlik soruşturmasının varlığına rağmen, Anayasa'nın 70'inci maddesinin açık hükmü ihlal edilerek liyakat esası gözetilmediği için, devlet içinde büyüdükçe büyümüştür.

Ömür boyu yaptırım: Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yaratacağı en temel sorun, "benim polisim, benim askerim, benim memurum" şeklinde, idarenin tarafsızlığı ilkesiyle taban tabana zıt bir anlayış ve uygulamanın önünü açacak olmasıdır. Ayrıca, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına takılan yurttaşlar açısından, ömür boyu sürecek bir yaptırımın doğması söz konusu olabilecektir.

Nepotizme yol açar:Anayasanın 70'inci maddesi uyarınca liyakat esasıyla yapılması gereken kamu görevine alımda, içini idarenin uygulamada keyfî şekilde dolduracağı "sözlü sınav" ve "güvenlik soruşturması" gibi Anayasa'ya aykırılığı tespit edilmiş uygulamalar tercih edilmek istenmekte; kamu kadrolarına layık olanın değil de iktidara biat edenin alınmasını sağlayacak şekilde, Cumhuriyet'in özüne aykırı bir parti devleti, yandaşlık ve nepotizm mekanizmasına doğru yol alınmak istenmektedir.

Hukuk devleti ilkesine aykırı: "Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması" kavramı ve ilişkili düzenleme; belirsizdir, keyfîliğe açıktır ve hukuki güvenlik ilkesini ihlal etmektedir. Hukuk devleti ilkesi ihlal sonucu mesleğe girmekten alıkoyma, sosyal devlet ilkesini de ihlal etmektedir.

Demokratik toplumun inkarı:Farklı düşünce ve inanca sahip toplum kesimlerini "liyakat ilkesi" ile kucaklamak yerine, görevin gerektirdiği niteliklerden bağımsız olarak aynı dünya görüşü ve inanca sahip adayları kamu hizmetine tercih etme sonucunu yaratacak olması nedeniyle; kanun teklifi, bileşenlerini çoğulculuk, açık fikirlilik ve hoşgörü öğelerinin oluşturduğu "demokratik toplum"un inkarı sonucunu da doğuracaktır.

HDP: İktidar lehine düzenleme

HDP ise muhalefet şerhinde, AKP'nin, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının sınırlı bir çerçevede yapılması yönündeki eleştirilere karşın,

komisyondaki görüşmelerde kapsamını genişlettiği eleştirisine yer verdi. Getirilen düzenlemenin, iktidar partisinin kamu alanını kendi başına ve kendi lehine düzenleme isteğini yansıttığı belirtilen muhalefet şerhinde,

"Toplumun ve ilgili toplumsal kesimlerin fikri alınmadan TBMM gündemine iletilen ve tüm kamuyu ilgilendiren bu kanun teklifi, "Ankara'nın derin dehlizlerindeki" iktidar ortakları tarafından siyasal ve kamusal alanı kendi lehlerine düzenlemek üzere hazırlanan ve bu yönüyle otoriter tutumunu ortaya koyan bir düzenlemedir" görüşüne yer verildi. AYM'nin daha önce verdiği ihlal kararları anımsatılan muhalefet şerhinde şu gerekçelere yer verildi:

"Açık olan değerlendirmelere karşın uluslararası hukukun ve Anayasa Mahkemesi kararının etrafında dolanmak suretiyle ihlal etmeye yönelen Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi, AYM'nin ihlal gerekçelerinin hiçbirini ortadan kaldırmamıştır. AYM kararındaki isabetli ihlal tespitlerinin yanı sıra tekrar Meclis gündemine getirilen kanun teklifi ile kanunilik ve eşitlik ilkeleri ihlal edilmek istenmektedir. Bu iki ilkenin yanı sıra şeffaflık, öngörülebilirlik, kamusal görevlere katılma, masumiyet karinesi, lekelenmeme hakkı, suç ve cezanın şahsiliği de alenen ihlal edilmektedir."