Covid aşısı: Türkiye mevcut hızla devam ederse aşılamayı ne zaman tamamlayabilir?

Türkiye'de koronavirüse karşı yaygın aşılamanın sürdüğü son iki ay içerisinde, bugün itibariyle toplam 12 milyon 671 bin doz aşı yapıldı. Şu ana dek 8 milyon kişi birinci doz aşısını olurken, bu kişilerin 3,5 milyonluk bölümü ikinci doz aşılarını olmayı bekliyor.

Uzmanlara göre, Türkiye'de toplum bağışıklığının kazanılması için en az 60 milyon kişinin aşı olması gerekiyor. Peki, Türkiye bu hızla giderse aşılamayı ne zaman tamamlayabilecek?

BBC Türkçe'ye konuşan sağlıkçılar, Türkiye'nin son iki aydaki mevcut aşılama hızına göre 60 milyon vatandaşa 120 milyon doz aşı uygulamanın günde ortalama 500.000 doz aşılamanın yapılması durumunda 7-8 ay süreceğini ifade ediyor.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu üyesi Dr. Emrah Kırımlı, yaygın aşılamanın başladığı 11 Ocak'tan bu yana yaklaşık 12 buçuk milyon doz aşı yapıldığı düşünüldüğünde, günlük ortalamanın 200 bin doz civarında seyrettiğini belirtiyor. Kırımlı'ya göre bu rakam, Türkiye'nin gerçek aşılama kapasitesinin oldukça altında kalıyor.

Click here to see the BBC interactive
15-19 Şubat arasında günde 400-600 bin doz arası aşı yapılarak beş günde toplam 2 milyon doza ulaşıldığını söyleyen Kırımlı, Türkiye'nin günlük 500 bin doz aşılama yapma kapasitesi bulunduğunu ifade ediyor.

Dolayısıyla Türkiye'nin elinde yeterli miktarda aşı bulunması halinde günde 500 bin doz aşı ile, 120 milyon doza 240 günde ulaşılabileceğini söylüyor:

"Yani en iyi şartlar altında bile 120 milyon dozluk aşılamayı tamamlamamız 7-8 ay sürecek. Sağlık Bakanı günde 1.5 milyon kişiyi aşılarız dedi ama gerçek hayatta böyle olmadı. Aşılamanın başladığı 11 Ocak'tan bugüne dek, günde ortalama 200 bin kişi aşılayabilmişiz. Bu şekilde giderse aylar, hatta yıllar sürecek gibi duruyor. Elimizde aşı olsa toplu aşı merkezleri kurulabilir ancak o da var mı yok mu bilmiyoruz."

Mevcut hız olan günde ortalama 200 bin aşı ile devam edilmesi durumunda ise 60 milyon kişinin her iki dozu da alarak aşılanması, 2022 yılı sonunu bulabilir.

'Aşılama süreci uzarsa yeni varyantlar ortaya çıkabilir'

BBC Türkçe'ye konuşan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Prof. Dr. Necmettin Ünal aşılamada esas sıkıntının sağlık sisteminin aşılama kapasitesinden değil, aşı temininde yaşanan sorunlardan kaynaklandığını belirtiyor.

Ünal'a göre gerekli aşılama hızla gerçekleştirilip toplum bağışıklığı kazanılmadığı takdirde, virüsün mutasyona uğrayıp yeni varyantlar oluşturma olasılığı bulunuyor:

"Şu ana dek Türkiye'de koronavirüsün üç yeni varyantı tespit edildi. Bunların dışında çeşitli varyantlar var ama hâkim duruma gelebilmiş değiller. Vaka sayılarının yüksek devam etmesi ve aşılamanın kısa sürede tamamlanamaması durumunda, her ülkede olduğu gibi Türkiye'de de kendisine özgü varyantların gelişmesi bir olasılık."

Ünal bu riski önlemenin iki yolu olduğunu ifade ediyor:

• Çok hızlı aşı yaparsınız ve virüsün yayılmasına izin vermediğiniz için varyantların ortaya çıkmasına engel olursunuz.
• Herkesi evine kapatırsınız, hastalık yayılamaz ve varyant oluşma olasılığı azalır.

Ünal "Bizim bulunduğumuz noktada her ikisine de ulaşamamış durumdayız" tespitini yapıyor ve mevcut aşıların yeni varyantlara karşı ne kadar etkili olacağının ise varyantın niteliğine ya da mutasyonun gerçekleştiği yerlere bağlı olarak değişeceğini ifade ediyor.

Ünal'a göre Türkiye aşı temininde zorlanan tek ülke olmadığı gibi, aşılama açısından dünya sıralamasında 'görece' iyi bir konumda yer alıyor:

"Türkiye'de yapılan aşı dozu açısından dünyadaki ilk on ülkeden biriyiz. Bu açıdan hiç fena bir konumda değil. Ancak nüfusa göre aşıladığımız kişi sayısı oranına baktığımızda çok düşük bir yüzdede kalıyoruz. Yani aşılamamız yetersiz ama diğer yandan, aşı teminindeki problem sadece bize özgü bir problem değil."

Click here to see the BBC interactive

Türkiye aşılamada nasıl bir yol izledi?

Türkiye'de kitlesel aşılama programı 14 Ocak'ta sağlık çalışanları ve 65 yaşının üstündeki vatandaşlarla başladı.

Türkiye'nin aşı tedarikiyle hükümet yetkililerinin çeşitli zamanlarda yaptığı birbirinden farklı açıklamalar, yeterli aşının bulunmadığı konusunda tartışmalara sebep oldu.

Hükümet, aşı politikasının planlandığı gibi gittiğini söylüyor.

Türkiye'ye kaç doz aşı ulaştı?

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 25 Kasım 2020'de Sinovac şirketiyle 50 milyon doz Coronavac aşısı için anlaşma imzalandığını duyurdu.

3 milyon dozluk ilk teslimat 30 Aralık 2020'de ulaştı. 25 Ocak'ta 6.5 milyon doz, 29 Ocak'ta ise 3.5 milyon doz CoronaVac aşısı daha geldi.

Bu teslimat, Türkiye'ye aşı geldiğinin duyurulduğu son resmi açıklamaydı.

Bakan Koca, Türkiye'nin artık aşı teslimatlarıyla ilgili duyuru gerçekleştirmeyeceğini ve bu sürecin küresel bir savaşa dönüştüğünü aktarmıştı.

Koca'nın 10 Şubat'ta yaptığı açıklamasında, şu ana kadar Türkiye'ye toplam 15 milyon doz aşının ulaştığı ve yaklaşık 130 milyon aşı için gerekli anlaşmaların tamamlandığı belirtildi.

25 Şubat'ta Koca, Türkiye'nin Mayıs sonuna kadar 105 milyon Covid-19 aşısı edinip tamamını kullanarak 52.5 milyon kişinin o tarihe kadar aşılanacağını söylemişti.

Türkiye'de ilk vakanın açıklandığı 11 Mart 2020'nin üzerinden tam bir yıl geçmesinin ardından ise, eğer Türkiye planlandığı gibi sonbahardan önce 50 milyon kişiyi aşılayabilirse, pandeminin artık insanlar üzerinde ağır bir yük olmayacağını söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan 12 Mart'ta yaptığı açıklamada, "Çin'den de ikinci bir paketin gelmesi söz konusu olabilir" dedi:

"Aşı konusunda, şu anda bizim Çin ile anlaşmamız var. Oradan aldığımız ve alacağımız aşılar devam ediyor. Bu arada Almanya ile olan anlaşmamız da devam ediyor. Fakat yine Rusya ile bir anlaşmamız var. Rusya ile olan anlaşma da görüşmelerimiz bakanlıklarımız arasında devam ediyor. Çin'den de ikinci bir paketin gelmesi söz konusu olabilir. Mutabık kalırsak bir 50 milyon daha Çin'den alabiliriz."

Türkiye'nin Çin'den 50 milyon doz aşı daha alıp almadığını belirsizliğini koruyor.

Türkiye'de hali hazırda devam eden 17 yerli aşı çalışması bulunuyor.

Sağlık uzmanları Türkiye'nin birden fazla aşı temin etmesi gerektiğine ve aşılama oranının artırılması gerektiğine işaret ediyor.