Dikkat Eksikliği

Soru: Anaokulu çocukları ile çok fazla çalışıyorum ve ADD/ADHD ile ilgili çok fazla şey öğreniyorum. Kendi çocukluğuma baktığımda, ben klasik bir ADD vakası idim. Bir yetişkin olarak (36 yaşındayım) hala bundan muzdarip olduğumu hissediyorum. Emin olmanın ya da yardım almanın kesin bir yolu var mı? –Sanem
Cevap: Dikkat Eksikliği Düzensizliği (ADD), Zihinsel Düzensizliklerin Tanısal ve İstatistiksel Klavuzu, Dördüncü Basım (DSM-IV)’ında isimlendirildiği gibi, profesyoneller dahil pek çok insanın farklı tezahürlerde söyledikleri, dikkat eksikliği hiperaktivite düzensizliğidir (ADHD).

ADHD olan çocuklar ve yetişkinler, vazifelerinde dikkatlerini toplamakta zayıflık (zihni ve ilgiyi başka tarafa çekmek), dürtülerini kontrol etmekte zorluk (düşünmeden hareket etme), aşırı hareket ve fiziksel huzursuzluk (hiperaktivite) gösterirler. Tabi ki hepimiz zaman zaman bu özelliklerden bazılarını sergiliyoruz. Fakat ADHD’nin tanısal kriterine erişebilmek için davranışlar, aşırı (bir çocuğun uzun süreli olarak bir yerde oturma zorluğundan çok daha fazla), uzun süreli (sadece stres altındayken değil) ve yaygın olmalıdır. Davranışlar yedi yaşından önce görülmeli ve en az altı ay sürmelidir. Okul, ev, iş ya da sosyal ortamlar gibi insan hayatının en az iki alanında ciddi problem yaratmalıdır.

ADHD’nin dikkat ve konsantrasyonu etkilemesinin dışında başka koşullar ve durumlar da vardır – örneğin depresyon ya da anksiyate. Travma yaşayan çocuklar ya da yetişkinler (kötü muameleye maruz kalmak ya da saldırı gibi), aynı zamanda ADHD gibi görünebilecek bir travma sonrası stres sendromu sergileyebilirler. Yani eğer ADD/ADHD olduğunuzdan şüpheleniyorsanız, teşhisi onaylamak için gerekli yardımı almaya çalışmak akıllıca olacaktır.

Kim ADD/ADHD’yi teşhis etmede niteliklidir? ADD/ADHD konusunda tecrübeli bir zihin sağlığı profesyoneli. Bu bir psikolog, psikiatrist, pediatrist ya da nörolog olabilir – fakat sadece bu düzensizlik konusunda eğitim görmüş ve tecrübeli olanlar (hepsi değil). Değerlendirme, tıbbi ve gelişimsel bir tarih, davranış ölçüm formları ve bazen resmi güçleştirebilecek duygusal ve öğrenme problemlerinin sahnelenmesini de içermelidir.

ADD/ADHD için etkili bir tedavi, tıbbi tedavi (gerekli olduğu zaman); terapi ya da uyarlanabilir davranışları ve yeteneklerle başa çıkmayı öğrenmek; verimliliği ve örgütlenmiş yetenekleri geliştirmeyi hedefleyen yetişkinler için “ADD koçluğu” denen şeyin birlikteliğini gerektirmektedir. (Sırası gelmişken, Ritalin gibi uyarıcı ilaçlar, ADD işleyişinde insanlara daha iyi bir şekilde yardımcı olabilmesine rağmen, tıbbı ilaç kullanmanızın dikkatinizi ilerletmesi gerçeği, tek başına sizin ADHD olduğunuzu kanıtlamaz. Pek çok insan, ADHD olmayanlar bile, uyarıcı bir ilaç aldığında çok daha fazla odaklanacaktır).

ADD/ADHD hakkında daha fazla bilgiyi Milli Dikkat Eksikliği Düzensizliği Merkezi (National Attention Deficit Disorder Association)’nin sitesi http://www.add.org’da ya da NatlADDA@aol.com mail adresinde bulabilirsiniz.

Psikiyatrist Peggy Elam