BİZE ULAŞIN
Gökkuşağı kısaca anlatmak gerekirse, Güneş ışınlarının kırılmasıyla meydana gelen, yedi renkten oluşan bir görsel olaydır. Özellikle çocukların defterlerinde sık sık rastlanan gökkuşağı resmi herkes için mutluluğu temsil eder. Gelin bu meteorolojik olayı biraz daha yakından tanıyalım.
Gökkuşağı oluşumu tamamen meteorolojik bir olaydır ve eski zamanlarda inanıldığı gibi mitolojik efsanelerle ilgisi yoktur. Gökkuşağı oluşumu günümüzde artık bir sır olmaktan çıkmıştır ve atalarımızdan gelen pek çok efsanevi olguları içermediği de bilinmektedir. Gökkuşağının nasıl oluştuğuna baktığımızda; güneş ışınlarının yağmur damlaları ve sis bulutları tarafından kırılması, yansıtılması ve dağıtılması sonucu meydana geldiği görülmektedir. Büyük damlalardan oluşan kuşaklar daha net ve dikkat çekici gökkuşakları oluşturmaktadır. Küçük yağmur damlalarının ise netliği daha az ve geniş ölçekli bir gökkuşağı oluşturduğu görülür. Yağmur damlaları, ışığı renklerine ayıran bir prizma görevi üstlenmektedir.
Işık tayfı renkleri bir yay şeklinde görülmektedir. Güneşin yaydığı ışığı beyaz renkli bir ışık olarak tanımlamaktayız ve sarı gibi görünmesine rağmen aslında içinde bütün renkleri bulundurmaktadır. Bir bant şeklinde oluşan gökkuşağının görülebilmesi için de belli bir açı ile dizilmesi ve bakılması gerekmektedir.
Gökkuşağını oluşturan mevcut yedi renk bulunmaktadır. Gökkuşağı rengi olarak tanımlayacağımız bu renkler şunlardır; turuncu, kırmızı, yeşil, sarı, mavi, lacivert ve mor. Morun çemberin iç kısmında, kırmızının ise en dış kısmında olduğu görülmektedir. Gökkuşağı ile bilinen bir diğer gerçek ise gökkuşağına bakan herkesin aynı gökkuşağını görmemesidir.
Yağmur damlalarının sürekli olarak yer değiştirmesi gökkuşağının görünüşünde de değişikler yapacaktır. Gökkuşağına doğru ne kadar gidilirse gidilsin, aradaki mesafe hep aynı kalmaktadır. Bazen yarım bir çember, bir yay ya da koni şeklinde görülebileceği gibi kimi zaman ışık bandı şeklinde de görülebilmektedir.
Güneşin bulunduğu açı ve konuma göre gökkuşağı dairesinin konumu da sürekli olarak değişmektedir. Güneş göğe yükseldikçe gökkuşağı aşağıya doğru inmektedir. Sabah ve akşam saatlerinde yağan yağmur ardından gökkuşağını görmek pek mümkün değildir.
Gökkuşakları aslında tam bir çember halinde oluşur ancak gökkuşağının görülebilmesi için Güneş'in ufkun üzerinde yaklaşık olarak 40 dereceden fazla yükselmemiş olması gerekmektedir. Bu sebepten ötürü yer yüzeyinden bakıldığında gökkuşakları yarım bir çember halinde görünür. Fakat yüksek bir dağın zirvesinden ya da yüksekte uçan bir uçağın içinden baktığınız zaman tam bir çember biçiminde gökkuşakları görme şansınız yüksektir.
Bu sorunun cevabı çoğu insanın hoşuna gitmese de maalesef hayır. Çünkü gökkuşağını görebilmemiz Güneş’in ve su damlacıklarının bize göre doğru konumda olmalarına bağlıdır. Biz gökkuşağına doğru ilerlersek, onun bize göre konumu aynı kalacaktır. Ancak bu, bir başkasının, kendisi göremese de gökkuşağının altından geçişini görmemize engel değildir.
Gökkuşağı Çeşitleri Nelerdir?
Birinci Gökkuşağı; en çok görülen gökkuşağı türüdür. Kırmızı rengin dışta yer alması ve buna karşın mor renk içeride yer alır. Buna ilkel gökkuşağı da denilmektedir. Renk sırası içten dışa doğru; mor, mavi, lacivert, yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı şeklindedir.
İkinci Gökkuşağı; kırmızının iç kısımda morun dış kısımda olduğu gökkuşağı türüdür. Işık olarak biraz daha zayıf şekilde yansıma olur. Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, turkuaz, mavi ve mor olarak renk sıralaması vardır.
Küçük Gökkuşakları; yalnızca yeşil ve kırmızı renkten oluşan gökkuşaklarıdır. Birinci gökkuşaklarında iç kısımda, ikincisinde ise dışında kırmızı yer almaktadır.
Gökkuşağı hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilmek için onun özelliklerini de göz önünde bulundurmak gerekmektedir. İşte bu özellikler:
İlk olarak eğer gökkuşağı büyük damlalardan oluşmuş ise daha net ve parlak bir şekilde görülmektedir. Ayrıca gökkuşağında bulunan yedi rengin ayrımı da daha net yapılabilmektedir. Başka bir deyişle gökkuşağının görünmesinde yağan yağmur boyutunun önemi büyüktür. Güneş’in vurduğu açıya göre de gökkuşağının yeri değişmektedir. Güneş ışınlarının açısından dolayı güneş yükseldikçe gökkuşağı aşağı iner. Gökkuşağı, normal bir konumdayken yarım çember şeklinde görülmesine rağmen yüksek bir konumdan bakıldığında koni ya da tam çember şeklinde gözükmektedir.
Bu yay şeklindeki ışık tayfları sabah ve akşam saatlerinde yağmurdan sonra ya da ikindi saatlerinde yağmur yağdığı sırada görülmektedir. Gökkuşağını net şekilde görebilmek için yapılması gereken ilk iş, güneşin arkaya alınmasıdır. Güneş arkaya alındıktan sonra karşıya bakılmalıdır. Gökkuşağının gözükmesinde en önemli etkenler güneş ışınları ve yağmurun olmasıdır. Güneş ışınları ve yağmur dışında en önemli etken güneşin gökyüzündeki duruş açısıdır. Çünkü bazı açılarda gökkuşağı gözükmemektedir. Örneğin Güneş’in ufuktan yüksekliği 52 dereceyi geçerse gökkuşağı oluşmaz veya 42 derecenin üzerinde olursa gökkuşağı gözükmez. Gökkuşakları aynı anda birden fazla görülebilmektedir. Çifte gökkuşağı olarak adlandırılan bu durum 50-53 derecelik bir açı ile görüntülenir. Bu çifte gökkuşağı, adı üstünde çift gökkuşağından oluşmaktadır.
