Hava tahminlerinin doğruluğu tartışması
İZMİR (İHA) - Atmosferdeki hava hareketlerinin deterministik fiziksel kurallara uymasına, yapılan detaylı ölçümlere, giderek artan bilgi işlem kapasitelerine rağmen uzun süreli hava tahminlerinde başarı sağlanamadığı belirtildi.
Öngörülebilirliğin bilimin ana kurallarından birisi olduğunu açıklayan Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tayfun Dalbastı, "Halley kuyruklu yıldızının dünyaya bir sonraki yakınlaşması 2061 yılında olacaktır. Astronomlar bir sonraki güneş tutulmasının tam olarak hangi gün-saat-dakika-saniyede başlayacağını, dünyanın nerelerinden en iyi izlenebileceğini hesaplayabilmektedir. Bilimsel teoriler, zaman içinde öngördükleri sürecin ölçüm ve gözlemlerle doğrulanabilmesi için geçerliliklerini sürdürürler. Bilimin bu başarısı, doğada ölçüm-gözlem yaptığımız uzay-zaman boyutunda gerçekleşen olayların deterministik, yani bir önceki konumundan bir sonraki konumunun öngörülebildiği kurallara uygun davranmasına borçluyuz" dedi.
Doğa tümüyle deterministik kurallara uysaydı özgür iradeye hiç yer kalmayacağını ve yaşamın oldukça sıkıcı bir hal alabileceğini söyleyen Doç. Dr. Dalbastı, "Mutlak öngörülebilirlik hedefi ve özgür irade arasındaki bu felsefi ikilem, sıklıkla sanat ve bilimin ayrıldıkları sınırdır" diye konuştu.
Bilinen bilimsel teorilerin farklı uzay-zaman ölçeklerinde uygulandıklarında geçerli olmayabileceğini açıklayan Doç. Dr. Dalbastı, "Bunun en iyi örnekleri geçen yüzyılın başında yüksek hızlarda geçerliliğini yitiren Newton mekaniği ve kuantum teorisidir. Son çeyrek yüzyıl içinde bilim en az kuantum mekaniği kadar önemli bir gelişmeyi yaşamaktadır. Artık geniş çevrelerde ve farklı disiplinlerde de kabul edilen bu teori, bize deterministikle öngörülebilirliğin eş anlamlı olmadığını söylemektedir. Deterministik sistemlerin öngörülemez davranışları, kaos diye adlandırılan ve yalnız pozitif bilimin değil sosyal bilimcilerin de ilgisini çeken yeni bir teorinin gelişmesine neden olmuştur. Doğanın bir parçası olarak insan vücudu da kaotik kurallara uyum göstermektedir" dedi.
