BİZE ULAŞIN
Gün içinde tekrar eden uykululuk halini oluşturan hipersomnianın pek çok sebebi vardır. Bu hastalığa sahip olan kişiler ne kadar uyursa uyusun tam olarak dinlenemediklerini söyler. İşte hipersomnia hakkında bilmeniz gereken her şey!
Hastalık konusunda akla gelen ilk sorulardan biri hipersomnia nedir olur. Hipersomnia, gün içinde aşırı uyumaya ya da uykululuk halinde olmaya verilen isimdir. Nörolojik bir hastalıktır. Bu nedenle ana sebepleri beyne ve sinir sistemine kadar uzanır. Hipersomnia, gün içinde uyanık kalamama durumu olarak tanımlanabilir. Ancak halsizlik ile karıştırılmamalıdır. Halsizlik normal fizyolojik bir durumken hipersomnia patolojik bir hastalıktır. Bu hastalığın en yoğun olduğu zamanlar hareketliliğin en az olduğu vakitlerdir. Hastaların dikkat seviyeleri gözle görülür bir biçimde azalır. Bu yüzden yaşam kaliteleri de fazlasıyla düşer. Bu durum özellikle dikkat gerektiren işlerde çalışan insanlar için geçerlidir. Dikkatsizlik ve odaklanamama, kişinin hem kendine hem de çevresine zarar vermesine yol açabilir.
Hipersomnia belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Bu belirtiler arasında en yaygın olanı gün içinde görülen aşırı uykululuk halidir. Kısaca EDS olarak bilinen bu durum, hastalığın en belirgin semptomudur. Bunun yanı sıra hastalarda uzun gece uykuları da bulunur. Ayrıca uyku sarhoşluğu da sıklıkla görülen belirtilerdendir. Uyku sarhoşluğu, uyku halinden uyanık hale geçişte yaşanan zorluk olarak tanımlanabilir. Bu durumu yaşayan hastalar, kafa karışıklığı, alışma, yavaşlık ve uykuya geri dönüşlerden şikayetçi olur. Amerikan Uyku İlaçları Akademisi’ne göre hipersomniası bulunan hastalar genellikle gün içinde uzun uykulara dalar. Bu durum kişiyi daha da halsiz bırakır.
Hastalığın tanısının konabilmesi için dünya çapında testler bulunur. Bunların arasında Epworth Uykululuk Ölçeği vardır. Bu testle uykunun aşırı olup olmadığı ölçülür. Ayrıca Stanford Uykululuk Skalası (SSS) da bu durumda tanı koymak için kullanılabilir. Birçok farklı hipersomnia çeşidi vardır. Bu hastalık;
Bu üç kategori de hipersomnia ile birlikte seyreden ve yaygın görülen uyku bozukluklarıdır. Narkolepsi, gündüz uyku ataklarının ve uyku paralizisinin görüldüğü bir uyku hastalığıdır. Uyku ataklarının sıklığı hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Bu ataklar araç kullanırken ya da toplantı yaparken giderek monotonlaşan ortamlarda görülür. Birkaç dakika sürer ve dinlendiricidir. İdiyopatik hipersomnia ise kronik uykululuk ile tanımlanır. Hastalık giderek yerleşir ve ömür boyu sürer. Hastalar, dinlendirici olmayan uzun süreli gündüz uykularına dalarlar. Klein-Levin sendromunda ise kişinin duygu durumunu, uykusunu, iştahını ve cinsel davranışlarını etkiler.
Hipersomnia hastalığına sebep olan faktörler genellikle nörolojik ve psikolojiktir. Bu rahatsızlığa yol açan dış faktörler arasında;
Bu durumların yanı sıra uykuda üst solunum yolu direnci sendromu, depresyon, gecikmiş uyku fazı sendromu, ilaç ve madde kullanımı gibi etkenler de hastalığa sebep olan faktörler arasında yer alır. Yetersiz su içmek ve stresli bir yaşam sürmek de nedenlerden birkaçıdır. Ayrıca narkolepsi, idiyopatik hipersomnia ve Klein-Levin sendromu da hipersomnia rahatsızlığını tetikler.
Hipersomnia ayrıca başka hastalıkların ya da uyku bozukluklarının da sebebi olabilir. Bu hastalık genellikle tek başına meydana gelmez. Birçok farklı duruma ve rahatsızlığa yol açar. Depresyon, anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk ve uyku apnesi gibi duygu durum bozukluklarına yol açabilir. Bazı ilaçların kullanımı, alkol ya da madde bağımlılığı gibi durumlar aşırı uykuya eşlik edebilir. Özellikle depresyon vakaları ile sıklıkla ilişkili olan bir durumdur. Genetik yatkınlığın yanı sıra dış etkenler de bu hastalığın oluşmasında büyük rol oynar. Hipersomnia multidisipliner bir hastalıktır. Hastalar genellikle nöroloji uzmanlarına yönlendirilir.
Kronik hipersomnia hastalığının tedavisi tam olarak bulunabilmiş değil. Ancak hastaların hayat şartlarını geliştirebilmek adına birçok yöntem bulunur. Bu yöntemler, tanı konulan hastalığın tam sebeplerine göre değişiklik gösterebilir.
Hipersomnia hastalığının sebepleri tam olarak bilinmez. Bu yüzden sadece semptomların tedavisi mümkündür. Davranışsal tedaviler ve uyku düzeni hasta ile konuşulmalıdır. Bu yöntem tavsiye edilen yöntemler arasında yer alır. Ancak hastaların küçük bir kısmı bu yöntemden olumlu sonuç alabilir. Hipersomnia hastalarına verilebilecek ilaçları üreten farmakolojik şirketler vardır. Ancak yine bunların sadece çok az bir bölümü etkili bir şekilde sonuç gösterebilir. Aşırı uykuya iyi gelen en iyi ilaçlar arasında Modafinil vardır. Hipersomnia hastalığı bulunan çocuklar üzerinde olumlu etkiler bırakan bu ilaç piyasada bu rahatsızlığa en iyi gelen ilaç olarak bilinir. Hipersomnia tedavisi sırasında genel olarak aşırı uyuma hastalığı bulunan hastalar, yatağa sadece uyumak ya da cinsel aktivite yapmak için girmelidir. Yemek yemek ve televizyon izlemek gibi diğer durumlar yatak yerine başka yerlerde yapılmalıdır. Hastalara, uyumak için saatlerce çabalamak yerine sadece uykuları geldiğinde yatağa yatmaları önerilir. Uykunun gelmediği durumlarda yataktan çıkılmalı ve uyku gelene kadar kitap okumak veya televizyon izlemek gibi başka aktiviteler yapılmalıdır.
