Jihidem ve insan hakları
ANKARA (İHA) - Jandarma İnsan Hakları İhlallerini İnceleme ve Değerlendirme Merkezi'ne (JİHİDEM) bugüne kadar toplam 480 başvuru yapıldı. JİHİDEM kapsamına giren başvuruların incelenmesi sonucu 44 başvuruyla ilgili personel hakkında yasal işlem yapıldı.
Halkın hak ve özgürlüklerini koruyan ve bunları garanti altına almakla yükümlü, bir kolluk kuvveti olan jandarma, 'devredilemez, vazgeçilemez ve dokunulamaz' en temel haklardan olan insan haklarının korunması konusuna büyük önem veriyor. Bu konuda titiz davranan ve en ufak hata veya ihmale göz yummayan jandarma, görevlerin icrası sırasında meydana gelebilecek insan hakları ihlalleri iddialarıyla ilgili şikayet ve başvuruları belli bir sisteme göre kabul etmek, iddiaları araştırmak, iddiaların doğruluğu halinde hukuki çerçevede adli ve idari soruşturma yapılmasını başlatmak, yapılan işlemlerle ilgili gelişmelerden ve sonucundan başvuru sahibine bilgi vermek amacıyla Jandarma Genel Komutanlığı Karargahında Jandarma İnsan Hakları İhlallerini İnceleme ve Değerlendirme Merkezi'ni faaliyete geçirdi. 26 Nisan 2003 tarihinde hizmet vermeye başlayan merkezde, merkez amiri yönetiminde inceleme ve değerlendirme uzmanları (hukukçular grubu), istatistik elemanı, mütercim ve santral memurları görev yapıyor.
Vatandaşlar, insan hakları ihlalleri ile ilgili başvuruları, bulundukları illerdeki İl Jandarma Komutanlıklarına,
aynı zamanda, 24 saat boyunca JİHİDEM'e yapabiliyor. İddia konusu olayın, JİHİDEM kapsamına girmesi için;
şikayete konu olayı yapan kişinin jandarma personeli olması, söz konusu jandarma personeline yasalarla öngörülen bir görevin verilmiş olması, eylemin, görevin ifası sırasında yapılması veya göreviyle ilgili olması, bu eylemin insan onurunu incitici olması veya temel hak ve özgürlüklerin özüne dokunması gerekiyor. Ayrıca, bu eylemin Türk Ceza Kanunu'na, diğer kanunlara ve ülkemizin taraf olduğu uluslar arası sözleşmelere göre de suç teşkil etmesi gerekiyor. Başvurunun, iddia edilen olayın meydana geldiği tarihten itibaren suçun türüne göre kanuni süresi içerisinde yapılmış olması da gerekmekte. Araştırma sonucunda suç unsurunun tespit edilmesi
halinde, olay ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına intikal ettiriliyor. Ayrıca, söz konusu personel hakkında da idari yönden soruşturma başlatılıyor.
JİHİDEM'e bugüne kadar; telefonla 163, internet yoluyla 118, mektupla 69, faksla 46, dilekçeyle 45, şahsen 39 olmak üzere toplam 480 başvuru yapıldı. Bu başvuruların; 142'si (yüzde 30'u) JİHİDEM kapsamında olduğu, 338'inin ise (yüzde 70'i) JİHİDEM kapsamında olmadığı tespit edildi. JİHİDEM kapsamındaki başvuruların 60'ı kötü muamele, 28'i kötü muamele/haksız gözaltı, 19'u etkili soruşturma yapılmaması, 11'i haksız gözaltı, 10'u işkence yapılması, 6'sı şikayetin geri alınması için baskı yapılması, 3'ü yaşama hakkının ihlali, 3'ü sanık haklarına riayet edilmemesi, biri özel yaşamın ihlali ve biri mülkiyet hakkının ihlali iddiasıyla yapıldı. Söz konusu iddialarla ilgili yapılan araştırma sonucunda 44 başvuruyla ilgili personel hakkında yasal işlem yapılırken, 95 başvuruda iddiaların doğru olmadığı anlaşıldı.
JİHİDEM kapsamında olmayan başvuruların 173'ü jandarma ile ilgili diğer konularda, 46'sı takibi şikayete bağlı suçlarla ilgili, 36'sı mala karşı işlenen suçlarla ilgili, 29'u şahsa karşı işlenen suçlarla ilgili, 54'ü de diğer konularda yapıldı.
