Körfezdeki canavar "balon" çıktı

BALIKESİR (İHA) - Balıkesir'in Edremit Körfezi'nde balıkçıların ağına takılan ve kamuoyuna "canavar" diye sunulan değişik türdeki balıkla ilgili polemiğe bilimadamları son noktayı koydu. Balığın "balon balığı" olduğu belirtildi.

ÇENE YAPISI VE DİŞLERİ PİTBULL GİBİ
Edremit Körfezi'nde balıkçı ağına takılan Latince'deki adı lagocephalus spadiceus (Richardson, 1844) ya da lagocephalus sceleratus olan balon balığının eti, 'tedrotoksin' içerdiği için kesinlikle yenilmemesi gerekiyor. Yenilmesi halinde vücutta dolaşım bozukluğuna yol açan balık insanı zehirleyerek ölümüne yol açabiliyor.

Körfezdeki bir balıkçının Balıkesir İl Tarım Müdürlüğü'ne getirdiği balığı incelediklerini, ancak nasıl bir balık türü olduğunu anlayamadıklarını anlatan İl Tarım Müdürü Rüknettin Ceyhun, "İlk defa böyle bir tür gördüm ve çok şaşırdım. Çene yapısı çok güçlü bir balık, dişleri de öyle. Aynı pitbull köpeği gibi" diyerek şaşkınlığını dile getirdi. Ceyhun, konunun kendilerine intikal eden bölümüyle ilgili şunları söyledi: "Edremitli balıkçılar bizi aradı, balığı getirmelerini söyledik. Bizdeki su ürünleri mühendisi ile ben inceledik ama balığı herhangi bir sınıflandırmaya yerleştiremedik. Balıkesir Üniversitesi'nden yardım istedik. Yardımcı doçent gelerek inceledi, ülkemizde görülmeyen bir tür olduğunu, genellikle Kızıldeniz ve Hint Okyanusu'nda yetiştiğini ifade etti. Balığı saklamak amacı ile üniversitenin zooloji bölümüne götürdü. İlimizde hiç görülmemiş bir tür, insanlara zarar verebilecek bir olay. Eğer bunlar sürü halindeyse denize giren insanlara zarar vermesini önlemek amacıyla incelemeye aldık.

Buraya deniz taşıtlarından biri ile taşınmış olabilir veya kendi başına gelmiş olabilir. Balıkçıların, böyle bir balığı koloni olarak gördüklerinde sahil güvenliğe ya da bize haber vermelerini önemle rica ediyoruz."
Korkacak bir şey olmadığını anlatan Ceyhun, balığın 40 santim boyunda, kafa ve gövde bir bütün olarak kemikli bir balık görünümünde olduğunu söyledi. Ceyhun, yaptığı açıklamada, "Demirle biz iki çeneyi birbirinden ayıramadık.O kadar kuvvetli bir çene yapısı var. Köpeklere benzer bir kafa yapısı vardı, pitbul köpeği gibi. Görünüşte ürpertici, kuyruk kısmı kısa. Çevik bir balık olduğu belli." dedi.

Balıkesir Üniversitesi Fen Fakültesi Dekan Yardımcısı Yard.Doç. Dr. Dilek Türker Çakır da, Edremit Körfezi'ndeki Behramkale açıklarında balıkçıların ağlarına yakalanan balığın lesepsiyen bir göçmen olduğunu söyledi. Ceyhun, göç yolları takip edildiğinde Marmara Denizi'nde görüldüğü ve kaydının bulunduğunu söylediği balığın "balon balığı" olarak adlandırıldığını anlattı.

İhtisasını yumurta ve larvalar üzerine yaptığını, bu balıkla ilgili bilgileri literatürden öğrendiğini belirten Dilek Türker Çakır, şöyle konuştu: "Hiçbir şekilde canavar olamaz. Canavar olacak özelliği yok. Türün özelliği lesepsiyen göçmeni olması. Edremit Körfezi için ilk defa kaydı olacak. Türün henüz üremesi ile ilgili bir bilgi yok. Literatürden okuduğum kadarı ile balıkla besleniyor. Bu bir balon balığı, kurbağa balığı tamamen başka, familyası da farklı zaten. Kendi bünyesi içinde özel bir enzim salgılıyor. Direkt yenmesi tehlike unsuru oluşturur. Bunun için tehlikeli bir tür. Halkımız zaten bilmediği, tanımadığı balığı, 'hemen atayım pişireyim' mantığına sahip değil. Derisi oldukça dikenli bir yapıya sahip, çok kolay pişirilebilecek özellikte değil, pullarını temizlemek o kadar kolay değil. Bizim için çok büyük bir tehlike değil. İleride sürü oluşturur, o zaman tehlike oluşturabilir, o başka birşey. Şu an körfeze gelmiş bir tane balık tehlikeli demek bizim açımızdan da yanlış."

Bu değişik türdeki balıkla ilgili bazı haber sitelerinde dün geçilen haberin yanlış olduğunu anlatan ve bu konunun bilimadamı olarak kendilerini çok üzdüğünü belirten BAÜ Fen Fakültesi Dekan Yardımcısı Yard.Doç. Dr. Dilek Türker Çakır, şunları söyledi: "Balıkla ilgili yapılan haberde beni çok rahatsız eden kurbağa balığı denmesi ve yanlış latince isimle adlandırılması. Kesinlikle bu kurbağa balığı değil, balon balığı. Canavar balığı olacak bir özelliğe de sahip değil. Bu balık sadece Edremit Körfezi için yeni bir tür. Ama, göç yolları açısından düşünecek olursak tür yeni olma özelliğini geçmiş. Edremit körfezine varmış ki, Marmara'ya gidebilmiş. Sürekli kuzeye, soğuk sulara doğru göç yolu takip ettiğini düşünürsek Marmara'da bundan başkaları da olabilir."

Yüzde yüz olacak diye bir şeyin söz konusu olmadığını belirten Çakır, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bir yıllık periyotla körfezin sürekli taranması gerek. Benim uzmanlığım bu türlerle çalışmak değil, ben yumurta ve larva çalışıyorum. Son iki yılda körfezde yaptığım çalışmalarda sürüye ait bir yumurtaya rastlamadım. Bu nedenle körfez için canavar olduğunu düşünmüyorum. Üreme bölgesi olur, ben de yumurtalarını görürüm. O zaman tür için yumurtlamaya başladı diyebiliriz. Henüz böyle bir şey söz konusu değil.Maalesef, balığın adı gibi bu haber de balon."

Körfezde yakalanan balıkla ilgili görüşlerini dile getiren bir başka bilimadamı Doç. Dr. Hatice Torcu Koç da, söz konusu balığın adının hatalı ve yanlış yazıldığını belirterek üzüntüsünü ifade etti, bundan büyük rahatsızlık duyduğunu söyledi.

ZEHİRLİ TÜR

Doktorasını lesepsiyen göçmen balıkları üzerine yapan ve bu konuda Türkiye'de otorite kabul edilen BAÜ Fen Edebiyat Fakültesi Hidrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Doç.Dr. Hatice Torcu Koç, şöyle konuştu: "Kurbağa balığı değildir, hatalı demeç verilmiştir. Balon balığı olarak Edremit Körfezi'ne kadar yayılmaya başladıkları görülmektedir. Şu an tam olarak koloni oluşturmadıkları için çok da tehlikeli diyemeyiz. Zehirli bir tür. İç organları, üreme organları zehirlidir. Lesepsiyen tür olarak bu balık bizim için önemlidir. Kesinlikle canavar balık değildir, insanların yememesi gerekli. Ben lesepsiyen doktoralıyım, bu konuda bilgi ve otorite sahibiyim, 5 yıl denizlerde gezdim. Bu balığı iyi tanıyorum ve kurbağa balığı olmadığını çok iyi biliyorum."

Bu konuda demeç verildiği için de çok üzüldüğünü anlatan Koç, sözlerine şöyle devam etti: "Yanlış haber olmuş, tesadüfen gördüm ve iyi ki görmüşüm. Bu bir balon balığıdır. Çok ilginç balıktır. Kendini zor durumda hissettiği zaman düşmanlarını püskürtmek için sırt üstü yatar, karnını şişirir ve savunmaya geçer, avını da böyle avlar. Lesepsiyen türlerin Türkiye'ye girişi, yayılışı son yıllarda olmaya başladı. Bu devam edecektir. 60 lesepsiyen tür var ve bunlar 1902'den beri sürekli gelmektedirler."

BAÜ Fen Fakültesi laboratuvarındaki buzlukta muhafaza edilen balon balığı, öğrencilere eğitim materyali olarak kullanılacak.