Kuzey Kore liderini ne bekliyor?

Lucy Williamson

BBC Seul muhabiri

Devlet medyasında da ayrıntılı olarak yer verilen bu olay dünyanın ilgi odağı oldu. Fakat olayın ne kadarı doğruydu ve K. Kore'nin iktidarı elinde bulunduran ailesinin işleyişiyle ilgili ne anlatıyordu?

K. Kore'den gelen ayrıntılı haberler rejime dair alışılmadık bir istikrarsızlık izlenimi veriyor.

İdamından önce Çang Song-taek'e karşı suçlamalar ayrıntılarıyla ortaya kondu: darbe girişimlerinde bulunacağından, pornografi kullanmasından, Kim Jong-un liderliği ilan edilirken "yarım elle alkışlaması"ndan, vb. söz edildi.

Fakat Çang'ın yeğenini devirme planları yaptığı iddiaları ne kadar doğruydu?

Çang gerçekten idam edildiyse, ki bu konuda K. Kore devletinin sözünden başka bir delil yok elimizde, bu ciddi bir sorun olduğunun göstergesi. Pyongyang'da kıdemli yetkililerin bu şekilde idamı sık rastalanan bir olay değil.

Çang, sadece Kim Jong-un'un mentoru ve koruyucusu değil, aynı zamanda iktidardaki ailenin de bir üyesi. Güney Kore istihbaratına göre iki yardımcısının da idam edilmiş olması ortada ciddi bir durum olduğunun göstergesi.

Bir darbe girişimi mi vardı? Çang'ın tutuklanmasının ardından kamuoyuna yönelik yapılan propagandalar bir tür siyasi kargaşaya işaret ediyor denebilir.

Birçok Kuzey Kore vatandaşının Güney Kore'deki tanıdıklarına anlattığına göre parti toplantıları, seminer gibi etkinliklerin yanı sıra sadakat ve bağlılık vurgusunda da artış sözkonusu.

Çang'ın tuutklanmasından birkaç gün sonra genelkurmay başkanının "Kim Jong-un'dan başkasını savunmadığını" açıklaması manidardı.

Devlet medyasının Çang'ın sadakatsizliğine vurgusu da birçok kişide rejimin merkezinde ciddi sorunlar olduğu izlenimi yaratıyordu.

Çünkü medyanın gündeme getirdiği konular daha çok liderin her daim başarılı fabrikalara ya da her daim hazır ordu birliklerine düzenlediği gezilerle ilgili olurdu.

Güç mü, zayıflık mı?

Ciladaki bu ani çizik şok etkisi yarattı. K. Korelilere ikinci en yetkili devlet adamı ve liderin eniştesinin hain olduğu, devletin birçok makamını hainlerle doldurduğu ve rejime karşı hizip kurduğu söyleniyordu.

Çoğu insan, bu iç tehdit konusunda hükümetin bu kadar açık davranarak benzer girişimleri engelleme çabasını ekonomik sıkıntıların da devam ettiği koşullarda zayıflık olarak görüyor.

K. Kore ordusunun eski propaganda ressamı Sun Mu, Çang'ın tutuklanması sırasında yapılan açıklamaları aceleye getirilmiş, olaya meşruluk kazandırmaya çalışan açıklamalar olarak yorumluyor.

G. Kore'nin Sejong Enstitüsü'nden Paik Hak-soon ise medyanın yeni itiraf halinin rejimin zayıflığının değil, gücünün göstergesi olduğuna inanıyor ve liderlik içinde bölünme iddialarına prim vermediğini söylüyor.

"Bunlar gerçekten tehdit oluştursaydı Pyongyang elit yöneticiler içindeki bölünmeyi asla bu şekilde dışarıya duyurmazdı." diyor.

Profesör Paik, Çang'ın gidişini küstahlığı ve hırsıyla tanınan bir adamın mentorluk rolünden uzaklaştırılması olarak görüyor.

Peki darbe girişimi oldu mu gerçekten? Bu olası görünüyor. Çünkü baskıya dayanan bir rejimin başka suçları örtmek için isyanı neden göstermesi akılcı değil.

Fakat bu doğruysa ve Çang'ın ünü dikkate alınırsa bu olayın artçı dalgaları da olası.

Kim Jong-un'un bu olayı önemsizmiş gibi gösterme çabasının nedeni bu olabilir. Fakat burada da eniştesinin idamının arkasında gerçekten de Kim'in olduğunu gösteren bir delil olmadığı görülüyor.

K. Kore uzmanları, genç liderin iktidar dizginlerini kendi elinde tuttuğuna inananlar ile onun daha eski ve yerleşik ordu gibi kurumların kuklası olduğunu düşünenler olarak ikiye ayrılıyor.

Kim Jong-un'un iki yıllık iktidarı döneminde askeri hedeflerin ekonomik hedeflerin önüne geçtiği görüldü.

Zor günler

Kuzey Kore'de iplerin kimin elinde olduğu tartışması devam ediyor.

Bu ilginç olay üzerindeki sis bulutuna rağmen bir-iki nokta sivriliyor.

Birincisi hem Kuzey hem de Güney Kore'de yaşanan şok. Güney'deki, aile büyüklerine saygıyı içeren Konfüçyüsçü değerler çiğnenerek Çang'ın idamıyla ilgili daha çok.

Güney'de yaşayan K. Korelilere Kuzey'deki akrabalarının anlattığına göre son olaydan dolayı ülkede Kim Jong-un'a karşı negatif duygular dillendirilmeye başlamış.

Üzerinde anlaşılan bir diğer konu ise provokasyonların artması ihtimali.

G. Kore savunma bakanına göre, dikkatleri başka konulara çekmek için Kuzey'in askeri girişimlerde bulunması "hayli olası".

Bundaki gerçek payını zaman gösterecek. Fakat Kim Jong-un'un yüz ifadesine bakılırsa K. Kore'yi sıkıntılı günler bekliyor.