Nadir metal savaşları

Su ve petrol yüzünden birçok savaş yaşandı.

Peki bundan sonraki savaşlar, skandiyum, neodmiyum, disporsiyum ya da yüksek teknoloji ürünleri için her geçen gün daha önemli hale gelen diğer 17 nadir metal yüzünden mi çıkacak?

Şimdiye kadar okul duvarlarındaki element tablosuna sıkışıp kalan ve yıllarca kimsenin dikkatini çekmeyen nadir metaller, şimdi her yerde. Örneğin Ipod ya da tablet bilgisayarlarda onlar var. Markası ne olursa olsun televizyonlarda kırmızı rengi onlar veriyor ya da kulaklıkların bu kadar küçük olabilmesini onlar sağlıyor. Hibrid arabalarda, yeni nesil rüzgar türbinlerinde, füze savunma sistemlerinde, güneş panellerinde ve hatta F-16 uçaklarında da onlar var.

Çin tekeli

Dünyadaki nadir metallerin yüzde 97'sini Çin çıkarıyor. Bu da, güvenlik ve ekonomik nedenlerle Amerika'yı huzursuz ediyor. Nadir metallerin fiyatı bir yıl içinde yüzde 1000 oranında arttı. Bu da Amerika'yı nadir metal madenciliğini yeniden düşünmeye itti. Amerika'nın tek nadir metal madeni Mojave Çölü'nde. Burada talebi karşılamak için yoğun bir çalışma yürütülüyor. Dünyada çok az yerde maden ocağı açılmasına değecek ölçüde rezerv var. California'daki madeni işleten Molycorp şirketinden Jim Sims, "Büyün dünya, Amerika, İngiltere herkes, Çin'e bağımlı. Çin ihracatını sınırlamaya başladığı için bu yıl-gelecek yıl nadir metal sıkıntısı başlayacak" diyor.

'ABD'de aynısını yapardı'

Bu maden, 10 yıl önce Çin'den gelen ucuz nadir metallerin piyasayı işgal etmesi üzerine, maliyeti karşılayamamaya başlayınca kapanmıştı.

Birkaç hafta öncesine kadar Molycorp, bu metalleri çıkarmak için Amerikan hükümetinden mali yardım istiyordu. Ama fiyatlar o kadar arttı ki nadir metal madenciliği çok karlı bir iş haline geldi. Geçen yıl Çin, aralarındaki sınır anlaşmazlığı nedeniyle Japonya'ya nadir metal ihracatını durdurunca dünya piyasaları sarsıldı. Merkezi Washington'da bulunan New American Security adlı düşünce kuruluşundan Christine Parthemore, "Herhangi bir ülkenin ham madde pazarının tek hakimi olması kaygı verici. Bence burada tek hatalı olan Çin değil. Her ülkenin yapabileceği gibi, pazarın hakimi olmasının getirdiği siyasi avantajı değerlendiriyor. Eminim Amerika da aynısını yapardı" diyor.

Talep artıyor

Yeşil teknolojinin ana unsurlarından biri olan sabit mıknatıslar, nadir metallerin en yaygın kullanıldığı alanlardan biri.

Bu mıknatıslar, yeni nesil rüzgar türbinlerini daha verimli ve daha güvenilir kılıyor. Ama artık cam parlatma gibi o kadar çok alanda nadir metaller kullanılıyor ki, bu telebi karşılayacak kadar hammadde yok.

Güvenlik boyutu

Çin hızla büyüdüğü için çıkardığı nadir metallerin çoğunu kendi kullanıyor. Bu da ihracatı sınırlıyor.

Christine Parthemore, "Konunun bir de güvenlik boyutu var. Zira bu maddeler, askeri malzemelerde kullanılıyor var ve bunların muadilleri olup olmadığını henüz bilmiyoruz. Eğer fiyatlar tırmanırsa, ya da tedarikte sorunlar yaşanmaya başlarsa, uzun vadede askeri malzemelerin fiyatları da artar. Ya da bazı askerli mazlemeleri burada üretememeye başlarız" diyor.