BİZE ULAŞIN
Dönem dizileri sebebiyle pek çok kişi tarihi karakterlerin hayatlarını, ne zaman nerede yaşamlarını yitirdiğini araştırıyor. Pek çok kişi Nizamülmülk’ün kim olduğunu ne zaman vefat ettiğini araştırıyor.
Nizamülmülk, Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri ve Siyâsetnâme adlı kitabın yazarı olan Fars devlet adamı ve siyaset bilimcisi.Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti'nin Horasan valisinin yanında çalışarak başlayıp 1059'da Gazneliler Horasan valisi olmuştur. 1063'ten itibaren Selçuklular devletinde Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. 1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir olarak atandı. Alp Arslan (hüküm süresi 1063-1072) ve Melikşah (hüküm süresi 1072-1092) hükümdarlık dönemlerinde bu önemli vezirlik görevinde bulunmuştur. Memleketin nizamlarının kurucusu anlamında olan Nizamülmülk ismi Abbâsî halifesi Kâim bi Emrillah tarafından verildi. Dönemin Nakşibendi şeyhi Ebu Ali Farmedi'ye çok hürmet ederdi. Ancak 1092 yılında bir haşhaşi tarafından şehit edilmiştir.
"Yunhs bin Ali Alamut kalesine iltica ile şer ve zararı her tarafa sirâyet edecek bir hâle geldiği vakitte Nizam'ül-Mülk kalenin etrafını askerle kuşatarak yolları kesti. Bunun üzerine kaleden iki adam çıktı; fakat bunların atlarının nallarının izleri ters idi; kale etrafına gitmiş olduklarını gösteriyordu. Kaleyi kuşatan askerler bunların hariçten kaleye girmiş olduklarını zan ettiler. Nizam'ül-Mülk de bu sırada hamamdan çıkmış, bir mahfede oturuyor, yemek yiyordu; bu iki adamdan biri görmüş olduğu bir haksızlıktan dolayı tazallüm ve şikâyet etmek için müracaat eden bir insan sıfatı ile sofrasına yakınlaşarak yanında bulunan zehirli bıçağı ile Nizamü'l-Mülk'e vurdu. Bundan sonra kaçarken ayağı çadırın ipine takılarak yere düşmesi üzerine etraftan Nizam'ül-Mülk'ün adamları yetiştiler, kendisini öldürdüler."
Nizam'ül Mülk'ün vezirliği 27 yıl sürmüş idi. Haşhaşiler tarafından katli 10 Ekim 1092'de Cumartesi gününde oldu. Katli hakkında şunları rivayet ederler: "Melik-Şah'ın hazinedarı Tac'ül-Mülk Ebu'l-Ganâim onun devrinde ve oğullarının vezareti zamanında işlerinin nazırı idi.Bu zamanlarda Nizam'ül-Mülk'ün Sultanın nazarından düşürdü,kendisinden nefret etmeğe başladı. Askerler tarafından pek ziyade sevildiğinden sultan kendisini azletmekten korktu. Çünkü Nizam'ül-Mülk pek ziyade nüfuz sahibi idi; kölelerin sayısı 20.000'e baliğ idi. Başka bir çare bulamadıkları için bir deylemî'yi in'am ve ihsan talebinde bulunan bir insan kıyafetine sokarak üzerine hücum ettirdiler. Bu adam bir bıçak darbesiyle mumaileyhi öldürdü.”
Bir çok camii, mescit, vakıf eserleri yaptırmıştır. Nizamülmülk, meclisi ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer haline getirmiştir. Selçuklu Devletine idari, adli, askeri, mali, sosyal ve kültürel sahada pekçok yenilikler ve değişiklikler getirmiştir. Sarayı, merkezi hükümet teşkilatını İslam esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar üzerine yeniden düzenlemiştir. Nizamiye Medreselerini kurmuştur. Siyasetname adlı eseri, bugün siyaset ilmi ile uğraşanların el kitapları arasında yer almıştır.
Nizamülmülk’ün günümüze kadar gelen en büyük yapıtı şüphesiz ki, Siyasetname adlı eseridir. Bu yapıt, sadece onun fikirlerini anlamak için değil, aynı zamanda döneminin özelliklerini de yansıtması itibariyle hala tarihçiler ve siyaset bilimciler için önemli bir kaynaktır. Siyasetname’yi Sultan Melikşah’ın isteği üzerine yazmıştır. Orijinal dili Farsça olup, 51 bölümden (fasıldan) oluşmaktadır.
