Ölüsüne sahip çıkan kuşlar

Melissa Hogenboom / BBC Earth

Kargalar ölülerinin yanında ilginç davranışlar sergileyen kuşlardır; etrafında toplanıp yüksek sesle öterler. Bazıları bunun bir tür cenaze töreni olduğunu iddia eder. Ama aslında bilim insanlarının elinde anlatımlardan öte bir kanıt olmadığı için bu davranış sırrını koruyor.

Bu konuyu araştırmak için bir deney yapıldı. Araştırmada kargaların kendilerine tehdit olarak algıladığı yüzleri unutmadığı bilgisinden hareket edildi. Bu daha önceki araştırmalarda ortaya çıkmıştı. Kargalar bu tehlikeli yüzü diğerlerine de öğretir. Böylece yıllar geçmiş olsa bile kargalar sürü halinde bu kişiye karşı ötmeye başlar.

Kargaların gazabını çekmemek amacıyla bir yüze gerçeğe benzer bir maske takılır. Washington Üniversitesi'nden Kaeli Swift'in kargalara daha önce yemek verdiği bölgeye bu maskeli kişi gönderilir. Swift burada kargalara yemek verirken, maskeli kişi de 30 dakika boyunca elinde ölü bir karga tutar.

"Ben hep yardımsever besleyici konumundaydım, kargaları kendime düşman etmemiştim. Ben yemek tutarken ikinci kişi beliriyordu. Elinde sakin bir şekilde ölü bir karga tutuyordu sadece, çöpe atacakmış gibi.”

Bu maskeli kişinin belirdiği ilk gün kargalar Swift'in sunduğu yemeklerden tümüyle kaçındı. Sürü halinde toplanıp kendilerine tehdit olarak düşündükleri şeylere karşı sergiledikleri yüksek sesle ötme, taciz etme tutumuna girdiler.

Araştırmacılara göre bu davranışın birden fazla amacı olabilirdi. "Tehdide karşı azarlama, hakimiyetini sergileme ya da tehlikeli kişi ya da yerle ilgili toplu eğitim” gibi.

Karganın yanına bir de şahin konduğunda diğer kargalar yiyeceklerden tümüyle kaçınıyordu. Şahini tehlikeli buluyorlardı. Maskeli kişi ertesi gün elinde ölü karga olmadan tekrar geldiğinde kargalar yine yiyeceklere gelmedi.

Bu sonuçlar kargaların kendilerine tehlikeli olarak algıladıkları bölgeden ya da kişiden kaçındıklarını gösteriyordu. Başka bir deyişle kargalar ölümü biliyor ve ondan korkuyordu. Bu korku kalıcı oluyor, altı hafta sonra bile 65 çift karganın üçte birinden fazlası aynı şekilde tepki gösteriyordu.

Hayvanların ölülerine nasıl yaklaştığı sorununu ele alan araştırmalardan biri olan bu çalışma Animal Behaviourdergisinde yayımlandı. Kargalarla aynı familyadan gelen alakargaların da ölüleri karşısında ‘cenaze merasimi' türünden davranış sergiledikleri biliniyor.

Fakat alakargalar aynı davranışı kendileriyle aynı büyüklükte olan başka bir kuş türüne karşı gösterse de kargalar böyle yapmıyor, maskeli kişinin elinde bir güvercin tutması halinde bundan rahatsız olmuyorlardı.

Bu bulgular kargaların insan yüzünün ayrıntılarını öğrenip hatırlamada hafızalarının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Böylece kargalar tehlikeli kişileri zararsız insanlardan ayırmayı öğreniyor.

Swift, bu araştırmanın kargaların insanla başarılı bir şekilde bir arada yaşamak için nasıl evrildiğine önemli bir örnek olduğunu söylüyor.

Kargalar da artık ölüm halini anlama ve hatta yas tutmasıyla bilinen az sayıdaki hayvanlar arasında sayılıyor. Fil, zürafa, şempanze ve kargagiller ölülerinin yanında toplanmasıyla biliniyor.

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Earth'te okuyabilirsiniz.

Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.