Suriye konulu 7. Astana toplantısı

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, Rus ateşkes gözlem güçlerinin İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki konuşlanmasının güvenlik nedeniyle aksadığını, sürecin garantör ülkelerle istişare edildiğini söyledi.

Lavrentiev, Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen Suriye konulu 7. toplantının ilk gününün sonunda basın toplantısı düzenledi.

Türkiye, Rusya ve İran arasında İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki koordinasyonun sürdüğünü belirten Lavrentiev,"Gözlemcileri İdlib'de 1,5 ay önce yaklaşık 10 noktada konuşlandırmıştık. Provokasyondan sonra (Heyet Tahrir Şam ile çatışma), bir gözlem noktamızı ele geçirdikten sonra karşılık vermemiz üzerine geri çekildiler. Geçici süreliğine gözlemcilerimizin güvenliği sağlamak amaçlı gözlem noktalarımızı geri çekme kararı aldık. Yeniden kurulma sürecini konuşuyoruz." dedi.

Lavrentiev, Suriyeliler arasında "ulusal diyalog" adı altında bir toplantı düzenlemek istediklerini, toplantının Suriye'deki Hımeymim askeri üssünde ya da Rusya topraklarında olabileceğini söyledi.

Toplantıya katılan askeri muhalif kaynaklar, Rusya'nın masaya getirdiği teklife sıcak bakmadıklarını belirtiyor.

AA muhabirinin, toplantıya katılan kaynaklardan aldığı bilgiye göre, İdlib gerginliği azaltma bölgesinde Türkiye, Rusya ve İran gözlem güçlerinin konuşlanma süreçlerine ilişkin ayrıntılar ile esirler ve tutukluların serbest bırakılması ve tarihi eserlerin bulunduğu yerlerdeki mayınların temizlenmesi toplantının gündem maddelerini oluşturuyor.

Astana'da, üç garantör ülke, askeri muhalefet ve Esed rejimi heyetleri hazır bulunurken, BM, ABD ile Ürdün temsilcileri gözlemci olarak yer alıyor.

Toplantıda, önceki turlarda olduğu gibi Türk heyetine Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal başkanlık ediyor.

Rus heyetinin başında Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, İran heyetinin başında Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari bulunuyor.

- Dört gerginliği azaltma bölgesi

Astana'da 3-4 Mayıs'ta düzenlenen 4'üncü toplantıda Türkiye, Rusya ve İran, rejim güçleri ve muhalifler arasında çatışmaların en yoğun olduğu alanlarda gerginliği azaltma bölgeleri oluşturulmasına karar vermişti. Beşincisi 4-5 Temmuz'da gerçekleştirilen diğer toplantıda ise garantör ülkeler, Ortak Çalışma Grubu'nun bu bölgelerin sınırları üzerine çalışmasına devam etmesi kararı almıştı.

Toplantı sırasında ABD ve Rusya'nın, Suriye'nin güneyindeki Dera ve Kuneytra illerini kapsayan gerginliği azaltma bölgesinde, ABD'nin de söz sahibi olacağı bir güvenli bölge kurmak için ayrı bir anlaşma yaptığı ortaya çıkmıştı. Yürürlüğe 9 Temmuz'da giren ateşkesi denetlemek için Rus askeri polisi bölgeye konuşlanmıştı.

Rusya Savunma Bakanlığı, 22 Temmuz'da da Şam'ın doğusunda rejimin kuşatmada tuttuğu Doğu Guta bölgesinde ateşkes için anlaşıldığını ilan etmişti.

- Rejim, tutukluları serbest bırakmaya yanaşmıyor Humus'un kuzeyini kapsayan gerginliği azaltma bölgesinde 4 Ekim'de rejim ve muhalifler arasında ateşkese varıldığı duyurulmuştu. Muhalifler, arabuluculuk yapan Rus heyetine rejimin cezaevlerindeki 12 bin 147 mahkumun isimlerinin yer aldığı listeyi de teslim etmişti. Bu nedenle muhaliflerin 7. Astana toplantısından en önemli beklentisinin Rusya'nın rejimi bu konuda ikna etmiş olması olduğu biliniyor. Ancak rejimin uzlaşıya yanaşmadığı, bu nedenle toplantıdan bu konuda sonuç çıkma olasılığının düşük olduğu ifade ediliyor.

- TSK'nın İdlib'deki ateşkes gözlem görevi 14-15 Eylül'deki son toplantıda Suriye'nin kuzeybatısında, Hatay'ın Reyhanlı ilçesinin karşısındaki İdlib'de gerginliği azaltma bölgesinin sınırları konusunda anlaşma sağlanmıştı. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), 12 Ekim'de İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki ateşkes rejiminin takibi için gözlem noktaları oluşturmak amacıyla bölgeye intikal etmeye başlamıştı. TSK, İdlib-Afrin hattında konuşlanmaya devam ediyor. İlerleyen süreçte kademeli olarak İdlib'in kuzeyinden güneyine uzanacak intikalde TSK'nın 12 bölgede gözlem noktası oluşturması öngörülüyor.

İntikalin sona erip, TSK'nın gözlem misyonunun başlamasının ardından Gerginliği Azaltma Kontrol Gücü'nde yer alan Rus güçlerinin İdlib gerginliği azaltma bölgesinin dış kısmında, rejim ile muhaliflerin cephe hattında konuşlanması bekleniyor.

Beşşar Esed rejimi, Doğu Guta, Humus ve İdlib'deki ateşkes ihlallerini aralıklarla sürdürüyor.

7. Astana görüşmelerinin sonuç bildirisinin okunacağı ana toplantının yarın düzenlenmesi bekleniyor.