Suriye krizi: Sona yaklaşıldı mı?

Jim Muir

BBC News, Beyrut

Ruslar da Suriye'de muhaliflerin zaferinin mümkün olduğunu sonunda açıktan kabul etti. Hatta yurttaşlarının acilen Suriye'den çıkmasına yönelik planlardan bahsediyorlar.

NATO genel sekreteri, rejimin çöküşünün an meselesi olduğunu söylüyor.

21 aylık yoğun mücadelenin ardından, Şam'daki en katı rejim yanlısı bile muhaliflere karşı zafer kazanmanın olanaklı olduğunu düşünmüyor.

Fakat bütün bunlar Beşar Esad'ın ve babasının kurduğu 42 yıllık rejimin çöküşünün yakın olduğu anlamına mı geliyor?

Sadece askeri açıdan bakıldığında cevap hayır olur.

Kazanmak için muhaliflerin Şam'ı ele geçirmesi ve Esad'ı, son nefesine kadar savunacağını söylediği iktidar koltuğundan düşürmesi gerekir.

Kanlı bir çatışma arefesi

Muhalifler başkentte çemberi daraltmaya devam etse de, şehri ele geçirmek için asıl mücadele henüz başlamış değil.

Yerel Koordinasyon Komiteleri muhaliflere, eylemcilere ve halka yaptığı çağrıda, "Mücadelenin kolay olmayacağını, rejimin en acımasız araçlarla varlığını korumaya çalışacağını biliyoruz. Şam için çatışmaların başlamasına ne kadar vakit olursa olsun, ne tür zorluklarla karşılaşırsak karşılaşalım, Suriye ve Suriyeliler zafere hiç bugünkü kadar yakın olmadı." vurgusu yaptı.

Bütün ilgili taraflara seslenerek çatışmalar sırasında camilerin, kiliselerin ve diğer ibadethanelerin "nötralize" edilmesi, intikam saldırılarına maruz bırakmamak için savaşçıların tarihi eserlerden uzak durması çağrısı yaptı.

Temmuz ayında iki büyük kent çatışmalara sahne olduğundan beri muhalifler başkente birkaç saldırı düzenledi.

Rejim onları merkezi bölgelerden uzaklaştırdı ama bazı varoşlardan çıkaramadı. Şimdi de şehir merkezinden uzak tutmak için bombardıman ve karşı saldırı kampanyası yürütüyor.

Muhalif komutanlar, rejimin kalelerine koordineli bir saldırı düzenlemek için yeterince silaha sahip olmadığını söylüyor.

Bu hafta Fas'ta yapılan Suriye'nin Dostları toplantısında muhalif güçlerin koalisyonu tanındığı için, daha ileri uçaksavar ve zırh delici silahların geleceğini, güçlerini yeniden toplayacaklarını ve tayin edici muharebenin başlayacağını ümit ediyorlar.

Muhaliflerin nihai hedefe varması için haftalar, hatta aylar süren sokak çatışmaları yaşanacak.

Suriye'nin ikinci büyük kenti Halep'in hemen hemen yarısı onların denetiminde; ama aylar süren girişimlerin ardından fazla ilerleme kaydedemediler.

Ayrıca radikal cihatçı gruplar Özgür Suriye Ordusu'nun ılımlı İslamcılarını ve ana akım hiziplerini dağıttığı için yerel kamuoyunun da tepkisini çekiyorlar.

Yani kanlı bir çatışma arefesinde olabiliriz.

Rusya etkeni

Fakat bugün Rusya'nın bile dikkat çektiği sonucun kaçınılmazlığı nedeniyle birçok muhtemel senaryo gündeme sokulup bu sonucun çabuklaştırılması sağlanabilir.

İçeriden çökme ihtimali gözardı edilemez. Alevi liderler ve askeri komuta kademesi, ülkenin yararı için ülkeyi terketme zamanının geldiği konusunda Esad'ı ve yakın çevresini ikna edebilir.

Rusya'nın yaklaşımındaki farklılaşma, rejmin morali üzerinde olumsuz etki yaratabilir.

Rusya uzun süredir Esad rejimini destekliyor olsa da, Suriye üzerinde gelecekteki etkisini korumak için barışçıl bir geçiş sağlamada aktif bir rol alması ve artık gitme zamanının geldiği konusunda Esad'ı ikna etmesi gerektiği sonucuna varmış olabilir.

Böylesi bir adım Rusya'nın daha geniş stratejik planlarına bağlı olabilir ve Obama'nın Ocak'ta başlayacak olan yeni döneminde Putin ile zirve toplantısı yapması bekleniyor olabilir.

Rusya'nın görevi bırakması konusunda Esad'ı teşvik etmesinin sonuç vermesi de garanti değil.

Suriye sorununun kapanış aşamasına gelmesi neredeyse iki yıl aldı.

Bu aşamanın ne kadar süreceği, nasıl sonuçlanacağı, ardından istikrar mı yoksa kargaşa mı doğacağı belli değil.