Tüketim yavaşlayınca Maliye'nin kasası dolmadı
ANKARA(ANKA)-Yıllardır tüketimden alınan "dolaylı" vergilerle finanse edilen bütçede, bu yıl iç talepte yaşanan yavaşlama nedeniyle öngörülen gelir hedefine ulaşılamadı.
Vergi iadesinin kaldırılması nedeniyle fiş, fatura alma alışkanlığının terk edilmesi yanında iç tüketimdeki daralmanın etkisiyle yılın ilk on ayında KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerdeki tahsilat öngörülen düzeylere ulaşamadı. Özellikle, taşıt, alkollü içkiler ve kolalı gazozlardan elde edilen ÖTV gelirinde geçen yıla göre ciddi düşüşler yaşandı. Toplam ÖTV tahsilatında yüzde 3.6 oranında bir artış sağlanabildi. Dahilde alınan KDV sadece yüzde 2.3, ithalden alınan KDV de yüzde 3.9 arttı. Şans oyunları vergisindeki yüzde 12.4 düşüş dikkati çekti.
Geçen yılın tümündeki dolaylı vergi gelirlerinin yüzde 83'ü ilk on ayda tahsil edilirken, bu yıl aynı dönemde yıl sonu hedefine göre gerçekleşme oranı yüzde 75.7'de kaldı. Dolaylı verginin geçen yıl ilk on ayda toplam vergi geliri içinde yüzde 69.3 olan payı bu yıl yüzde 66.7'e geriledi.
-KDV HEDEFİNE ULAŞILAMIYOR
Hükümet, dahilde alınan KDV'de bu yılın tümünde 20.2 milyar YTL'lik tahsilat hedefliyordu. Yılın ilk on ayındaki KDV tahsilatı ise 13 milyar 966 milyon YTL'de kaldı. Böylece yılın tümü için öngörülen KDV gelirine göre yüzde 69.1'lik bir gerçekleşme sağlanabildi. On aylık tahsilat geçen yılın aynı dönemine göre sadece yüzde 2.3 artış gösterdi. Geçen yıl Ocak-Eylül döneminde 13 milyar 650 milyon YTL ile yılın tümündeki KDV gelirinin yüzde 86'sı elde edilmişti.
-İTHAL ÜRÜNLERİN KDV'Sİ DE YERİNDE SAYDI
Bu arada ithalattaki hızlı artışa rağmen ithal ürünlerden elde edilen KDV gelirlerinin de yerinde saydığı dikkati çekti. İthalden alınan KDV on ayda sadece yüzde 3.9'luk bir artışla 21 milyar 586 milyon YTL oldu. Gümrük vergisi ve diğer kalemlerle birlikte dış ticaretten alınan vergilerin toplam tutarı yüzde 5 artarak 23 milyar 657 milyon YTL oldu. Söz konusu vergilerde yıl sonu hedefine göre yüzde 73.8 gerçekleşme sağlandı.
-TAŞIT, İÇKİ VE İÇECEĞİN ÖTV GELİRİNDE DÜŞÜŞ
Bu yılın tümünde 41 milyar 70 milyon YTL öngörülen toplam ÖTV tahsilatı da yılın ilk on ayında 31 milyar 711 milyon YTL ile bunun yüzde 77.2'si düzeyinde gerçekleşti. ÖTV tahsilatında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3.6'lık bir artış oldu. Geçen yılın tümündeki 36 milyar 926 milyon YTL'lik ÖTV gelirinin yüzde 83 oranındaki 30 milyar 596 milyonu ilk on ayda elde edilmişti.
Mal gruplarına göre bakıldığında bazı alanlardan elde edilen ÖTV gelirlerinde önemli düşüşler yaşandığı gözlendi. Taşıt araçları satışından elde edilen ÖTV tutarı yüzde 3 azalarak 3 milyar 158 milyon YTL'ye geriledi. Alkollü içeceklerden alınan ÖTV yüzde 4.3 düşüşle 1 milyar 600 milyon YTL'ye düşerken, kolalı gazozlardan elde edilen ÖTV geliri yüzde 60.6 azalarak 159 milyon YTL'ye indi.
En çok ÖTV geliri elde edilen petrol ürünleri ve doğal gazdaki tahsilat artışı da düşük kaldı. Söz konusu ürünlerden sağlanan ÖTV geliri yüzde 6.7'lik bir artışla 18 milyar 79 milyon YTL oldu. Dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de yüzde 11.8 artarak 868 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti.
-BANKA İŞLEMLERİ VERGİSİNDE HIZLI ARTIŞ
Dolaylı nitelikteki vergiler içinde yer alan ve yurttaşların çeşitli hizmetler, resmi daireler ya da bankacılık işlemlerinde zorunlu olarak ödedikleri banka ve sigorta muameleleri, özel iletişim ve damga vergileri ile harçlar ise hızlı artışını sürdürdü. Banka ve sigorta işlemlerinden alınan vergi yüzde 20.5 artarak 2 milyar 616 milyon, cep telefonu abonelerinden alınan özel iletişim vergisi geliri yüzde 15.8 artışla 3 milyar 477 milyon, damga vergisi geliri yüzde 17.6 artışla 2 milyar 998 milyon YTL oldu. Harçlardan elde edilen gelir de yüzde 21.7 artarak 3 milyar 853 milyon YTL'ye yükseldi.
-ŞANS OYUNLARI VERGİSİNDE HIZLI DÜŞÜŞ
Şans oyunlarından sağlanan vergi gelirlerinde yaşanan hızlı düşüş dikkati çekti. Loto, piyango gibi sans oyunlarından alınan vergilerde geçen yıl 308 milyon YTL olan on aylık tahsilat, bu yıl aynı dönemde yüzde 12.4'lük düşüşle 270 milyon YTL'ye geriledi.
-DOLAYLI VERGİ ORANI DÜŞTÜ
Bu gelişmelerle dolaylı vergilerde toplam tahsilat tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.9 artışla 82 milyar 548 milyon YTL olurken, "doğrudan" vergilerde tahsilat yüzde 19.8'lik artışla 41 milyar 246 milyon YTL'ye yükseldi. Böylece; geçen yıl ilk on ay itibariyle yüzde 69.3 olan "dolaylı vergi oranı", bu yıl aynı dönemde yüzde 66.7'ye geriledi.
On aylık dönemde yıl sonu hedefine göre doğrudan vergilerde yüzde 84.2'lik bir gerçekleşme sağlanırken, dolaylı vergilerdeki gerçekleşme oranı yüzde 75.7'de kaldı. Geçen yılın aynı döneminde doğrudan vergilerde yıl sonu tutarına göre yüzde 79.6, dolaylı vergilerde yüzde 82.9'luk gerçekleşme oranına ulaşılmıştı.
-DOĞRUDAN VERGİLERDE TAHSİLAT ARTIYOR
Doğrudan vergiler kapsamında gelir vergisi tahsilatı on aylık dönemlere göre yüzde 20.5 artarak 28 milyar 110 milyon, kurumlar vergisi tahsilatı da oran indirimine rağmen yüzde 19.5 artarak 9 milyar 802 milyon YTL oldu.
Veraset ve intikal ile motorlu taşıt vergisi olmak üzere mülkiyet üzerinden alınan vergiler de yüzde 15.1 artarak 3 milyar 334 milyon YTL'ye yükseldi. Böylece doğrudan vergilerdeki toplam tahsilat yüzde 19.8 artarak 41 milyar 246 milyon YTL'ye ulaştı. On aylık dönemler itibariyle doğrudan vergilerin toplamdaki oranı yüzde 30.7'den yüzde 33.3'e çıktı.
Toplamda en büyük paya sahip olan dolaylı vergilerde tahsilatın düşük kalması nedeniyle toplam vergi gelirlerinde on ayda geçen yılın aynı dönemine göre artış yüzde 10'da kaldı. Ocak-Ekim döneminde 111 milyar 657 milyon YTL olan toplam vergi gelirlerinde yıllık hedefe göre gerçekleşme yüzde 78.3 düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılki vergi gelirlerinin yüzde 81.9'u ilk on ayda elde edilmişti.
Vergi gelirlerinin dağılımı (Ocak-Ekim; Milyon YTL)
2007 2006 Değ.(%)
DOĞRUDAN VERGİLER 41.246 34.432 19,8
Gelir Vergisi 28.110 23.332 20,5
Kurumlar Vergisi 9.802 8.203 19,5
Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler 3.334 2.896 15,1
DOLAYLI VERGİLER 82.548 77.976 5,9
Dahilde Alınan KDV 13.966 13.650 2,3
ÖTV 31.711 30.596 3,6
Petrol ve Doğalgaz Ürünleri 18.079 16.946 6,7
Motorlu Taşıtlar 3.158 3.255 -3,0
Alkollü İçkiler 1.600 1.672 -4,3
Tütün Mamülleri 7.848 7.544 4,0
Kolalı Gazozlar 159 402 -60,6
Dayanıklı Tüketim ve Diğer Mallar 868 777 11,8
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi 2.616 2.172 20,5
Şans Oyunları Vergisi 270 308 -12,4
Özel İletiş
