Uçaklar şimşekten nasıl etkileniyor?

Chris Baraniuk

Da BBC Future

İzlanda'da bir havayolu çalışanı, uçağa şimşek çarptığı anı görüntülemişti. Uçaklar şimşeklere karşı nasıl korunuyor?

Halldor Gudmundsson, İzlanda'da çalıştığı ofiste Keflavik Havaalanı civarında şimşek çaktığını görmüş ve yeniden çakar beklentisiyle akıllı telefonunda kayda başlamıştı.

Tam o sırada havaalanından kalkan bir uçak kadraja girmiş ve üzerine yıldırım düşmüştü.

DERGİ - Uçaklara ne tür güvenlik testleri uygulanıyor?DERGİ - Uçakta yemeklerin tadı neden farklı gelir?Olağandışı bir görüntüydü bu, ama uçak yoğun yağış altında yoluna devam etmişti. Bu ilginç fotoğrafı yakalayan Gudmundsson ise "Eğlenceli bir görüntüydü, ama biraz korkunçtu" diye ifade etti duygularını.

İzlanda'nın başkenti Reykjavik'ten Paris'e sefer yapan Wow Havayolu uçağı 3 Ocak'ta sağlam bir şekilde yerine vardı.

Halldor Gudmundsson uçağa düşen yıldırımı böyle görüntülemişti.

Havayolu sözcüsünün ifade ettiği gibi, uçaklara şimşek düşmesi az rastlanan bir olay değil. O halde uçaklar çeyrek ton TNT patlayıcısına eşdeğer 1 milyar jullük enerji yüklemesinden nasıl sağlam çıkabiliyor?

Emekli pilot Chris Hammond, uçak kabinini saran gövdenin ve iç bölmelerin elektrik iletecek ama mürettebat ve yolcular ile elektronik cihazları etkilemeyecek tarzda donandığını söylüyor.

DERGİ - Uçakların içi nasıl temizlenir?DERGİ - Çöldeki uçak 'mezarlığı'nın sırları"Uçağın gövdesinde metal bir ağ bulunuyor ve her tarafı çevreleyen bu ağ sayesinde elektrik iletilmiş oluyor."

Uçağın yakıt tankına bağlantıları ve elektronik donanımı dışarıdan gelecek elektrik yüklemesine karşı korumak içinse zırh işlevi gören mekanizmalar kullanılıyor.

Bütün bunlar uçak kullanıma girmeden önce defalarca teste tabi tutuluyor. Bunlar arasında uçağın gövdesini ve iç kısımlarını şimşek simülasyonlarından geçirmek de var.

Hammond, Gudmundsson'un fotoğrafını her şeyin olması gerektiği gibi gittiğinin kanıtı olarak görüyor. Şimşek uçağa burnundan temas edip kuyruk ve kanat kısmından çıkarken içerdeki her şey korunmuş haldeydi.

Fakat içerdeki yolcular şimşeğin etkisini bir şekilde hissediyor. Nisan'da Londra'daki bir uçağa yıldırım düştüğünde yolcular çarpma gürültüsü şeklinde bir ses duyduklarını söylemişti.

DERGİ - Uçakta nereye oturmalı?Yıllar önce uçaklar bu şekilde yalıtılmış değildi. Hammond, San Francisco'ya inmek için bekleyen bir uçakta pilotluk yaparken yıldırım düştüğünü ve uçaktaki bütün ekranların karardığını hatırlıyor.

Neyse ki uçakta analog cihazlar devreye girmiş ve bir şey olmamış, bilgisayar sistemi de yavaş yavaş düzeldiğinde uçak güvenli bir şekilde iniş yapabilmişti.

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future sayfasında okuyabilirsiniz.Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.