Ukrayna'nın işgali: Rusya'nın 'Buça'daki ceset görüntüleri sahte' iddiası doğru mu?

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ukrayna'nın Buça kentinden gelen sivil infazı görüntülerine yönelik uluslararası soruşturma başlatılması çağrısında bulundu.

Uyarı: Bu haberdeki bazı görselleri rahatsız edici bulabilirsiniz.

Rus ordusu, Kiev yakınlarındaki Buça kentini terk etmesiyle, kentten sokaklara saçılmış, bazılarının elleri arkadan bağlı cesetlere ve toplu mezarlara dair görüntüler gelmeye başladı. Bu manzaraya uluslararası basın kuruluşlarının çalışanları da şahit oldu.

Ukrayna, Rusya'yı "kasıtlı bir katliamla" suçladı. Rusya ise görüntülerin "Kiev rejimin tarafından uydurulan bir provokasyon" olduğunu iddia etti ve kentten gelen görüntülere dair temelsiz bazı iddialarda bulundu.

İddia: 'Cesetler aslında canlı'

Rus ordusunun çekilmesi sonrası, bir araçtan çekilen görüntülerde, yolun iki tarafına saçılmış cesetler görünüyor.

Rusya yanlısı sosyal medya hesapları ise bu videonun yavaşlatılmış bir versiyonunu paylaşıyor ve cesetlerden birinin hareket ettiğini iddia ediyor.

Bu video Kanada'daki Rus Büyükelçiliği tarafından da Twitter'da "Kiev yakınındaki Buça'dan gelen sahte cesetlerin olduğu düzmece video" mesajıyla paylaşıldı.

Videonun çözünürlüğü çok düşük ancak yakınlaştırılarak yapılan incelemede, hareket eden bir kol olduğu iddia edilen görüntünün, aracın ön camındaki bir lekeden kaynaklanan göz yanılması olduğu görülüyor.

https://www.youtube.com/watch?v=m2NYoH\_FYSA&ab\_channel=BBCNewsT%C3%BCrk%C3%A7e

Videoda daha önce ön camda görünen benzer lekelerle birlikte yağmur damlası izi veya kir lekesi gibi görünen bu lekeyi daire içine aldık.

Rusya'nın bir diğer iddiası ise görüntülerin farklı bir bölümüne odaklanıyor. Araç, kırmızı ve sarı taşları ve parçalanmış kahverengi çitleri olan bir kaldırımda yatan başka bir cesedin yanından geçiyor.

Sürüş sırasında, gövde sağ yan aynada kısaca görülüyor. Rus yanlısı sosyal medya hesapları, cesedin "oturduğunu" iddia ediyor. Ancak videonun yavaşlatılmış versiyonu, kanat aynasının vücudun ve arka plandaki evlerin yansımasını bozduğunu gösteriyor.

• Biden'dan Buça katliamı tepkisi: Putin savaş suçlarından yargılanmalı
• Buça: Sokakları yanmış tanklar ve cesetlerle dolu Ukrayna kenti

Aynı etki internette yayınlanan benzer kanat aynalı videolarda da görülebilir.

BBC, videodaki (2 Nisan'da yayımlanan) iki cesedi, Getty Images ve AFP'nin 3 Nisan tarihli yüksek çözünürlüklü fotoğraflarla eşleştirdi.

• Putin hedef değiştirdi mi, Rusya'yı Ukrayna'da bundan sonra ne bekliyor?
• Wagner Grubu: Rusya'nın Ukrayna savaşında da kullandığı iddia edilen paralı askerler

Videoda, ilk ceset beyaz ve sarı bir kaldırımın yanında sırtüstü yatıyor. Sağdaki kaldırım yarı asfalt yarı çimen içeriyor. Beyaz bir çitin önünde bagajı açık, kaldırımda gri renkli bir araba görülüyor. Getty/AFP görüntüsünde de aynı araba, kaldırım ve çit görünüyor.

İkinci cesette siyah bir ceket ve sağ kolda kanlı bir turnike veya bandaj görünümlü bir şey var; kırmızı ve sarı renkli yaya kaldırımının yanında, yıkılmış kahverengi bir çitin önünde yan yatmış vaziyette duruyor. Siyah ceket, turnike/bandaj, kaldırım ve çit, Getty/AFP tarafından yayımlanan cesedin fotoğrafıyla eşleşiyor.

İddia: Cesetler 'katılaşmamış'

Rusya Dışişleri Bakanlığı Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Kiev rejimi tarafından görüntüleri yayınlanan tüm insanların cesetlerinin en az dört gün sonra hala katılaşmamış olması özellikle endişe verici" diye yazdı.

Ukrayna ordusuna göre, Ruslar 31 Mart'ın erken saatlerinde ülkeyi terk etti. Ruslar 30 Mart'ta ayrıldıklarını söylüyor.

Ölüm sonrası saatlerde cesetler, kasların kasılıp sertleştiği bir süreçten geçer.

Bir cesedin dört gün sonra bile "katılaşmamış" olmasının mümkün olup olmadığı konusundaki görüşlerini bir patoloji uzmanına sorduk.

Kosova ve Ruanda da dahil olmak üzere savaş suçları soruşturmalarında görev alan ve ismini vermek istemeyen bir uzman BBC'ye verdiği demeçte, dört gün içinde cesetteki katılaşmanın "genellikle yatıştığını" söyledi.

Rusya'nın Twitter mesajında ayrıca cesetlerde "tipik kadavra lekeleri olmadığı" iddia edildi.

Bunun ne anlama geldiği net değil ama patoloji uzmanı, kurşun yarası veya başka bir şiddet eyleminden ölen birinin görünüşünün, kullanılan silaha, hangi mesafeden vurulduklarına vb. bağlı olarak büyük ölçüde değişeceğini söylüyor.

Görünürde her zaman kan olmayabilir; özellikle soğuk havada kalın giysiler giyilmişse akan kanı çekebilir ya da kan cesedin altında birikebilir.

Vücuttaki kan dolaşımı ölümden sonra durduğu için aşağı doğru birikir ve bu da derinin o kısımlarının kırmızımsı veya mor bir renk almasına neden olur. Mesajda ima edilen bu olabilir.

Ama ceset yatar vaziyetteyse, bu kanın toplandığı ve renk değişikliğinin olduğu yer sadece bir görüntüden belli olmayabilir.

İddia: 'Tek bir bölge sakini bile herhangi bir şiddet eyleminden zarar görmedi'

Rus savunma bakanlığı, Buça'nın Rus kontrolü altındayken "tek bir bölge sakininin herhangi bir şiddet eyleminden zarar görmediğini" iddia etti.

Ancak bu iddia çok sayıda görgü tanığı ifadesiyle çelişiyor.

Bir öğretmen, İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne 4 Mart'ta Rus kuvvetlerinin beş kişiyi tutukladığını ve bunlardan birini hemen orada infaz ettiğini söyledi.

Rus araştırmacı gazetecilik sitesi The Insider'a konuşan bölge sakinleri de benzer bir tablo çiziyor. Kristina adlı kadın, "Bunlar korkunç günlerdi. Avlunuz, eviniz hatta canınız bile size ait değil. Elektrik, su, gaz yok. Evden çıkmak yasak, ayrılırsanız vurulursunuz" diyor.

BBC'ye konuşan bölge halkı, Rusların evleri yağmalamak için kapıları kırdığını ve askerler değerli eşyaları ve yiyecekleri çalarken, bölge sakinlerinin mahzenlerde oturmaya zorlandığını söylüyor.

Rusya Savunma Bakanlığı ayrıca kuvvetlerinin 30 Mart'ta Buça'dan ayrıldığını ve oradaki cesetleri gösteren görüntülerin "Ukrayna Güvenlik Servisi ve Ukraynalı medya temsilcilerinin şehre geldiği dördüncü güne kadar ortaya çıkmadığını" iddia etti.

AFP 2 Nisan'da cesetlerin görüntülerini yayımladı ve kent sokaklarında cesetleri gösteren videoların da 1 Nisan'da sosyal medyada dolaşıma girmiş olduğunu gördük.

Haber: Jake Horton, Shayan Sardarizadeh, Rachel Schraer, Olga Robinson, Alistair Coleman, Daniele Palumbo

*Video: Sarah Glatte*, Jacqueline Galvin