Yemen'de sonun başlangıcı mı yaşanıyor?

Ginny Hill

Chatham House

Pazartesi günü 66. yaşgününü kutlayacak olan Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih, zor bir gerçekle karşı karşıya.

Güçlü askeri rakibi Ali Muhsin el-Ahmar, Yemen'in halk devrimi adına hareket ettiğini söyleyerek, onu ve ailesini iktidardan indirmeye çalışıyor.

Salih'in en büyük oğlu Ahmet'in komutasındaki tanklar başkent Sana'daki sarayın kapısında bekliyor.

Savunma Bakanlığı ve Merkez Bankası'nın önüne de tanklar konuşlanmış durumda.

Bu savunma pozisyonu, el-Ahmar'ın ülkenin demokrasi yanlısı göstericilerinin tarafına geçtiğini açıklamasından sonra Salih'in iktidarını korumayı hedefliyor.

Komutanın taraf değiştirmesi, sayıları gittikçe artan bakanlar, elçiler, meclis üyeleri ve önde gelen iş adamlarının geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdikleri benzer hareketleri takip ediyor.

Taraf değiştirmeler, cuma günü keskin nişancıların başkent Sana'da demokrasi yanlısı göstericilerin üzerine ateş açması ve 50'yi aşkın kişiyi öldürmesinden sonra hızlandı.

Amerika Yemen'i yanlış okuyor

Amerika Birleşik Devletleri yetkilileri, Cuma günü yaşanan şiddeti "sert bir biçimde" kınadı ve Yemen'in yaşananlara rağmen müzakere ve diyalog yoluyla siyasi bir çözüme ulaşabileceğine dair umutlu olduklarını yineledi.

Yemen'in demokrasi yanlısı hareketi Ocak ayında ivme kazanmaya başladığından beri ABD hükümeti aynı müzakere ve diyalog çizgisinde ısrarlı.

Ancak siyasi bir çözüme ulaşmak için gerekli olan güven mevcut değil ve Yemen'in muhalif siyasetçileri iktidarın paylaşılmasını öngören bir anlaşmadan bir şey kazanamayacaklarını hesapladı.

Dolayısıyla bir çıkmaza girildi ve bütün bir kuşak siyasetçilerin başarısızlıklarından şikayetçi olan genç Yemenliler gittikçe artan sayılarla sokaklara çıktı.

Amerikan hükümetinin taraflar arası diyaloğu destekleme çabaları ise Yemen siyasetinin yanlış bir okumasına dayanıyor.

Diplomatlar şimdiye kadar siyasi partilere odaklandı.

Ancak devletin resmi kurumları ile Salih'in rejimiyle çok yakından ilişkili olan himaye ve yolsuzluk ağları arasındaki mesafe gittikçe daha görünür hale geldi.

Ali Muhsin'in taraf değiştirmesi ise rejimin farklı fraksiyonları arasında devam eden mücadeleyi gün yüzüne çıkardı.

Şimdi ne olacak?

Yemenliler şimdi ne olacağını merakla bekliyor, sosyal paylaşım ağı Twitter ise art arda gelen tahminlere ev sahipliği yapıyor.

Çoğu Yemenli, Salih'in 30 yıllık iktidarının bitme olasılığına dair mutluluğunu ya da şaşkınlığını ifade ediyor.

Ancak katliam ya da iç savaş uyarısı yapanlar da var.

Demokrasi yanlısı göstericiler halk ayaklanmasının askeri ve ticari çıkarlar tarafından gasp edileceğinden kaygılı.

Böyle bir durumda, statükoda gerçek bir değişiklik yapılmayacağından, yalnızca ülkeyi yönetmesi için yeni bir isim getirileceğinden endişeliler.

Eğer bu senaryo gerçekleşirse, Ali Muhsin yüksek bir mevkiye gelecek, muhalif siyasetçi Hamit el-Ahmar da karlı çıkacak.

Amerikan yetkililerin ise artık Yemen'deki kısa ve uzun dönemli çıkarlarıyla ilgili yeni hesaplar yapmaları gerekebilir.

Amerika, bugüne kadar Salih'e temkinli yaklaştı.

Mısır'da Mübarek ve Libya'da Kaddafi söz konusu olduğunda ise ülkedeki ayaklanmalar kritik bir noktaya ulaştığında liderlere zamanlarının dolduğu cesur mesajı verilmişti.

Amerikan hükümetinin duruşunu belirleyen önemli etmenlerden biri Arap yarımadasındaki el Kaide örgütünün merkezinin Yemen olduğu değerlendirmesi.

Salih'in oğlu ve yeğenlerinin komutasındaki elit güvenlik ve istihbarat birimlerine bu nedenle yıllardır askeri yardım ve eğitim veriliyor.

Beyaz Saray, yerel yetkililerle olan bu bağları kaybetmekten endişe ediyor.

Fakat Amerika, Salih ve ailesinin konumlarını sürdürmek için çalışmaya devam ettikçe kendi çıkarlarını tehlikeye atıyor.

Yemenliler, Salih'in yeğenlerinden birinin komutasında olan ve Amerika tarafından desteklenen Merkez Güvenlik Kuvvetleri'ne bağlı birimlerin demokrasi yanlısı gösterilerin bastırılmasında bu kadar önemli bir rol oynamasına öfkeli.

Göstericilere karşı, terörle mücadele operasyonlarında kullanılması beklenen Amerikan yapımı gaz bombalarının kullanıldığı da biliniyor.

Salih, uzun yıllardır Yemen'in kontrolünü kaybederse ülkenin kaosa sürükleneceği endişelerinden faydalandı ancak cumhurbaşkanına ülke içinden verilen destek hızla kayboluyor.