Yunanistan Drahma'ya dönerse ne olur?

Chris Bowlby

BBC muhabiri

Yunanistan'da parlamentonun kemer sıkma önlemlerini kabul kararı kısa vadede iflas tehlikesinin savuşturulmasını sağlamış olabilir, ama aşırı borcunu azaltmaya çalışan ülke yıllarca sürecek ekonomik krizlerle karşı karşıya.

Ülkenin euro öncesindeki para birimi drahmaya dönmesi fikrine destek artarken, Avrupa liderleri de Yunanistan'ın eurodan ayrılması durumunda para birliğinin hayatta kalabileceğini söylüyor.

Peki Yunanistan yeni bir para birimine geçerse ne olur?

Euro bölgesi krizi sadece siyasi anlaşmalar ya da ekonomik analizlerden ibaret değil. İşin bir de insanların cebindeki paraya olan güven boyutu var.

Euronun her euro bölgesi vatandaşı için daha bütünleşmiş ve istikrarlı bir Avrupa kıtası yaratması umuluyordu.

Ancak eğer tek para birimi parçalanmaya başlar, bir ülke kendi ulusal para birimini yaşama geçirmeye girişirse euro bölgesinin tamamı bundan etkilenecek.

Yunanistan'a ilişkin borç paketi pazarlıkları devam ederken, ülkenin içindeki siyasi kriz de artıyor. Kemer sıkma önlemleri can yaktıkça krizin yakın zamanda çözüleceğine inanan pek yok.

'B Planı'nda ne var?

Euro bir arada kalamazsa ne olacağı sorusuna, hararetli tartışmalarda özel sohbetlerde yanıt aranıyor.

Euronun tarihi konusunda bir kitabı olan ve merkez bankası konularıyla ilgilenen bir düşünce kuruluşundan David Marsh, euro'nun kilit oyuncularıyla da yakın temasta. ''Bir B Planı bulunduğuna ikna olmuş durumdayım. İnsanlar bana böyle bir plan olduğunu söylediler'' diyor, ama planın gizli olduğunun da altını çiziyor.

Gizliliğin nedeni ise panik yaratmama arayışı. Yunanistan'da zaten mevduat sahipleri kitlesel biçimde olmasa bile bankalara akın etmişlerdi krizin ilk aşamalarında. Paralarını çekmiş ya da yurtdışına transfer etmişlerdi.

Siyaset bilimci Aristotle Kallis, ''İnsanlar birşeylerin korkunç bir şekilde ters gitmesinden endişeli. Ya Yunanistan euro'dan çıkacak ya da çıkarılacak korkusu'' diyor.

Ardından da, yeni para birimiyle gelecek olan bir devalüasyon, varlıklarının değer kaybetmesi, daha da ağırlaşacak bir yoksullaşma.

Yeni para birimi

Euro'dan ayrılmayı planlayan bir hükümet, muhtemelen öncelikle uluslararası darphanelerden biriyle, örneğin İngiltere merkezli matbaa De La Rue'ye âcil bir telefon edecektir.

Şirket, İngiliz sterlininden Irak'ın yeni parası dinara kadar çok geniş bir portföye sahip.

Peki yeni banknotlar ve bozuk paraları yürürlüğe sokmak ne kadar sürer?

De La Rue'nün danışmanlarından Mark Crickett, ''Dört aydan daha kısa süreceğini zannetmiyorum'' diyor.

Ama siparişi verecek hükümet, paniğin yayılması kaygısıyla sipariş ve teslimat işlerini olabildiğince gizli bir şekilde yapacaktır.

Euro'nun işlemden çekilmesi, muhtemelen âni bir şekilde duyurulacak ve geçici bir süreliğine, mesela dört aylığına geçici bir para birimi kullanılacaktır.

Yeni para birimi eğer Drahma olacaksa, bir euro'ya eşit bir değerde ortaya çıkması, ardından da hızla devalüe edilmesi beklenebilir.

Yunanistan'daki sermaye kontrolü, Yunan halkının eurolarını devalüe edilmiş bir kurdan yerel paraya çevirmeyi sınırlayacak, eski euroları yastık altlarında bulunduranlar ise muhtemelen sınıra doğru hareket edecektir.

Mark Crickett, böyle bir durumda ise hükümetin önünde, paranın çıkışını önlemek için ''sınırları kapatmak'' gibi bir seçenek olabileceğini söylüyor. Bu ise insanların, malların ve hizmetlerin serbest dolaşımı esası üzerinde kurulan Avrupa Birliği projesinin sorgulanması anlamına gelecek.

Ayrıca hareket sınırlaması diğer euro üyelerinde de paniğe neden olacak.

Euro bölgesinin dağılmasının ne anlama geleceği soruları üzerine çalışmaları bulunan, UBS'in baş stratejistlerinden, Larry Hatheway, ''Düşünün, Portekiz vatandaşısınız, birileri gelip size, 'gördün mü, Yunanistan euro bölgesinden ayrılmış.' diyor. Mantıklı hareket, kişisel servetinizi, paranızı Portekiz'de tutup tutmamayı gözden geçirmektir.'' şeklinde konuşuyor.

Eğer euro bölgesi dağılırsa, kıtanın para birimi bir belirsizlik dönemine girecek ve insanlar siyasetçilerinin hatalarının bedelini ceplerinden ödeyecekler.