BİZE ULAŞIN
Michelle Douglass / BBC Earth
Arjantin'in güneyindeki Chubut bölgesinde ilginç heykelimsi oluşumlar göze çarpar. 65 yıl önceki yaşamdan geriye kalan izlerdir bunlar. Patagonya'daki bu topraklar taşlaşmış ormanlara ev sahipliği ediyor.
ABD'de Paleobotanik Profesörü Dr Peter Wilf, çoğu insanın bu bölgeyi ay yüzeyine benzettiğini söylüyor. "Benim içinse burası olağanüstü güzel” diyor.
"Bugüne ait bir bitki örtüsü neredeyse yok, çok kuru bir toprak ve aşırı rüzgar var. Cüsseme rağmen beni bile deviriyor bazen.”
Taşlaşma bir bitkinin ya da hayvanın içerdiği organik maddelerin yerini minerallerin alması sonucu oluyor. Bu o canlının yapısını koruyarak bütün ayrıntılarıyla görmemizi sağlıyor.
Dr. Wilf ve ABD'deki ekibi ile Arjantin'deki paleontoloji müzesi ekibi 16 yıldır Patagonya'nın taşlaşmış ormanlarını inceliyor.
Chubut'taki Ormahea Parkı bu bakımdan en önemli taşlaşmış orman alanlarından biri sayılıyor.
Burada fosilleşmiş dinozorlar ve memelilerin yanı sıra her paleontolojik döneme ait bitki, çiçek ve meyveleri bulmak mümkün. Fakat Chubut'taki en ilginç ve göze batan şey taşlaşmış ağaç gövdeleri.
65 milyon yıl öncesinde, "dinozorların nesli tükendikten hemen sonra” Güney Atlantik sahillerine yakın nehirler boyunca yetişmiş kozalaklı uzun ağaçların kalıntılarını etrafta görmenin mümkün olduğunu söylüyor Dr. Wilf.
Fakat bu ağaçlar burada değildi aslında. Fırtınalarla erozyona uğrayan nehir kenarlarında ağaçlar devrilip suyla taşınarak kumlara ve katman katman biriken tortulara gömülmüş, zamanla çözülen silika; ağacın organik maddelerinin yerini almıştır. Isı artışı ve basınç nedeniyle ağaçlar ve onu kaplayan kum taşa dönüşmüştür.
"Çok daha sonraları jeolojik yükselme nedeniyle bu taşlaşmış ağaçlar yeniden yüzeye çıktı” diye açıklıyor Dr. Wilf. "Erozyon üst tortuları temizleyerek bu muhteşem dev fosilleri gün ışığına çıkardı.”
Ormachea Parkiçinaslında tam olarak "taşlaşmış orman” denemez; çünkü bu ağaçlar orijinal yetiştikleri bölgelerde değiller. Fakat yine de 165 milyon yıl boyunca dünyada hüküm süren dinozorların ortadan kaybolmasından hemen sonraki yaşama dair önemli bilgiler içeriyorlar.
Biraz daha güneyde Cerro Cuadrado bölgesinde ise ağaçlar Jurassic dönemdeki yanardağ patlamaları sonucu devrilip oldukları yerde fosilleşmiş. Dr. Wilf bunların gerçek fosil ormanlar olduğunu söylüyor.
Paleontologlar için gerçek bir hazine bu fosiller, ancak koruma altına alınmış olmalarına rağmen fosil kaçakçılarının da yağmasına uğruyorlar.
Arjantin dışında ünlü taşlaşmış ormanlar Yunanistan'ın Midilli Adası'nda, ABD'nin Arizona ve Wyoming eyaletlerinde de bulunuyor.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Earth'te okuyabilirsiniz.
Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.
