Antibiyotik kullanmanın temel kuralları
Ülkemizde gereksiz ve yanlış tüketilen ilaçların başında antibiyotikler geliyor.
Biraz ateşimiz çıktığında... boğazımız ağrıdığında... grip olduğumuzu sandığımızda... hemen antibiyotiklere sarılmaz mıyız? Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, Mynet okurları için yazdı.
Antibiyotik nedir?
Antibiyotikler, infeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılan ve bakteri, mantar, parazit... gibi mikroorganizmaların çoğalmasını durdurarak veya onları öldürerek etkili olan bir ilaç grubudur. Yerinde ve uygun olarak kullanıldığında hayat kurtarıcı olan bu ilaçlar, yanlış uygulamalarda önemli ekonomik kayıplara neden oldukları gibi, mikropların direnç kazanmalarına, ciddi yan etkilere de yol açabilirler.
TEMEL KURALLAR
- Antibiyotik seçimi dikkatle yapılmalı, doktor önerisi olmadan gelişi güzel ilaç kullanılmamalıdır. Nezle, grip gibi viral infeksiyonlarda antibiotik almak gereksiz ve zararlıdır.
- Hastalık etkeninin tam olarak saptanamadığı veya birden çok bakterinin etken olma ihtimallerinin olduğu durumlarda geniş spektrumlu antibiyotikler tercih edilir. Doktorlar, özel durumlarda aynı anda iki antibiyotik birden verebilirler.
- Her hasta ve hastalık için en uygun antibiyotik seçilmelidir. Pahalı antibiyotik iyi antibiyotik demek değildir. İdeal seçim, çeşitli vücut sıvılarının (balgam, idrar, kan...) kültür ve antibiyogramına göre yapılır, ancak bu pratikte her zaman mümkün olmaz.
- Antibiotiklerin dozu, genel olarak yaşa ve vücut ağırlığına göre belirlenir. Antibiyotik düzeyi kanda istenilen düzeye erişemiyorsa beklenen etki elde edilemez. Buna karşılık yüksek düzeylerde önemli yan etkiler ortaya çıkar.
- Antibiotikler değişik şekillerde uygulanabilir. En rahat ve ucuz olanı, ilacın ağız yoluyla tablet veya şurup olarak alınmasıdır. Ağız yoluyla ilaç içemeyenlere, bulantı-kusması veya ishali olanlara ya da durumu ağır olanlara antibiyotik kas veya damar içine iğne ile zerk edilerek verilmelidir.
- Antibiyotikler belirli aralıklarla ve düzenli olarak alınmalıdır. Bu süreler antibiyotiğin türüne göre değişir. Bazılarının 6 saat ara ile alınması gerekirken, bazılarının 24 saatte bir alınması yeterlidir.
- Antibiyotik tedavi süresi hastalığa göre farklıdır. Bazı durumlarda tek bir doz bile yeterli olurken bazı hastalıklarda haftalarca ve hatta aylarca ilaç alınması gerekir.
- Gebelere ve çocuklara güvenle uygulanabilecek antibiyotikler olduğu gibi, kesinlikle verilmemesi gerekenler de vardır.
- Böbrek ve karaciğer hastalığı olanlara ilaçlar çok dikkatle verilmeli ve hastalar yakından izlenmelidir.
- Antibiyotiklerin ciddi allerjik belirtilere neden olabilecekleri unutulmamalıdır. Özellikle penisilin türü antibiotikler ölüme kadar gidebilen reaksiyonlara yol açabilirler.
