Aşılama tedavisi mi, tüp bebek mi?

AŞILAMA TEDAVİSİ KİMLERE UYGULANIR?

Aşılama tedavisi kısırlığı olan çiftlerde sık kullanılan bir yöntemdir. Açıklanamayan kısırlık, cinsel iktidarsızlık, ağır hipospadias, meninin geri akımı, cinsel ilişkide tıbbi hastalıklara veya vajinismus gibi psikolojik nedenlere bağlı sorunlar yaşayan çiftlerde, sperm sayısı, hareketliliği veya yapısal olarak normal sperm oranı düşük olan erkeklerde, kanser tedavileri nedeni ile sperm dondurulmuşsa veya kadında endometriosis hastalığı, tek tüpün kapalı oluğu durumlarda, yumurtlama bozuklukları varsa aşılama yöntemi uygulanır.
Aşılama yönteminin uygulanabilmesi için son 3 veya 6 ay içerisinde yapılmış sperm analizi testinde sayı, hareketlilik ve normal yapıda sperm oranının normal veya normale göre hafif azalmış olması, son 1 yıl içinde çekilen rahim filminin normal olması ve en önemli konulardan biri de kadın yaşının 40 yaş altında olması gerekir. 37 yaş üzerinde olan kadınlarda ise yumurtalık reservinin azalmamış olması şartı vardır.

TÜP BEBEK TEDAVİSİ KİMLERE UYGULANIR?

Rahim kanalları tıkalı olan kadınlarda, endometriyozis hastalığı nedeniyle karın içinde yaygın yapışıklıkları olan ve tedavi ile gebelik elde edilemeyen kadınlarda, sperm sayı ve kalitesinin ileri derecede bozuk olduğu durumlarda, immünolojik kısırlıkta, bazı hormonal bozukluklarda, diğer tedavi yöntemleri ile gebelik elde edilememesi durumlarında, sebebi açıklanamayan kısırlıkta, kalıtsal bazı hastalıkların embriyo aşamasında teşhis edilerek sağlıklı bir bebek elde etmek amacıyla (preimplantasyon genetik tanı yöntemleri ile beraber) durumlarda tüp bebek tedavileri uygulanır.

AŞILAMA TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?

Yumurtlama zamanında laboratuvarda sperm yıkama yöntemi ile hazırlanan hareketliliği yüksek olan spermlerin yumurtaların mümkün olduğunca yakınına ince bir kateter aracılığı ile rahim içine verilmesi yöntemidir. Aşılamada amaç vajinal asidite ve rahim ağzında mukus problemlerinin by-pass edilerek yıkanarak seçilmiş spermleri doğru zamanda yumurta yakınına vererek yumurtanın döllenmesini kolaylaştırmaktır.

Kadının kendi yumurtlamasının olduğu aylarda doğal yumurtama zamanında veya ilaçlarla bir veya iki yumurta geliştirilerek bunları iğne ile çatlatarak yumurtaların çatladığı saatlerde uygulanır. Hastaneye yatış gerektirmeyen ağrısız bir yöntemdir. Tüp bebek yöntemine göre daha basit, ucuz, fizyolojik ve daha az zahmetlidir, gebelik elde edilene kadar tekrarlanabilir.
İlaç tedavileri ile yumurtalıklar uyarılınca birden fazla yumurta gelişmesi durumunda çoğul gebelik riski ve ovarian hiperstimulasyon sendromu denilen yumurtalıkların aşırı büyümesi gibi sorunlar nadiren yaşanabilir. Sadece erkeğe ait nedenle aşılama uygulamalarında yumurtalıkların ilaçlarla uyarılması gerekli değildir, yumurtalıkları ilaçla uyarılmamışlara göre başarıyı artırmamaktadır.

TÜP BEBEK TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?

Tüp tedavisinin aşamaları: yumurtaların geliştirilmesi için iğne tedavisi dönemi, yumurta toplama, laboratuvarda yumurta döllenmesi ve embryo gelişmesi dönemi ve embriyo transferidir.

Tüp bebek tedavisinde yumurtlama tedavisinin amacı birden fazla yumurta gelişmesini sağlamak için iğne ve haplarla hormonal olarak yumurtalıkların uyarılmasıdır. Hangi ilacın ne dozda kullanılacağı hastaya ve tedavi protokolüne bağlı olarak değişebilir.
OPU adı verilen yumurta toplanması işleminde vajinal ultrason ile yumurtalıklardaki olgunlaşmış yumurtalar iğne aracılığıyla folikülden aspire edilir. OPU vajinal ultrasonografi ile oldukça kolay ve konforlu bir şekilde gerçekleşmektedir.
Yumurta kültürü ve sperm hazırlanması tamamlandıktan sonra dölleme işlemine geçilir. Mikroenjeksiyon (ICSI) uygulaması, mikro-pipetler yardımı ile mikroskop altında spermin, kadından elde edilen yumurtanın içine enjekte edilmesidir.
Embriyolar iki hücreli aşamadan embriyonun ana rahmine tutunmadan önce ulaştığı en son aşama olan blastokist aşamasına kadar 2. ve 5. günler arasında herhangi bir dönemde transfer edilebilir. Transfer gününe kadar geliştirilmiş medium sistemleri kullanılarak inkübatörde tutulan embriyolardan en kaliteli olanları anne adayının rahmine nakledilir.

AŞILAMA TEDAVİSİ VE TÜP BEBEK TEDAVİSİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Aşılamada tüp bebekte yapıldığı gibi rahim içine döllenmiş yumurta (embriyo) yerine doğrudan spermler verilir. Bu şekilde, döllenmenin kadın vücudu içinde doğal yollardan gerçekleşmesi beklenir.
Tüp bebek yöntemi kadın vücudunda üretilen yumurta hücrelerinin vücut dışına alınarak erkeğin spermi ile laboratuvar ortamında döllenmesi ve elde edilen döllenmiş yumurta olan embriyonun kadın rahmi içine geri verilmesi (embryo transferi) ilkesine dayalıdır.

AŞILAMA TEDAVİSİNDE HAMİLELİK ŞANSI NEDİR?

Doğru tanı ve doğru hasta seçimi önemlidir. Yaş, kısırlık süresi, erkek faktörü ve diğer ek faktörleri de değerlendirdikten sonra uygun algoritmada tedaviye başlanması gerekmektedir. Uygun teknik ve zamanlama (bilgi ve deneyim gerektirir) başarıda en önemli faktörlerden biridir.

Aşılama yöntemi ile bir uygulamada gebelik şansı sağlıklı bir çiftin bir ayda gebe kalabilme şansı olan %20 civarlarına ulaşır. Gebelik elde edilene kadar 3 veya 4 kez aşılama yöntemi denenebilir ancak gebeliklerin çoğu ilk yapılan denemelerde olmaktadır. Gebeliklerin % 88.8’i ilk üç, % 95.5’u ilk dört tedavi uygulamasında olmaktadır. Daha fazla ısrar etmek gebelik oranlarını artırmayacağı için tüp bebek tedavisine geçilir.

TÜP BEBEK TEDAVİLERİNDE HAMİLELİK ŞANSI NEDİR?

Tüp bebek tedavileri ile gebelik şansı % 40-60'lara kadar çıkabilmektedir. Ancak tüp bebek tedavisinde hamilelik şansı yaşa göre değişmektedir. 30 yaşın altındaki hastalarda %60’lara kadar gebelik elde edilebilirken, 35 yaş civarında %40’lara, 40’lı yaşlarda ise %15’lere düşmektedir. Bu oranlar bir tedavi uygulaması için geçerli iken arka arkaya yapıldığında 4 uygulama sonrası %90’ların üzerine çıkabilmektedir.
Sonuç olarak çocuk tedavisi için başvuran çiftlerde çok iyi değerlendirilme ve gerekli tetkikler sonrasında aşılama yöntemi mi tüp bebek mi gerektiği konusunda karar verilmesi uygun olacaktır.

Prof. Dr. Nilgün Turhan
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Web sitesi
Facebook
Instagram