Ateşli Çocuğa Aspirin Vermeyin!

İçinde bulunduğumuz ve ateşli solunum yolları enfeksiyonlarının adeta salgın şeklinde insanları ve özellikle de çocukları yataklara düşürdüğü şu günlerde dikkate alınması gereken bir hastalık var; Reye Sendromu. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, grip olan 16 yaşından küçük çocuklara aspirin verildiğinde ortaya çıkan ve vücudun birçok organını ilgilendiren, ama esas olarak karaciğerde yağ birikimi ve beyin içi basınçta aşırı yükselmeye yol açan ölüm ihtimali yüksek olan bir hastalık olduğunu belirterek, hastalık hakkında soruları yanıtladı..
Reye sndromu nedir?
Reye Sendromu, ilk kez 1963 yılında Avustralya’lı bir patalog olan Dr. Reye tarafından ayrı bir hastalık olarak tanımlanmıştır.
Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle beraber, grip, soğuk algınlığı ya da suçiçeği gibi viral enfeksiyonlar nedeniyle aspirin kullanan çocuklarda ve gençlerde risk çok yüksektir. Bir araştırmada Reye Sendromu olan çocukların %90’ının aspirin almış oldukları belirlenmiştir. Gerçekten de Reye Sendromuna grip salgınlarının daha çok görüldüğü aralık, ocak, şubat gibi kış aylarında daha çok rastlanır.
Hastalığın belirtileri neler?
Reye Sendromu, grip gibi bir ateşli viral enfeksiyondan 1-14 gün sonra iki aşamalı bir hastalık olarak ortaya çıkar. İlk dönemde şiddetli ve sürekli bulantı ve kusma ile beraber aşırı yorgunluk, uyku hali, çevreye ilgisizlik gibi beyinle ilgili belirtiler vardır. İkinci dönemde ise, kişilik değişikliklerinden bilinç bulanıklığı ve komaya kadar giden sinir sistemi belirtileri tabloya hakim olur. 2 yaşından küçük çocuklarda kusma yerine ishale daha çok rastlanır. Reye Sendromunda ateş normaldir. Belirtilerin süresi ve şiddeti hastadan hastaya değişir.
Erken tanı hastalığın tedavisinde ne kadar önemli? Reye Sendromu erken dönemde tanınıp uygun şekilde tedavi edilmediği zaman, ölüm ihtimali çok yüksek olan bir hastalıktır. İstatistiklere göre, geç tanı konanların %90’ı kaybedilirken, erken tanı ve doğru tedavi alan hastaların %90’ı hastalığı atlatabilirler.
Reye Sendromundan iyileşen çocukların bazıları tamamen düzelir, ama bazılarında zeka geriliği gibi bir takım nörolojik ve psikolojik belirtiler kalabilir.
Viral enfeksiyon geçiren ve aspirin de kullanılmış olan bir çocukta, ateş olmaksızın şiddetli kusma ile beraber karaciğer enzimleri yükselmesi varsa Reye Sendromu düşünülmelidir.
Tedavi nerede ve nasıl yapılıyor?
Reye Sendromu’ nun tedavisi mutlaka yoğun bakım ünitelerinde yapılmalıdır. Bu hastaların ağız yoluyla beslenmesi sakıncalı olduğundan, damar yoluyla verilen sıvılarla beslenirler. Beyin ve kan basıncı ile sıvı ve elektrolit düzeyleri sürekli olarak izlenir. Solunum yetersizliği olan hastalara solunum aletleri ile yapay solunum yaptırılır.Beyin ödemine karşı kortizon verilir. Kan şekeri düşük olan hastalara %25’lik şekerli serumlar uygulanır.
Ebeveynler neye dikkat etmeli?
16 yaşından küçük olan çocuklara grip veya ateşli başka bir virüs enfeksiyonu geçirdiklerinde kesinlikle aspirin verilmemelidir. Bu çocuklarda kullanılacak ağrı kesici-ateş düşürücü ilaç parasetamol olmalıdır.