Çocuğunuzu kendi içinde değerlendirin
İSTANBUL (İHA) - Her çocuğun birbirinden farklı olduğunun altını çizen uzmanlar, tavır, davranış ve vücut gelişiminin çocuktan çocuğa farklılıklar gösterebileceğini kaydediyor.
Bebekler, bir gün bile gelişim ve büyüme açısından farklılık gösterdiği gibi her bebek de birbirinden farklı olabiliyor. Uzmanlar, çocuğun gelişim ve büyümesini çevresindekilerle kıyaslayarak değil de, bireysel olarak takip etmenin daha yararlı olacağını tavsiye ediyor.
Amerikan Hastanesi uzmanları bir bebeğin gelişim tablosu şu şekilde özetliyor:
"1 aylıkken görüp, duyabilen bebeğiniz, 2 aylık olduğunda gülmeye, 4 aylık olunca ise cisimleri iki eliyle kavramaya, kendi kendine oynamaya başlar. 6 aylıkken destekle oturabilen bebeğiniz 9 aylık olduğunda destekle birkaç adım bile atabilir. Bebek kolları ve bacakları hafif bükülmüş olarak yatar. Bu dönemde emme, yakalama, arama gibi yeni doğan dönemine ait refleksler (otomatik hareketler) bebeğin tek hareketleri olabilir. Zaman zaman bakışınızı yakalayıp size bakabilir. Bu durumda ona bakarak, gülümseyerek, başınızı sallayarak yanıt vermeye çalışın.
Bulanık görür. 20-25 cm mesafeyi seçebildiği için onu tutanı çok rahat görebilir. Henüz başını kaldıramaz, yatarken dönemez ve oturamaz. Sakin olduğu kısa dönemler olacaktır, bu dönemlerde ona şarkı söyleyin, konuşun, evde gezinin. Bebeğiniz 1 aylık olduğunda görebilir, duyabilir, tat alabilir, acıyı hisseder. Başını tutabilir, karın üstü yattığında başını sağa-sola çevirebilir. Emerek kendini sakinleştirebilir. Agu- ıkınma sesi- kumru sesi-mırıldanma gibi sesler çıkarmayı dener. Kısa süreli izleyebilir, yakın tutunca dikkatle bakabilir. Sizi tanıdığını belli edebilir. Sesinizi duyunca sakinleşebilir. El ve ayaklarının farkına varmaya başlar".
2-3 AYLIK BEBEĞİNİZ NELER YAPABİLİR?
Uzmanlar, bebeklerin gelişimiyle ilgili, "Bu dönemde bebekler başını daha uzun süre dik tutabilir, göğsünden destek alıp kalkmaya çalışabilir. Ellerini bacaklarını sallamaya, basmaya çalışabilir. Parmaklarını açabilir, ellerini birleştirip ağzına götürebilir ama henüz elini bütün olarak kullanır. Gülmeye başlar, tanır. Tek heceli sesler çıkarmaya, cıvıldamalara başlar. 90-180 derece izleyebilir.
Bebeğiniz 4 aylık olduğunda etrafıyla ilgilenmeye başlar, yatmak değil oturmak ya da dolaştırılmak ister. Biraz destekle 1-2 dakika oturabilir. Karnının üstüne yattığında elleriyle itip minik push-up'lar yapar, hatta bir tarafa dönebilir. Uzanıp cisimleri iki eliyle kavrar, biraz inceleyip sonra ağzına götürür. Salyası bollaşır. Kendi kendine oynayabilir. Tek heceler 4-5 aylarda çıkmaya başlayabilir, ancak anlamlı değildir. Çığlık atmayı dener.
Bebeğinizin kişiliği belirginleşmeye başlar. Size tüm yüzü ve vücuduyla yanıt vermesi yakındır. Bu süreçte bebek artık her şeyi görüp izleyebilir. Destekle oturabilir. Eğer ek gıdalara geçtiyseniz kaşıkla beslemeyi bebek otururken yapmalısınız. Her iki yöne de dönebilir. Yüzükoyun yatarken poposunu havaya kaldırmaya bile çalışabilir. Bebek 3 boyutu kavrayabilir ve büyüklük ve şekillerine göre cisimleri gruplandırabilir. Aynada, arkasında sizi görürse, arkasına bakıp sizi arayabilir. Bir eliyle kavradığı cismi diğer eline geçirebilir, iki saplı bir bardaktan yardımınızla su içebilir. Cisimleri birbirine vurur, ellerini birleştirir, oyuncağını tek eliyle tutabilir. Sesli güler, çığlıklar atar. Bebeğiniz artık eğlenmeye başlar. Sizinle saklambaç oynayabilir. Yabancıları ayırmaya başlayabilir. Emme, baloncuklar çıkarma, yalama, konuşma öncesi hareketlerdir" açıklamasında bulunuyor.
9 AYLIK BEBEĞİNİZ NELER YAPABİLİR?
"9 aylıkken bebekler ayağa kalkmak için kendilerini çekmeye başlarlar" diyen uzmanlar, "Ses çıkarmak için bir şeyleri birbirine vurmaya bayılırlar. 'Baba', 'mama' gibi sesler çıkarmaya başlarlar. Bebeğiniz bu dönemde eşyaları, kaplara koyup çıkarabilir. Bazı 9 aylıklar, destekle birkaç adım bile atabilir. Bebeğiniz ayrıca, dizlerini kırarak eğilmeyi ve ayakta durduktan sonra tekrar oturabilmeyi öğrenir. Bu dönemdeki bir bebek, hareket etmenin verdiği özgürlük duygusu ile emekleyerek veya iki ayak üzerinde, hareket etmek, ulaşmaması gereken şeyleri almak ister. Bu dönemde, belki de merdivenleri emekleyerek çıkabilir ve eşyalara tutunarak hareket edebilir.
9-10 aylık olunca bebekler bir şekilde oda içinde sürünerek, emekleyerek, eşyalara tutunup sıralayarak dolaşmaya başlarlar. Bir oyuncağını uzaklaştırırsanız, gittikçe daha çok kendine güvenen bebeğiniz buna karşı çıkacaktır. Aslında artık kendi istek ve ihtiyaçlarını belirtmeyi öğrenmeye başlıyor. Problem çözme yeteneği gelişir ve şimdi şeffaf bir kabın içinde gördüğü oyuncağı almak için direkt uğraşmak yerine kapağını açmayı dener.
Kelimeleri kullanmasa da onları anlar. Kelimelerinizden çok, tonlamanızdan anlam çıkarır. Onunla ne kadar çok konuşursanız-yemek hazırlarken, araba kullandığını belli edebilir. Sesinizi duyunca sakinleşebilirken, üzerini giydirirken, o kadar çabuk iletişim yeteneklerini geliştirir. Bir çalışmada, çocukların bir gün içinde ne kadar çok kelime duyarsa, o kadar zeki olduklarını gösterilmiş. (Tabii ki televizyondan veya arka plandaki sohbetlerden duyulan kelimeler değil; bebeğinizin anlamasına yardım etmek için konuşmalar interaktif olmalı.)
Kendi başına ilk adımlarını bu yaşta atabilir. Aslında bunu, bundan sonraki birkaç hafta veya ay yapamayabilir, yani eğer bu ay yürüyemezse üzülmeyin. Çoğu çocuk bu ilk adımları parmak ucunda, ayakları dışa dönük olarak yapar. Kaşık kullanarak, her ne kadar ağzını ıskalasa da kendini beslemeye başlayarr, yatmak değil oturmak ya da dolaştırılmak ister. bilir. 'Mama' ve 'baba' dışında birkaç kelime daha bilebilir. Uyduruk bir dille konuşabilir. Her şeyi itmenin, fırlatmanın ve yere çarpmanın çok eğlenceli olduğunu düşünür. Oyuncağını size verir, geri alır. Blokları bir kaba doldurur, boşaltır. Bu kaplar ve tavalar için de geçerlidir. Küçük olanları, büyük olanların içine koyar, ayrıca onları birbirine çarparak korkunç gürültüler çıkarır" diye sözlerini sürdürüyor.
15. AYDA ÇOCUĞUNUZ NELER YAPABİLİR?
Uzmanlar, "Artık yürüyor hatta koşmaya çalışıyor olabilir. Eğilip yerden bir cismi rahatça alır. Parmağıyla işaret eder, vücut kısımlarını bilebilir. Çizgi çizebilir. Üst üste 2 küp koyabilir. Çocuğunuz yeni şeyleri kurcalamaktan, araştırmaktan zevk alır. Yeri süpürmek, silmek, çamaşır yıkamak gibi aktiviteleri taklit edecektir. En az 1 anlamlı kelime söyler.Çocuğunuz 18 aylık olduğunda koşabilir, topa vurabilir. İki basamaklı bir komutu yerine getirebilir. Hafızası gelişmeye başlar.
Vücut kısımlarını bilir. 5-10 kelimesi olabilir. İsteklerini belirtebilir. 3-4 küple kule yapabilir. Anahtarları, düğmeleri çevirebilir. Saçını tutmak, sallanmak, parmak emmek gibi kendini rahatlatıcı bazı alışkanlıkları oluşabilir. Çocuğunuz iki yaşına geldiğinde sürekli hareket halindedir. Koşar ve tırmanır. Kolay yorulur. Tek başına merdiven iner ve çıkar. Ayak ucuna basarak yürümeyi becerebilir. 3-5 küpü üst üste koyar. Rastgele çizgiler çizerken artık kontrollü yazmaya başlar. Büyük butonları açıp kapatabilir. Tuvalet ihtiyacında daha bağımsızdır (Hala biraz yardıma ihtiyacı olabilir). Gece uykuya yatırmak zorlaşabilir.
Oldukça gerçekçi taklitler yapar. Kardeşleriyle daha fazla ilgilenir. Cinsiyetini bilir. Hayali bir oyun arkadaşı yaratabilir. Diğer çocuklarla birlikte olmak ister ama onlarla oyun oynamaz. Paylaşmayı sevmez. Her şeyi 'benim' diye sahiplenir. Diğer çocukları tırmalayabilir, ısırabilir, vurabilir veya itebilir. Kolay sinirlenir ve çok sabırsızdır. Bağırıp çağırır, yumruklar atar. Kendi istediklerini yapmak ister. Günlük düzen bozulunca sinirlenir. Konuşmaya ilgisi artmıştır. Çocuk dili kullanır. 3-5 kelimeli cümleler kurar. Konuşabildiğinden daha fazla sayıda kelimenin anlamını bilir. Kendi işini kendi yapar. İkna etmek giderek zorlaşır. Alternatifler arasında seçim yapamaz" şeklinde bebek gelişimi hakkında bilgi veriyor.
3 YAŞINDA ÇOCUĞUNUZ NELER YAPABİLİR?
"3 yaşına gelen çocuğunuz kendi kendine yardımsız yemek yer. Zıplar, koşar, parmak ucuna basarak yürür" diyen uzmanlar, "Merdiven inip çıkar. Kendi soyunabilir, ancak giyinmek için yardıma ihtiyacı vardır. Büyük butonları açıp kapayabilir. Pastel boyaları daha iyi kullanır. Süt dişleri düşebilir. Anne, babasını idolleştirir. Telefona cevap verir. Büyüklerden onay almak ister.
Sınırlamaları sürekli test eder. Sıklıkla yalnız oynamayı tercih eder. Hayali bir oyun arkadaşı olabilir. Diğer çocuklarla oyunlar kurar. Oyunda sırasını bilir. Daha sakin ve uyumludur. Bazen ağlama ve tutturmaları olabilir. Yabancı olduğu nesne ve faaliyetlerden korkabilir. Bazen bebek gibi davranabilir. Rüyaları hakkında konuşmaya başlayabilir. Yaşını, adını, soyadını, oturduğu semti bilir. Yaklaşık bin kelime bilir. Bazı gramer prensiplerini kavrr, yatmak değil oturmak ya da dolaştırılmak ister. rar. Bazı hikayeleri tekrar tekrar dinlemekten hoşlanır, öğrenebilir.
Temel renkleri tanıyabilir. Bazı çok basit sorumluluk üstlenebilir. Merak edip sorular sorar. Dikkat süresi birkaç dakikadan uzun değildir. 4 yaşındaki bir çocuğun sıçrama, koşma, tırmanma yeteneği artar. Kolay yorulur. Sakardır. Ba iğırmaktan hoşlanır, beklenmedik seslerden korkar. Kendi kendine tuvalet ihtiyacını karşılar. Kendi giyinir, soyunur, fermuarını çeker. Bildiği nesnelerin resmini çizer. 20 dakika süreyle televizyon seyreder. Son karar için ailesine danışır. Sınırlamaları test eder. Tepkinizi gözlemek için argo sözler kullanır. Grup aktivitelerine hazırdır. Farklı cinsiyet rollerini bilir. Yetişkinlerin aktivitelerini taklit eder. Zaman zaman bebek gibi davranır. Yeni korkular gösterebilir. Şakacı olma eğilimindedir. Yaklaşık bin 500 2 bin kelime bilir;4-5 kelimeli cümleler kurar.
Eğlenceli, abartılı hikayelerden hoşlanır. Ona kadar sayabilir; bazı şekilleri tanır. Bazı zaman kavramlarını anlamaya başlar (dün,bugün,yarın). Sürekli 'neden' diye sorar. Yardımsız oyuncaklarını toplar. Basit işlerde yardım etmeyi sever. Doğru ve yanlış arasındaki farkı anlamaya başlar. Hayal ile gerçek hayatı ayırma yeteneği gelişir" değerlendirmesini yapıyor.
5 YAŞINDA ÇOCUĞUNUZ NELER YAPABİLİR?
5 yaşında bebeklerin süt dişlerinin düşmeye başlayacağını da kaydeden uzmanlar, "Sağ veya sol el tercihi belirginleşir. Ayrıntılı yapıları kurar. Kolay yorulur. Kendi başına banyo yapar, yemek yer, giyinir, tuvalete gider. Semistructured oyunlara katılmaya başlar. Hareketli oyunlardan hoşlanır. Sesli ritim çalgılardan hoşlanır. Doğum ve üreme hakkında sorular sorar. Duygularını kelimelerle ifade etmeye başlar. Kolayca utanır. Ölüm hakkında duygular ortaya çıkar. Aşırı yaramazlıklar yapar. Bağımsızlıktan hoşlanır. Ağır başlı ve güvenilirdir. Kurallara daha fazla uyumludur.
Bazen ispiyon (tattle), kötü söz (name-call), vurma, itme gibi davranışlar gösterebilir. Farklı cinsiyet rollerini bilir. Basit grup ödevlerine uyum gösterir. Büyükleri sevindirmekten hoşlanır. Diğer çocuklarla daha rahattır. Aile aktivitelerine çok ilgilidir. Harf ve kelime farkını anlamaya başlar. Oyunları daha fazla süreyle devam ettirir. Gerçekleri ister. Temel renkleri bilir. Sağ ve sol kavramını anlar. 2.bin-2 bin 500 kelime bilir. Kolay ev işlerine yardım edebilir. Adres ve telefon numarası öğrenebilir. 10'a kadar sayabilir. Karşıtlık kavramını anlamaya başlar. 6-8 kelimeli cümleler kurabilir.
Paraları ayırt eder. Sabah, öğleden sonra, akşam, dün, bugün, yarın gibi kavramları anlar. Gerçek hayat ile hayal ürünü arasındaki farkı daha iyi ayırt eder. Tek düşüncenin kendisininki olduğuna inanır. 6 yaşına gelen çocuğunuz oyunlarda aktif rol almayı sever. Bazı motor kabiliyetleri gelişmektedir. Banyo yapmak istemeyebilir. Mum boyayla iyi boyar ancak yazı yazma ve kesmede zorlanabilir. Ruh hali oynaktır. Eleştirilmekten hoşlanmaz. Yanlış yapmaktan çekinir. Oyun oynarken kurallar koyar. Arkadaşlarını değerlendirebilir. Yaşıtlarıyla ortak oyunlar kurar. Özgürlüğüne dve üşkündür. Basit ev işlerini yüklenebilir. 100'e kadar sayabilir. Şekil, zaman, renk, sayı gibi kavramları daha iyi anlar. Kaza ve maksatlı davranışları artık algılayabilir. Dikkat süresi 15 dakikayı geçmez. Fikir farklılıklarının olabileceğini anlarrr, yatmak değil oturmak ya da dolaştırılmak ister.
Bu yaştaki bir çocuğun yazı ve çizgisi ince motor yeteneğinin artmasıyla hızla ilerleyecektir. Dış görünümü ve davranışları konusunda rahattır. Kilosu ve boyuyla ilgilenir. Sonsuz enerjisi vardır. Tartışır, bazen üstünlük taslar. Aynı zamanda sevgi dolu ve tepkilidir. Başkalarının fikirlerine yorumlar getirir. Arkadaşları arasında gruplaşmalar başlar. Sır saklar. Karşı cinse biraz hırçındır. İdealistir. Çeşitli projeler geliştirir; koleksiyon yapar. Verilen işi bitirmekten gurur duyar. Hemen utanır. Korku, kızgınlık, üzüntü gibi duyguların paylaşıldığını hisseder. Umudu kolay kırılır" şeklinde açıklamalarını tamamlıyor.
