Çocuklarda Göz Tembelliğine Dikkat!

Alman Göz Hastanesi'nden Prof. Dr. Acun Gezer göz tembelliği ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi. Özellikle 7 yaşından sonra tembelliği yenmek oldukça zordur. Bu nedenle göz tembelliğinin çok erken yaşlarda tespit edilmesi, tembelliğe neden sorunun tedavi edilmesi için çok önemlidir. Göz tembelliğine sebep olan durumların bir an önce ortadan kaldırılması ve o gözden beslenen beyindeki hücre gruplarının uyarılmaya başlanması gerekir.

Neler göz tembelliğine yol açar?

Göz tembelliği gözlerin normal olarak kullanılmasını engelleyen her türlü durumda ortaya çıkabilir. Çoğu vakada göz tembelliğine yol açan durumlar kalıtsal olabilir. Özellikle ailesinde göz tembelliği olan çocuklar göz doktoru tarafından mutlaka muayene edilmelidir.

Gözler ne zaman kontrol edilmelidir?

Tüm çocuklar 4 yaşına kadar muayene edilmelidir. Tüm doktorlar görmede şüpheli bir durumun bulunduğunu tespit edebilmektedir. Ailede benzer bir hastalığı bulunan bir kişi varsa 3 yaşından önce muayene edilmelidir.

Göz tembelliğinin sık görülme nedenleri nelerdir?

1. Şaşılık: İki göz ayrı ayrı yönlere bakıyorsa beyne iki ayrı görüntü gider ve çift görme meydana gelir. Organizma bu çok rahatsız edici durumu gidermek için beyinde gözlerden birinden gelen görüntüyü baskılar. Böylece tek gözle görme sağlanırken diğer gözün görüntüsü kullanılmamaya başlanır. Bu arada görüntüsü baskılanan gözde tembellik gelişmeye başlar.

2. Kırılma kusurları: Mevcut olan yüksek kırılma kusuru nedeni ile bir göz diğerinden çok bulanık görüyorsa, bu göz tembel hale gelir. Görünüşte bariz herhangi bir problem olmadığı için çocuk bu durumu kendi fark edip ifade edebilecek yaşa gelene kadar saptanması zordur.

3. Diğer göz hastalıkları: Bu grupta görme eksenini kapatarak gözün görüntü almasını engelleyen tüm hastalıklar sayılabilir. Bunlar başlıca kornea, iris, lens ve vitreus gibi gözün kırıcı ortamlarının kesiflik veya anormal pozisyonda olmaları ile ilgili hastalıklardır. Bunlar en ağır göz tembelliğine neden olan gruptur. Tedavi için görüntüyü engelleyen asıl problemin çözümü öncelik taşır ve şarttır. Bu engel kaldırılmadığı takdirde göz tembelliğini gidermek de mümkün olamaz. Bu nedenle örneğin bir doğumsal katarakt söz konusu ise bu durumun çocuk doğar doğmaz fark edilip hemen ilk birkaç hafta içinde ameliyatla giderilmesi sonrasında göz tembelliğinin tedavisi etkili olur. Eğer ameliyatta gecikilirse yerleşecek tembelliği sonradan gidermek de zor olacaktır. Yani sebebi ortadan kaldırmak ve göz tembelliğinin tedavisine başlamak için en uygun yaş, en erken yaştır. 10-12 yaşından sonraki tedavilerden ise fayda beklememek gerekir.

Göz tembelliğinin tedavisi

Göz tembelliğinin tedavisi kapama (oklüzyon) tedavisi ile yapılır. Burada prensip iyi gören gözün belli sürelerde kapatılıp çocuğun kullanmadığı tembel gözünü kullanmaya zorlanmasıdır. Genellikle tembelliğin düzeyine göre günlük belli sürelerle uygulanan bu tedavi esnasında çocukla özel olarak ilgilenilmesi gerekir. Burada ailelere çok büyük görev ve sorumluluk düşmektedir. Çocuk iyi gören gözü kapatılıp kendi haline bırakıldığında mutlaka bu can sıkıcı durumdan kurtulmak isteyecek, kapalı gözünü açacak veya huysuzluk yapacaktır. Bu nedenle bu kapama süresince oyunlar oynayarak ufak ödüllerle tedaviye özendirerek, yaşı müsaitse boyama kitapları, bilgisayar oyunları gibi el ve göz koordinasyonu isteyen dikkat gerektiren aktivitelerle tedavi yürütülür. Bu uygulamanın çocuğun evinde ve ebeveyn ile baş başa iken, özellikle yaşıtlarından uzakken yapılmasının psikososyal açıdan yarar vardır.Kapama tedavisi ile istenen hızda gelişme sağlanamadığı veya çocuğun yaşça büyük olması gibi dezavantajlar bulunması halinde kapama tedavisinin etkisini güçlendirebilecek ek bir takım egzersizler ve simulasyonlara da başvurulabilir. Burada önemli olan, göz tembelliği tedavisinin kısa vadeli olmadığı, yıllarca sürecek uzun bir emek ve uğraş gerektireceğinin asla unutulmamasıdır. Göz tembelliğinin başkaca etkin bir tedavisinin bulunmadığı ve belli bir yaştan sonra telafisinin mümkün olmadığı unutulmadan bu konuda gerekli çaba ve sabır sonuna kadar harcanmalıdır.