BİZE ULAŞIN
Otomobil firmaları daha önceki senelerde emisyon konusunda rahat bırakılıyordu. Küresel ısınma ve benzeri sebeplerden dolayı artık bu konu üzerine şirketler daha da eğilmekte. Bu durum dizel araçlar için daha da önem kazandı. Çünkü dizel araçlar benzinlilere göre çevreyi daha da çok kirletmektedirler. Dizel partikül filtresi, DPF nedir? Dizel partikül filtresi uyarısı çıkınca ne yapılır? Dizel partikül filtresi temizleyicisi kullanmak zararlı mıdır? Dizel partikül filtresi ışığı yandı ne yapmalıyım? İşte tüm soruların cevapları.
Emisyon kuralları artık tüm firmaların dikkat ettiği bir konu. Bunun için bir çok üretici dizel partikül filtresi kullanıyor. Farklı uygulamalar da mevcut ancak, ortak paydada markalar emisyon olayına oldukça dikkat ediyor. Bu konuda en büyük sorunu zamanında Volkswagen markası yaşamıştı. ABD pazarında ortaya çıkan sorun, markaya fazlasıyla pahalıya patlamıştı. Emisyon testlerini yanıltıcı parça kullanmaktan, markaya büyük cezalar kesilmişti. Marka şu an bu sorun ile uğraşırken, yaşanan durum diğer markalarda değim yerindeyse bir farkındalık uyandırmıştı.
Çevreyi en çok kirleten arabalar benzinli motora sahip araçlardır. Benzinin içeriğindeki maddeler yanma sırasında atmosfere çok fazla CO2 gazı salmaktadır. Hatta araç kataloglarını incelediğimizde, benzinli araçların dizel motorlu araçlardan daha fazla emisyon gazı saldığı görülür. Katalog verilerinde yazan CO2 salınımı, 1 kilometre sonunda ortaya çıkan bir değerdir. Örnek üzerinden gitmek gerekirse;
1.2 litre turbo-benzinli bir motora sahip model 130 bg gücünde olup ve CO2 salınımının değeri 120gr/km’dir. 1.6 litre turbo -dizel bir makinenin ise 130 bg gücündeki ünitesi 104gr/km CO2 emisyonuna sahiptir. Bu değerlere bakılarak dizel motorlu araçlar bize masum gelebilir. Ancak iki yakıt tipini de incelediğimizde, dizelin yapısı benzine göre daha kalındır. Yandıkları anda benzine göre daha fazla nitrojen oksit, nitrojen dioksit, yanmamış hidrokarbonlar kanserojen bileşenler salabilir. İşte burada dizel yakıtın hiçte masum olmadığı ortaya çıkar.
Daha önce dört pistonlu benzinli motorun nasıl çalıştığı ile ilgili bir içerik paylaşmıştık. Aynı yanma silindir içerisinde gerçekleştikten sonra, emme supaplarından yanan gazlar dışarıya atılmak için yol alır. Bu gazlar direk doğaya salınmadan önce birçok farklı yoldan geçmek zorundalar. Bu haliyle dışarıya atılırsa çevreye çok büyük zararlar verebilirler. Üreticiler bu sorunu ortadan kaldırmak için EGR denen bir sistemi ürettiler. Önce onun tanıtımından başlayıp DPF’nin en işe yaradığını anlatmaya devam edeceğiz.
EGR valfi, yanma sonucunda olan ve yanmamış gazları geri sisteme dahil eder. Böylece emisyon değeri azda olsa düşürülür. Devamında bu gazların bir filitrasyon işleminden daha geçmesi gerekmektedir. Dizel otomobillerde bu işlemi gerçekleştiren filtre, dizel partikül filtresidir. DPF olarak bilinen bu filtre, dışarı atılan gazların emisyon değerini düşürür. İçindeki doğaya salınmayacak olan parçaların filtrelenmesini sağlar. Benzinli araçlarda bu işlemi katalitik konvertör yapar. Dizel arabalarda katalitik konvertör ve dizel partikül filtresi beraber bulunur. Bunun sebebi dizel yakıtın içeriği.
Katalitik konvertör, CO2 gazlarını belli bir miktarda süzer. Devamında ise yanma sonucu ortaya çıkan nitrojen oksit, nitrojen dioksit, yanmamış hidrokarbonlar ve kanserojen bileşenler hala bu gazın içerisinde yer almaktadır. Bu parçaların o gaz içerisinde atılması için tekrar dizel partikül filtresinden geçmesi gerekir.
Katalitik konvertörler, 1930’lı yıllardan günümüze kadar gelmişlerdir. Ancak dizel partikül filtresi, son 20 yıl içinde üretilen araçlarda yer almaktadır. Dizel partikül filtresi daha çok yeni nesil araçlarda karşımıza çıkar. Bunun sebebi ise Avrupa pazarında yer alan emisyon kurallarıdır Bu kurallar son dönemde fazlasıyla katılaşmıştır. Dizel partikül filtresi bu kurallar sebebiyle daha da çok önem kazanmıştır. Benzinli araçlarda EGR valfi ve katalitik konvertör birlikte bulunur. Dizel araçlarda EGR valfi ve dizel partikül filtresi birlikte bulunur. Bazı modellerde işlemler ayrı ayrı da yapılsa, aynı anda iki filtre de bir araçta bulunabilir.
Katalitik konvertör ile aynı olduğu düşünülse de teknolojik açıdan oldukça farklıdır. Dizel partikül filtresi, 1200 derece sıcaklıklara kadar çıkar ve dayanıklıdırlar. İçerisinde bu sıcaklığı destekleyecek seramik malzemeler bulunur. Ayrıca bunun yanında silisyum karbür maddesi de içerir. Ayrıca bu partikül filtrelerinin 2700 dereceye kadar dayanan versiyonlarının da olduğu bilinmektedir.
Dizel araçların diğer bir sorunu ise, yanma sırasında ortaya çıkan siyah dumandır. Bu duman dizel partikül filtresinin içindeki alternatif bitişler sayesinde tutulur. Bunlar süngerimsi yapıdadır ve akış sırasında bu parçaları bünyesinde tutar. İri partiküller gözeneklerde kalırken, temiz gazlar atmosfere salınır.
Dizel partikül filtresi belli bir süre sonunda içinde biriktirdiği partiküller sebebiyle dolar. Dolma sonucu tıkanıklık yaşayan bu filtre tam manasıyla işlevini yerine getiremez. Bu noktada yeni nesil DPF filtreler kendi kendine bu temizliği gerçekleştirir. Bunun yanında dışardan müdahale ile temizliği sağlanabilir. Dizel partikül filtresinin temizlenme yöntemlerini gelin daha detaylı inceleyelim.
Standart durumda dizel partikül filtresi kendi kendini temizleyebilir. Temizlik sırasında bunu fark etmeyebilirsiniz. Bu işlem uzun yolda da yapılabilir, yoğun trafikte de. Araç normal seyrindeyken egzoz gazları sayesinde filtre 550 dereceye kadar çıkar. Bu sırada partiküller bu seviyede yanarak filtreden atılır.
Motor beyni (ECU), bu durumun kontrolünü sağlar. Filtre içindeki tıkanıklık seviyesi yüzde 45’e ulaştığında, sistem hava yakıt karışımını biraz daha üst seviyelere taşır. Burada yanma sonucu egzoz gazlarının ısıttığı filtre 600 derece seviyesine ulaşır. Burada yer alan partiküller yanarak doğaya salınır. Bu temizlik aracınızın kullanım durumuna göre 500 ile 1000 kilometre arasında gerçekleşir. Aktif yenilenme olayının sıklığı birazda kısa mesafe yapılan sürüşlerden kaynaklanmaktadır. Düşük devirlerde tam yanma sağlanmadığı için partikül filtresi çok çabuk dolar. Buda yenilenmenin sıklığını arttırır.
Sürekli olarak sıkışık trafikte ve kısa mesafe sürüşler yapıyorsanız, dizel partikül filtreniz belli bir süre sonra kendi kendini temizleyemeyecek konuma gelir. Bu durumda ili temizleme yöntemi de yeterli kalmayacaktır. Bu durumda dizel partikül filtresi uyarısını gösterge panelinde alabilirsiniz. Temizlemeyi sağlayabilmek için, bu kez sürücünün dışardan müdahale etmesi gerekebilir. DPF’nin temizliği dışarıdan müdahale ile nasıl yapılır?
Dizel partikül filtresi uyarısını ekranda uzunca bir süre görüyorsanız, sistem kendi temizliğini yapamıyor demektir. Bu süreçte dışarıdan müdahale etmek için sürüş sitilinizi değiştirmeniz gerekecek. Sürüşünüzü değiştirdiğiniz süreçte ekrandaki dizel partikül filtresi uyarı ışı sönecektir. Sürüş sitiliniz şu şekilde olmalıdır. 60-70 km/s hızlarda durmadan seyahat etmeniz gerekiyor. 10-15 dakikalık sürüşün ardından filtre sıcaklığı artacaktır. Bu artış ile filtre dışarıdan müdahale ile kendini temizleyecektir. Burada esas amaç düşük hızda yüksek devirde seyahat etmektir. Eğer ki aracınız otomatik şanzımana sahip ise, otomobilinizi spor modda sürmeniz gerekir. Eğer ki şanzımanın manuel modu varsa bu da kullanılabilir.
Bu yöntemde 60-70km/saat hız ile mümkünse durmadan ve yavaşlamadan 10-15 dakika yol almak gereklidir. Ancak önemli olan vitesin normalde bu hızda olduğundan bir kademe düşük viteste olmasıdır. Otomatik şanzımana sahip araçlarda ise Sport moda geçmek gereklidir. Motor devri ise genellikle 2500 devir/dakika civarında olabilir. Yani aracın bir miktar zorlandığı hissedilmelidir. Bu sayede daha yüksek devir çeviren motor biraz daha fazla ısınır. Bu ısınmanın sonucu olarak egzoz gazı silindirlerden daha sıcak bir şekilde çıkar ve dizel partikül filtresinde birikmiş olan partiküller yüksek sıcaklık sayesinde filtre içerisinde yakılarak atılır. 10-15 dakikalık bu tarz sürüş sonucunda uyarı ışığı sönmez ise durumu mutlaka servise kontrol ettirmek gereklidir.
Her filtrenin bir ömrü vardır. Dizel partikül filtresinin de ömrü yaklaşık olarak 250 bin kilometredir. Bu süreç kullanma şekliniz, aldığınız yakıt, aracınızın bakımlı olmasıyla doğru orantılı olarak değişir. Burada araç sahipleri ilk olarak dizel partikül filtre temizleyici ile sistemi temizlemek isterler. Yakıta karıştırılan bir sıvı ile bu işlem gerçekleşir. Ancak bazı durumlarda dizel partikül filtresini araçtan çıkartıp temizlemek gerekebilir. Burada kullanılan dizel partikül filtre temizleyicisi daha farklıdır. Ancak en net temizleme işlemi bu şekilde olmaktadır. DPF’nin değiştirilmesi de bir çözümdür ancak, oldukça pahalı olan bu parçanın değişimi en son düşünülür. DPF iptali daha çok düşünülen çözümler arasındadır. DPF iptali performans konusunda size artı sağlar ancak, dışarıya saldığınız gazlar çevreyi fazlasıyla kirletmektedir. DPF iptali bir çok otomobil kullanıcısı tarafından yapılıyor ancak, bu tarz araçlar muayeneden geçemiyor. Egzoz emisyon ölçümü yaptırdığınızda da geçer not alamıyorsunuz.
