BİZE ULAŞIN
Orta Afrika’da ortaya çıkan ebola virüsü 1970’li yılların ortasında tüm dünyaya hızla yayılan bir hastalık olarak tarihe geçmiştir. Vücutta ateşe ve kanamalara yol açan bu virüs ilaç veya aşıyla tedavisi mümkün olmayan hastalık türlerinin en önemlileri arasındadır. Hastalığın başlangıcında vakaların %50’si yüksek ateş ve kanamalar ile kısa süre içerisinde yaşamını yitirmiştir.
Bulaşma faktörünün tam ve net bir teşhisi yapılmadığı için ebola virüsünün tedavi yöntemi yetersiz kalmıştır. Kimi bilim insanı ebola virüsünün maymun türlerinden ortaya çıktığını düşünse de bu konuda net veriler elde etmek mümkün olmamıştır. Yine bazı bilim insanları yarasaların virüs için konak olduğunu kabul etmiştir. Tüm bunların yanı sıra yarasaların yedikleri meyve veya besin artıklarıyla beslenen domuz veya benzeri canlıların insanlar tarafından tüketilmesi ile bulaştığı düşüncesi de bilimsel çalışmalara konu olmuştur.
Virüsün insanlara bulaşması vücut sıvıları veya kan hücreleri ile mümkün olduğu için virüs taşıyan bir hayvanın tüketilmesi haricinde, hayvan ile temas edilmesi durumunda da bu ölümcül virüsün insanlara bulaştığı kanıtlanan çalışmalar arasındadır. Virüsü taşıyan canlının idrar, dışkı, kusmuk, ter, anne sütü ve mukuslarında da virüse rastlandığı için insandan insana temas yoluyla bulaştığı düşüncesi oldukça kesin bir sonuç ortaya çıkarır. Virüsün hızlı yayılma sebeplerinden biri de yakın temasta bulunmak ve aynı kişisel eşyaların kullanılmasıdır.
Hastalığın ilk evrelerinde bulaşma faktörlerinin net bir şekilde saptanmaması sebebiyle insanlar arasında hızla yayılan ölümcül bir enfeksiyon oluşmuştur. Zamanla hastalık hakkında detaylı incelemelere fırsat yaratılmış ve ebola virüsünün 5 farklı virüs grubundan oluştuğu ortaya konulmuştur. Bu viral gruplar içerisinden 3 tanesi insanlarda büyük salgınlara neden olmuştur.
Gelelim bu konuda en sık merak edilen detaylardan bir olan virüs belirtilerine. Ciddi belirtileri bulunan ebola virüsünün en yaygın semptomları arasında şu durumlar gözlenir;
Ebola virüsünün hemen tanı konması bazı gerekli tahlil ve testlerin yapılmasıya mümkün olur. Hastalığın ilk başlarında virüs bilinmediği için bu tanı gecikmiş ve yüzlerce kişi bu hastalığa yenik düşmüştür. Vücutta oluşturduğu kanamalar iç organların görevini yerine getirememesine sebebiyet vererek septik şok etkisi yaratır ve bunun sonucunda ani ölümler gerçekleşir. Hastaların çok büyük kısmı iç kanamalardan ve kalp yetmezliğinden dolayı yaşamını yitirmektedir. Beyin iltihabı oluşturarak bilinç kaybına ve bunun akabinde beyin tarafından kontrol edilen organları etkisi altına alarak solunumu durdurabilir.
Ebola belirtileri gösteren vaka acil müdahele altına alınır ve hastalığın bulaşma öyküsü detaylı bir şekilde öğrenilerek gereken tahliller yapılır. Kişinin virüs taşıyıp taşımadığına karar verebilmek için uzman hekim kan ve gerekli diğer testlerin sonuçlarına göre değerlendirmesini yapar. Ebola virüsü taşıdığı tespit edilen kişinin antiviral ilaçlar ile yaşam fonksiyonlarının olması gerektiği gibi görevini yerine getirmesine yardımcı olunur. Bu hastalık için kesin çözüm bulunmadığı için standart tedavi yöntemleri de bulunmamaktadır.
Ebola virüsü tanısı konmuş bir hastanın yoğun bakımda tutulması ve hastalığın şiddetine göre yaşama tutunmasının sağlanması gerekir. Hastalığın tedavi yönteminde virüsü yok etmekten ziyade virüsü kontrol altında tutmak hedef alınır. Virüsün yok olması için başarılı bir ilaç veya aşı tedavisi bulunmadığı için hastanın elektrolit ve sıvı desteği sağlanmış olur. İç organların görevini yerine getirdiği incelenir ve yoğun bakımda hastaya organ değiştirme prosedürü uygulanır.
1970’li yılların ortalarında tüm dünyayı etkisi altına alan ebola virüsü istatikleri korkutucu bir tablo belirlenmiştir. Buna göre hastaların virüsü kaptığı ilk 2 ile 21 gün arasında ciddi kanamalı nöbetler ve şok etkisi ile gelişen kalp krizleri görülmekteydi. Virüs ilk başta Gine, Nijerya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Güney Sudan, Uganda ve Güney Afrika’da görülmüştür. Daha sonra hastalık hızla yayılmış ve dünyayı etkisi altına almıştır. Hastalığın ilk çıktığı ülkelerde ebola ölüm oranı %100’ün üzerindeydi. Fakat hastalık zamanla mutasyona uğradığı için ölüm oranlarında da bir düşüş gözlenmeye başlanmıştır.
Peki eboladan kaç kişi öldü? Üzücü bir tablo ile rakamlar 11 bin 310 kişinin sadece Batı Afrika’da hayatını kaybettiğini açıklamaktadır. En çok ölüm gelişmişlik düzeyi en az ülkelerde meydana gelmiştir. Sağlık ve eğitim konusunda geride kalan ülkelerde ne yazık ki hastalık ile mücadele yöntemleri yetersiz kalmış ve yüzlerce insan hayatını acı bir şekilde kaybetmiştir. Yayılma hızı yüksek olan bu virüs türünün kontrol altına alındığı günümüzde küresel bir sağlık sistemi geliştirmek tüm ülkelerin hastalık ile mücadelesinde önem taşıyan bir konuyu oluşturur.
