Gıda denetiminde "yetki" kaosu

ANKARA (İHA) - Gıdaların üretimi, tüketimi ve denetiminden sorumlu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, belediyelerin zabıta memurlarıyla denetim yapmasını eleştirdi.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Nevzat Artık, gıda denetimiyle ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu. Gıda denetiminin bir ameliyat kadar önemli bir görev olduğunu belirten Prof. Artık, belediyede çalışan lise mezunu zabıta memurlarının denetim yapamayacağını söyledi. Belediyelerin denetimle ilgili hiçbir yetkisi olmadığını kaydeden Artık, "Esnaftan oy almak isteyen, basın önünde şov yapmak isteyen belediyeler denetime çıkıyor. Ancak bunlar, AB standartlarında denetim değil" dedi.

Nevzat Artık, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olarak gıdaların denetimiyle ilgili sorumluluğun kendilerine geçtikten sonra "Denetimin nasıl olması gerektiğine ilişkin AB standartlarında bir yönetmelik hazırladıklarını ve bu yönetmelik doğrultusunda denetim yaptıklarını söyledi. Her şeyden önce gıda denetimi yapacak kişinin Veteriner Hekim, Gıda Mühendisi, Ziraat Mühendisi, Biyolog olması gerektiğini ve bunların da denetim için hizmet içi eğitimden geçmeleri gerektiğini söyleyen Artık, "Burnunu

karıştıran bir zabıta memuru denetimden ne anlar. Gıda denetimi ile ilgili hiçbir eğitim almamış zabıtanın denetim yetkisi yok" diye konuştu.

Belediyelerin denetim yapabilmesi için bünyelerinde Gıda Mühendisi, Veteriner Hekim ya da Ziraat Mühendisi istihdam etmeleri gerektiğini vurgulayan Artık, "Ben cahil tüketici, cahil üretici ve cahil zabıta ile uğraşıyorum" dedi.

Genel Müdür Yardımcısı Artık, 2005 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın gıda üretim, satış ve toplum tüketim yerleri denetim sonuçlarını da açıkladı. Bakanlık olarak 321 bin 224 işyerini denetlediklerini belirten Artık, 5 bin 500 uzman denetçilerinin olduğunu söyledi. Denetim yapılan işyerlerinden 372 tanesinin insan sağlığına zarar veren üretim ya da satış yaptığı gerekçesiyle kapatıldığı ve savcılığa bildirildiğini ifade eden Artık, yaklaşık 5 bin işyerine de idari para cezası uyguladıklarını kaydetti. Denetimlerde, Denetmen Defteri uygulaması başlattıklarını da belirten Artık, tüm esnafın ne zaman denetim yapıldığını ve ne tür eksiklikleri olduğuna ilişkin bir defter tutmaya başladığını kaydetti.

AB standartlarında başlattıkları kısa adı HACCP olan "Tehlike Analiz ve Kritik Kontrol noktaları olarak tanınan, gıda güvenliği için önemli olan tehlikeleri tanımlayan, değerlendiren" sistemi Türkiye'ye yerleştirdiklerini belirten Artık, bu sistemde gıda üretiminde bulunan işçinin elindeki alyansın bile risk unsuru olarak görüldüğünü kaydetti.

BELEDİYELERLE DENETİM KAOSU Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Artık, Türkiye'de 1994 yılına kadar gıda denetiminin belediyeler elinde olduğunu ancak belediyelerin bu işi yapamadığı için bu tarihten itibaren görevin Sağlık ve Tarım Bakanlıkları'na bırakıldığını, 2004 yılında itibaren ise AB direktifleri doğrultusunda gıda ile ilgili tüm sorumluluğun 5179 sayılı yasa ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'na devredildiğini hatırlattı. Tarım Bakanlığı'nın bu tarihten itibaren bir taraftan mevzuat çalışmaları yürütürken diğer taraftan da denetim uygulamasına başladığını belirten Artık şunları kaydetti:
"İşte bir yıl içerisinde elde ettiğimiz sonuçlar ortada. Türkiye'de bugüne kadar yapılamayan denetimi kayıtlara geçerek yaptık. Ancak bu 2005 yılında İl Özel İdareleri ile ilgili bir yasada belediyelerin görevleri arasına "gıda denetimi yapar" diye bir ifade eklenerek denetim görevi tekrar kaosa döndü. Denetimle ilgili hiçbir alt yapası olmayan bazı belediyeler seçim zamanları oy toplamak, esnafın gözünü korkutmak ve televizyonlar önünde şov yapmak için denetime çıkıyorlar. Belediyelerin kanunen denetlenen yerde hiçbir yetkisi yoktur."

Geçtiğimiz hafta içerisinde Mamak Belediyesi tarafından okul kantinlerinde yapılan denetimlerde denetmen olarak görev yapan zabıtalarla ilgili konuya da değinen Artık, kantin gibi toplu tüketim yerlerinin denetim standartlarının ilgili yönetmelikle belirlendiğini ancak gıda eğitimi almamış bir zabıtanın ve belediye sağlık görevlisinin bu denetimi yapabilecek yeterlilikte olmadığını söyledi. Prof. Dr. Artık, Belediyeler ile Bakanlık arasında yaşanan denetim sıkıntısının önümüzdeki günlerde hazırlanan bir yasa ile çözüleceğini ve belediyelerin "sözde denetim yetkisinin" ellerinden alınacağını kaydetti.