GRAFİKLİ - İpek Yolu'nun kalbi: Özbekistan

ESRA ÇETİN - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 29 Nisan'da ziyaret edeceği Özbekistan, tarihte İpek Yolu olarak bilinen ticaret yolunun kalbinde yer alıyor.

Özbekistan, tarih boyunca Çin, Ortadoğu ve Batı'ya giden önemli ticaret güzergahı İpek Yolu üzerindeki önemli bir coğrafyada bulunuyor.

Nüfusun yüzde 51'inin kentlerde yaşadığı Özbekistan'ın doğu sınırlarında Orta Asya'nın en yoğun nüfuslu bölgesi olarak bilinen, tarım açısından zengin Fergana vadisi bulunuyor.

Yüz ölçümü 447 bin 400 kilometrekare olan ülkenin Kazakistan, Tacikistan, Afganistan, Kırgızistan ve Türkmenistan ile sınırı bulunuyor ve kuzeybatısında Aral Gölü yer alıyor.

Başkenti Taşkent olan Özbekistan'da yönetimde Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev, Başbakan Abdulla Aripov ve Dışişleri Bakanı Abdülaziz Kamilov görev yapıyor.

Nüfusu 32,5 milyon ülkede resmi dil Özbekçenin yanı sıra Rusça da konuşuluyor. Para birimi som olan Özbekistan'ın Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYH) Dünya Bankası verilerine göre 2016 yılında 67,2 milyar dolar olarak kayıtlara geçti.

Türk ve İslam uygarlıklarının 15. ve 16. yüzyılda en parlak dönemlerinin yaşandığı Semerkand, Buhara ve Hive gibi şehirler, Özbekistan'da başkent Taşkent ile öne çıkan yerleşimler arasında bulunuyor.

Özbekistan, köklü tarihi geçmişi, kültürel özellikleri ve ekonomisiyle bölgesinde liderlik iddiasını sürdürüyor.

- En büyük pamuk üreticilerinden

Tarıma dayalı ekonominin ön planda olduğu Özbekistan'da tarımı çeşitlendirmeye yönelik çabalara rağmen büyük ölçüde pamuk üretimi yapılıyor.

Özbekistan'da doğalgaz, altın ve pamuk ihracatı önemli ölçüde döviz kazancı sağlıyor. Ülke, pamuk üterimi ve ihracatında önde gelen ülkeler arasında yer alıyor.

Özbek hükümeti, son yıllarda ekonomik reform çabalarının parçası olarak, küçük ve orta boy işletmeler için fırsatları genişletmeye ve artan doğrudan yabancı yatırıma öncelik vermeye çalışıyor.

- Siyasi durum

Özbekistan, jeostratejik konumu, köklü tarihi, kültürel değerleri ve ekonomik potansiyeliyle Orta Asya'nın en önemli ülkelerinden biri olarak adlandırılıyor.

Özbekistan kuruluşundan bu yana güçlü bir başkanlık sistemiyle yönetiliyor.

Özbekistan'ın eski lideri İslam Kerimov, 1989'da Özbek Kominist Partisi lideri seçilerek 25 yıl iktidarda kaldı ve ülkeye 2016'nın eylül ayına kadar liderlik etti. SSCB'nin 1991'de dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Özbekistan’ın ilk Cumhurbaşkanı İslam Kerimov oldu.

Kerimov’un hayatını kaybetmesinin ardından 4 Aralık 2016’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Şevket Miriziyoyev yüzde 88,6 oy oranıyla kazandı.

Son parlamento seçimleri Aralık 2014'te yapılan Özbekistan’da yasama yetkisi iki kamaradan oluşan Ali Meclis'te bulunuyor.

- Türkiye ile ilişkiler

Türkiye, 16 Aralık 1991'de SSCB'den ayrılan Özbekistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu.

İki ülke arasında, ilişkilerin tesisi için 4 Mart 1992'de başlayan diplomatik görüşmeler kapsamında 2017’ye kadar 90'ın üzerinde ikili anlaşma ve protokol imzalandı ve karşılıklı çok sayıda üst düzey ziyaret gerçekleşti.

Türkiye ile ikili ticaret hacmi 2016'da 1,24 milyar dolar olarak gerçekleşen Özbekistan'da, başta tekstil, gıda, otelcilik, inşaat malzemeleri olmak üzere plastik, ilaç ve hizmet sektörlerinde 100 temsilcilik ve toplam 500 kadar Türk sermayeli firma bulunuyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 17-18 Kasım 2016'da Özbekistan'a yaptığı ziyaretin ardından Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev de 25 Ekim 2017’de Türkiye'yi ziyaret etti.

Türkiye'nin dış politika vizyonunu farklı alanlarda hayata geçiren TİKA, kurulduğu 1992'den bu yana Özbekistan'da sağlık, restorasyon, tarım kalkınma, maliye, turizm alanında proje ve faaliyetlerini sürdürüyor.

Özbekistan'da, TİKA tarafından ekonomik, ticari, teknik, eğitim, sosyal ve kültürel iş birliği alanlarında çok sayıda program ve proje gerçekleştirildi.