Gül'den İslam dünyasına 'özeleştiri yapın' çağrısı

Alper Ballı

BBC Türkçe

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, İslam dünyasına suçu başkalarında arama kolaycılığına kaçmamaları ve özeleştiri yapmaları çağrısında bulundu.

İngiltere temasları kapsamında Oxford Üniversitesi'nde İslam Çalışmaları Enstitüsü'nde ''İslam dünyası, kalkınma ve demokrasi'' konulu bir konferans veren Gül, hem İslam dünyasına hem de Batı'ya uyarılarda bulundu.

Gül, ''demokrasi'' ve ''kalkınma'' kavramlarının bugünkü anlamlarıyla Avrupa Aydınlanmasının ürünü olduğunu anımsatırken, sömürgeciliğin mirasının İslam ülkeleri ile toplumlarını bu kavramlara yabancılaştırdığını söyledi.

Gül, İslam dünyasının Akdeniz havzasının ürünü olan demokrasiye yabancı olmadığını, Osmanlı Türklerinin ''Asr-ı Saadet'' olarak bildikleri dönemden başlayarak ''kent demokrasi''nin temel unsurlarının uygulamaya geçirildiğini, İslam peygamberinin de yalnız başına hareket etmediğini, çevresinde kent toplumunun farklı kesimlerinden akil adamlara yer verdiğini kaydetti.

Gül, Abbasilerin de yerel mahkemeler, yerel yöneticiler gibi demokratik yönetim ve güçler ayrılığı mekanizmalarına sahip olduklarını kaydetti. Gül, o dönemde bugün bilindiği şekliyle seçimlerin olmadığını ama konseyler ve danışmanlık organlarının bulunduğunun altını çizdi.

Aslında tarihsel olarak Akdeniz havzasının meşru mirası olarak nitelediği bu kavramların İslam devletlerinde gerileme ve yine sömürgecilik nedeniyle, sömürge güçlerinin ''araçları'' olarak görüldüğünü vurgulayan Gül, ''bu kavramlar, dünyevi, seküler, dindışı, sömürgeci ve sonuç olarak da gayrımeşru hale geldi. Hepsinden önemlisi de, demokrasi Müslümanlarla arasındaki yüzlerce yıllık bağı kaybetti'' görüşünü dile getirdi.

Gelinen noktada islam ülkelerinin dev doğal kaynaklarına karşın, küresel refahtan paylarına düşeni alamadıklarını, dünya nüfusunun yüzde 22'sini oluşturan İslam dünyasının küresel ekonomideki payının sadece yüzde 7 olduğunu vurgulayan Gül, İslam ülkelerinin yoksulluk listesinin başlarında olduğunu, İslam Konferansı Örgütü'ne üye 22 ülkenin az gelişmiş ülkeler arasında bulunduğunu söyledi.

Gül, ayrıca İslam coğrafyasında doğal felaketler, savaşlar ve şiddetin yaygın olduğunu, bunların da yoksulluğu ağırlaştırdığını vurguladı.

'Özeleştiri en onurlu erdem' ''Özeleştiri en onurlu erdemlerden biridir ve İslam dünyasının daha sık özeleştiri yapması gerekir. Kendimize çekidüzen vermeliyiz. Cesur, güvenli ve vizyon sahibi olmalıyız'' görüşünü dile getiren Gül, barışçı, hoşgörülü ve müşfik mirasın da daha fazla özgürlük, demokrasi ve kalkınmanın önünü açacak etkili mekanizmalara uyarlanması gerektiğini vurguladı.

Demokrasi, insan hakları, iyi yönetim ve hesap vermenin bir lüks olmadığının altını çizen Gül, kadın erkek eşitliğinin önemini vurguladı, 76 yıl önce kadına seçme ve seçilme hakkı veren bir ülke olarak Türkiye'de parlamentonun sadece yüzde 10'unun kadınlardan oluşmasını üzücü olarak niteledi. Gül, Türkiye'nin İslam dünyası için bir ilham kaynağı olduğunu da söyledi.

Değerlendirmesinin İslam dünyasında hiçbir şey yapılmadığı biçiminde algılanmaması uyarısında bulunan Gül, ümit verici işaretler görüldüğünü, İslam ülkelerinin başta ekonomik olarak ciddi gelişme gösterdiğini, bunun demokratik gelişmeyi de olumlu yönde etkileyeceğini vurguladı.

Gül, İslam dünyasının özeleştiri yapması gerektiğini söylerken, sorumluluğu tamamen üstlenmesini önermenin haksızlık olacağının altını çizerek, ''Batı'nın da bu konuda yapması gereken ev ödevleri var. Demokratik ilerleme bir tekneyse, küreklerin aynı yöne, uyumlu bir şekilde çekilmesi gerekir'' dedi.

Gül, ''Küresel sistemin ekonomi politikası Müslüman ülkeler için hiç de adil değil. Uluslararası arenadaki adaletsizlik, ayrıcalıklar, uluslararası kuruluşların etkisizliği Müslüman ülkelerdeki demokrasi sorununun nedenlerinden. Irak ve Filistin bunun son örnekleri olarak gösterilebilir. Bu sorunları aşmanın ilk yolu ve zemini diyalogdur. Sorunları konuşmaktan çekinmemeliyiz ve ortak bir zemin bulmalıyız'' diye konuştu.

Gül, Batı'nın karşısındaki anlamak için daha fazla çaba göstermesi gerektiğini, İslam dünyasını ''yabancılaştırmaktan'' kaçınması gerektiğini belirtti ve ''Diğer dinlere saygı göstermek ve duyarlı olmak Batı demokratik düşüncesinin kalbinde yer alır. Dolayısıyla bunun hakkı verilmeli. Sorunlara 'biz' ve 'ötekiler' diye bakmak vahim bir hata olur'' dedi.