Hamile kalamıyorsanız 'şeker hastası' olabilirsiniz
Kadınların yaklaşık yüzde 10'unu tehdit eden ve doğurganlığın azalması yani kısırlık ile sonuçlanan 'Polikistik Over Sendromu'lu kişilerin birçoğunda hastalığa vücutlarındaki insülin direncinin neden olduğu ortaya çıktı.
Özellikle çocuğu olmayan, vücudunda erkek tipi kıllanma ve kilo fazlalığı sorunu yaşayan kadınların mutlaka yumurtalıklarında kist olup olmadığını kontrol ettirmeleri gerekiyor. Maçka e-LAB Medikal Direktörü Dr. Aytaç Keskineğe, özellikle insülin direnci bulunan hastaların aşırı salgılanan erkeklik hormonu yüzünden hamile kalması mümkün olmadığını belirterek, "İnsülin direnci tedavi edilen kadınlar kolaylıkla hamile kalabiliyor. Günümüzde doğru şekilde tedavi gören kadınların birçoğu normal yolla hamile kalabiliyor. Bu yüzden öncelikle hangi hasta grubunda insülin direnci olduğunun doğru laboratuar analiz yöntemleriyle saptanması gerekiyor." dedi. Dr. Keskineğe, uzun süren adet görememe durumu, erkek tipi kıllanma, sivilce, kellik ve kilo verememe problemi yaşayan kadınların potansiyel polikistik over hastası olduğunu da dikkat çekiyor.
Kimler polikistik over olduğundan şüphelenebilir? Uzun süren adet görememe dönemi, erkeklik hormonu yüksekliğine bağlı tip kıllanma, sivilce, kellik, adet kanaması bozuklukları, kısırlık, insülin direncine bağlı şişmanlık ve şeker hastalığı polikistik over'ın belirtileri olabilir.
Adet kanamaları neden kesiliyor?
Hastaların yüzde 25'i hayatı boyunca hiç adet görmezken, geri kalan yüzde 75'inde ergenlik çağına girdiği dönemde adet olmaya başlıyor. Fakat zaman geçtikçe hem kanamaların miktarı hem de süresi giderek azalır ve nihayetinde yok olur. En az 3 ay boyunca adet görmeyen kadınlarda amenore (adet kanamalarının kesilmesi) tanısı konuyor. Bu hastaların çoğunda hormonların gün içinde salgılanım ritminde de bozukluklar görülüyor.
Erkeklik hormonun fazla salgılanması ne gibi sorunlara yol açıyor? Androjen seviyesindeki yükseklik sonucunda hastalarda erkek tipi kıllanma, sivilce ve erkek tipi kellik görülüyor. Hastalık genellikle ergenlik çağında başlar ve yavaş ilerliyor. Hastaların çoğu doktora sivilce ve kıllanma şikâyetleriyle başvuruyorlar. Bu hastalar ileride hamile kaldıkları takdirde gebelik süresince son derece ciddi problemlerle karşılaşıyorlar.
Polikistik Over hastası kadınlar neden kilo sorunu yaşıyor? Hastaların yüzde 35-80'inde karın bölgesinde yağlanmada artış görülüyor. Hastaların tümünde olmamakla beraber birçoğunda Periferik İnsülin Direnci (PIR) bulunuyor. Yaşla beraber metabolik problemler baş göstermeye başlıyor. Bu hastalarda metabolik sendrom, tip-2 diyabet, kolesterol metabolizması bozuklukları, yüksek tansiyon, kalp damar hastalıkları ile rahim ve yumurtalık kanseri daha sık görülüyor.
Androjen yüksekliği neden kaynaklanıyor?
Hastaların tümünde androjenik hormonlara karşı artışta hassasiyet görülür. Vakaların yüzde 70'inde kandaki androjen hormonların seviyesi yüksekken geri kalan yüzde 30'un da ise bu hormonların seviyeleri normaldir. Bilinen şartlarda vücut tarafından salgılanan androjenlerin bir kısmı yumurtalıklarda östrojene (dişilik hormonu) dönüştürülüyor. PCOS'lu hastalarda üretilen yüksek miktardaki androjenin tamamı östrojene çevrilemediğinden hormonal bozukluklar baş gösteriyor. Buna bağlı olarak hastalarda adet düzensizliği görülmeye başlıyor.
'Periferik İnsülin Direnci' nedir? Hastaların birçoğunda insülin direnci bulunuyor. Yani hastaların şeker metabolizması insülin hormonuna karşı duyarsızlaşıyor. Özellikle şişman hastalarda direnç daha da şiddetli oluyor. PCOS'lu hastalara insülin hormonu verildiği zaman dolaşımdaki androjen miktarı yükseliyor. Ayrıca insülin seviyesini düşürmek amaçlı tedavi gören hastalarda androjen seviyesi de düşüyor. Günümüzde şeker metabolizmasını ayarlayan bazı ilaçların kullanımıyla, hem insülin seviyesini hem de androjen seviyesini düşürerek hastaların normal adet görmesi sağlanmakta hatta hamile kalması bile mümkün olmuyor.
Polikistik Over tanısı nasıl konuyor?
Son yıllarda hastalığı daha iyi değerlendirebilmek amacıyla insülin direnci ve testosteron adı verilen androjenik hormonun biyoyararlanımı konusunda oldukça yoğun çalışmalar başladı. Özellikle hastalarda Periferik İnsülin Direncini(PIDR) saptamak için insülinle kombine şeker yükleme testleri ön plana çıktı. Bunlardan bir tanesi de HOMA-GTT adı verilen bir çeşit şeker yükleme testi. HOMA-GTT de amaç periferik insülin direncini hesaplamak ve hastalarda şeker toleransında bir bozukluk bulunup bulunmadığını gözlemleniyor. HOMA-GTT testi yaklaşık iki buçuk saat sürüyor.
Bu testin sonucuna göre insülin direnci olduğu saptanan hastalar tedavi gördükleri takdirde normal şekilde adet görmeye başlamakta hatta isteyen hastalar normal yolla hamile kalıp çocuk doğuruyorlar. Ayrıca dolaşımda serbest bulunan testosteron (serbest testosteron indexi) da tanıyı koyarken bize yardımcı oluyor. Testlerin günlük biyolojik ritimden etkilenmemesi için hastaların sabah aç karnına en geç saat 09.00'da laboratuarda olması gerekiyor.
